Każdy przyszły rodzic martwi się, czy jego dziecko urodzi się zdrowe. Często też nie wie, jakie badania wykonuje się tuż po porodzie. A są to bardzo ważne badania, które mogą nawet uratować dziecku życie! Co warto o nich wiedzieć i dlaczego badania noworodka są tak istotne?
[aktualizacja: 10’2021]
Badania noworodka – co musisz o nich wiedzieć?
Badania noworodka są bardzo ważne. To na ich podstawie lekarz może całkiem dokładnie ocenić kondycję dziecka i rozpoznać wiele chorób! Opracowaliśmy dla Was mini przewodnik, opisujący rodzaje możliwych badań oraz ich znaczenie. Czytajcie, udostępniajcie innym rodzicom i komentujcie. Czekamy na Wasze pytania!
W pierwszych minutach po porodzie lekarz i położna mogą ocenić stan dziecka, nawet bez jego dotykania. Głośny krzyk, różowa skóra czy zgięciowe układanie kończyn – tak wygląda i brzmi zdrowy noworodek.
W pierwszych chwilach po narodzinach nic nie jest tak ważne, jak wtulenie noworodka w ramiona mamy. Dopiero po kilku minutach tego pięknego spotkania maluch trafia na specjalnie przygotowane stanowisko. Tutaj lekarz i położna dokładniej oceniają stan oraz kondycję dziecka.
Jakie badania wykonuje się w pierwszych chwilach życia dziecka?
Skala Apgar
Mamy przebywające na oddziałach położniczych wymieniają się pierwszymi spostrzeżeniami: „twój dostał 10 punktów”, a moja tylko 9, dlaczego?”
Skalę APGAR wprowadziła w latach 50. pewna pani – Virginia Apgar, która postanowiła ułatwić lekarzom ocenę stanu zdrowia dziecka na porodówce.
Poprzez zwrócenie uwagi na akcję serca, oddechy, skórę, napięcie mięśni i reakcje na bodźce możemy przewidzieć, czy dziecko będzie wymagało naszej szczególnej obserwacji, czy nie.
Punktacja 7 i więcej w skali Apgar to najlepszy wynik. 6 punktów i mniej wzbudza już większą czujność lekarza. Wskazuje na konieczność podjęcia bardziej intensywnych działań oraz rozszerzonej diagnostyki. Warto mieć jednak świadomość, że nie jest to skala idealna.
WAŻNE! Niektóre dzieci otrzymują 10 punktów w skali Apgar, a pomimo to mają wiele problemów zdrowotnych. Dzieje się tak między innymi w przypadku złożonej wady serca – HLHS lub HRHS. Są też takie maluchy, które urodzone w zamartwicy dostają zaledwie 2 punkty, a później rozwijają się prawidłowo.
Zabezpieczenie kikuta pępowiny
Kiedy dziecko przychodzi na świat, na pępowinę zakłada się specjalny klem, a następnie przecina. Niekiedy wykonuje to położna, czasami mama lub tata malucha. Po długim sznurze pępowinowym pozostaje tylko kikut, który nie ma już zaopatrzenia w krew i powoli będzie ulegał martwicy. Z czasem dojdzie także do zmiany koloru, a przy odpowiedniej pielęgnacji kikut w końcu samoistnie odpadnie.
To, jak zachowuje się i wygląda kikut, to dla nas również wskaźnik zdrowia noworodka!
Jeśli kikut goi się prawidłowo, nie widać żadnego sączenia czy zaczerwienienia, nie wydziela się brzydki zapach, a kikut odpada w ciągu pierwszych 4 tygodni (niekiedy trwa to dłużej, ale bez dodatkowych objawów), nie ma powodów do obaw. Problemy z kikutem mogą być bowiem pierwszym sygnałem niedoborów odporności. Dodatkowo jego nieprawidłowe gojenie się może doprowadzić co ciężkiej infekcji u dziecka. Dobry kikut to dobre zdrowie malucha!
Badanie fizykalne
Badanie fizykalne obejmuje:
- sprawdzenie odruchów noworodka – przede wszystkim odruchy chwytne i Moro
- badanie drożności odbytu poprzez umieszczenie w nim cewnika. Uwaga: nie robi się tego, jeśli dziecko w pierwszych minutach po urodzeniu oddało smółkę!
- badanie stawów biodrowych, ocena narządów płciowych (u chłopców ze szczególnym zwróceniem uwagi na jąderka)
- ocena podniebienia, obojczyków i ciemienia
Podczas badania fizykalnego noworodek jest dotykany z góry na dół i dokładnie osłuchiwany. Wszystko po to, aby wychwycić ewentualne nieprawidłowości i jak najszybciej je leczyć/rehabilitować lub dokładniej diagnozować.
Waga, wzrost i obwody
To niesamowite, ile informacji o stanie dziecka potrafią dostarczyć zwykła miarka i waga. Każde dziecko jest inne i może mieć inne proporcje, jednak powinno mieścić się w pewnych populacyjnych normach.
Za mała główka? A może za duża? Niska waga urodzeniowa pomimo donoszenia ciąży? A może dysproporcje w obwodzie klatki piersiowej i głowy (uwaga: główka zwykle jest do 2 cm większa od klatki)?
Dzięki tym podstawowym badaniom jesteśmy w stanie ocenić, czy dziecko wymaga dalszej i dokładniejszej diagnostyki. Zdarza się, że pomiary dają nam również wskazówkę, co do przebiegu ciąży. Jeśli matka paliła papierosy, dziecko może być chudsze niż jego „rówieśnicy”. Z kolei, jeśli przyszła mama cierpiała na cukrzycę, może urodzić nawet 6-kilogramowego noworodka!
Pulsoksymetria
To badanie wykonuje się w pierwszych dobach życia dziecka. Na palcu dłoni, a następnie na palcu stopy umieszcza się specjalny czujnik, który przez skórę mierzy poziom utlenowania krwi. Badanie jest proste, bezbolesne i co najważniejsze – pozwala nam wykryć niektóre poważne wady serca u noworodka, zanim jeszcze wystąpią pierwsze objawy.
ECHO serca płodu, wykonywane jeszcze w czasie ciąży jest badaniem trudnym, przez co nie zawsze daje dokładne wyniki. Trudno jest przecież negocjować z dzieckiem w macicy, aby obróciło się pod najlepszym do wykonania badania kątem. Test pulsoksymetryczny pomaga nam bliżej przyjrzeć się sercu noworodka bez konieczności posiadania bardziej specjalistycznego sprzętu.
Badanie słuchu
W drugiej dobie życia na oddziale neonatologicznym każdy noworodek ma bliski kontakt z aparatem do rejestracji otoemisji akustycznych. To badanie przesiewowe, które wykonuje się u zdrowych noworodków, w celu wychwycenia ewentualnych nieprawidłowości w zakresie słuchu.
Badanie jest bezbolesne i pozwala na wstępne wyłonienie ze wszystkich nowo narodzonych dzieci – tych, które mogą mieć problemy ze słuchem. Nawet jeżeli badanie zakończyło się prawidłowym wynikiem, a dziecko jest w grupie ryzyka uszkodzenia słuchu (na przykład otrzymywało antybiotykoterapię po porodzie lub ma pewne deformacje w obrębie twarzoczaszki), konieczna będzie kilkumiesięczna obserwacja malucha.
Badania z pięty
Badaniu przesiewowemu w kierunku niedoczynności tarczycy, fenyloketonurii, mukowiscydozy i niektórych chorób metabolicznych poddawane są WSZYSTKIE noworodki. I to bez względu na to, czy są zupełnie zdrowe, czy pojawiają się u nich jakieś problemy okresu noworodkowego.
Nowo narodzone dzieci szczegółowo bada się, aby wykryć ewentualne wrodzone wady, które nie dają jeszcze żadnych objawów, a których wczesne leczenie jest niezwykle ważne i ma zapobiec na przykład zaburzeniom w rozwoju dziecka. Niezbędną do wykonania tych badań krew najlepiej pobrać w trzeciej dobie życia.
WAŻNE: jeśli chcesz sprawdzić, czy dziecko miało pobraną krew na badania przesiewowe, poszukaj w jego książeczce specjalnej naklejki, które gwarantuje, że badanie zostało wykonane.
Dokładne badanie noworodka obejmuje wszystkie wyżej opisane czynności. Mało inwazyjne badania mogą nam wiele powiedzieć o jego stanie zdrowia. Jeśli istnieją jakiekolwiek wątpliwości, lekarz może zlecić dodatkowe badania i rozszerzyć diagnostykę.
Przeczytaj także: Badania przesiewowe noworodków – dzięki nim można powstrzymać pierwsze objawy fenyloketonurii!
Dodatkowe badania noworodka
Jakie dodatkowe badania noworodka warto wykonać? Poniżej lista przykładowych badań:
- morfologia + CRP – wykonuje się je, jeśli podejrzewamy u noworodka jaką infekcję, jego oddech jest nieprawidłowy, niepokoją nas zjawiska osłuchowe lub jeśli istnieją jakieś obciążenia z okresu ciąży lub porodu (na przykład infekcja paciorkowcowa u matki lub brak wymazu z pochwy)
- bilirubina – wykonywana u noworodka z żółtaczką, jeśli widać „gołym okiem”, że dziecko jest zbyt żółte lub jeśli chcemy kontrolować jej stężenie w trakcie fototerapii
- inne badania laboratoryjne – w zależności od przebiegu ciąży może być konieczne kontrolowanie hormonów tarczycy, przeciwciał przeciwko chorobom wirusowym lub pasożytniczym, parametrów wątrobowych – niekiedy już po okresie noworodkowym
- ECHO serca – przeprowadza się je, jeśli stwierdza się obecność szmeru nad sercem lub gdy wynik badania pulsoksymetrycznego nie jest prawidłowy
- USG jamy brzusznej – wykonywane w przypadku odchyleń w morfologii, jeśli badania u mamy z okresu ciąży budziły jakieś wątpliwości (np. wysoki poziom przeciwciał przeciwko cytomegalii lub toksoplazmozie) lub jeśli prenatalnie stwierdzono nieprawidłowości w układzie moczowym
- USG mózgowia – wykonuje się je, jeśli obwód główki jest nieprawidłowy, prenatalnie stwierdzono pewne nieprawidłowości, zachowanie dziecka wzbudza niepokój neurologiczny, jest wcześniakiem lub jeśli ma jakąś infekcję wrodzoną
Ten artykuł może Cie zainteresować: Morfologia krwi dziecka. Sprawdź, czy Twoja pociecha ma niedobory witamin lub mikroelementów!
PAMIĘTAJMY! Wcześniejsze badanie to wcześniejsza diagnoza i lepsza opieka nad dzieckiem, już od okresu noworodkowego!
