Depresja w ciąży nie jest zjawiskiem rzadkim!

Lekarze i położne wciąż nie są wystarczająco przygotowani do rozpoznawania i leczenia depresji poporodowej. Jeszcze gorzej jest w przypadku depresji występującej u kobiet w ciąży. Jak pomóc kobietom oczekującym dziecka i świeżo upieczonym mamom, które dotknęła depresja?

[aktualizacja: 12’2020]

Depresja w ciąży i depresja poporodowa

Urodzenie dziecka jest dla kobiety bardzo dużą zmianą. Lęk przed nieznanym i odpowiedzialność za drugiego, bezbronnego człowieka może wywoływać stres, a nawet silne i destrukcyjne emocje.

Depresja jest najczęściej właśnie nadmierną reakcją na stres związany z urodzeniem dziecka. Pojawienie się nowego członka rodziny to jeden z najważniejszych momentów w życiu kobiety i dotyczy bardzo wielu aspektów jej życia. To na tyle duża zmiana, że może skutkować pojawieniem się silnego stresu, a w efekcie – także depresji!

Ciąża i narodziny dziecka to dla kobiety bardzo duża zmiana, która dotyczy bardzo wielu obszarów  jej życia, m.in. rodzinnego, społecznego i zawodowego. To nie tylko zmiana fizyczna czy fizjologiczna, ale również emocjonalna! 

Przeczytaj także: Depresja w spódnicy, czyli mamo, uśmiechnij się!

Depresja w ciąży i po porodzie – czynniki ryzyka i objawy

Czy możemy wskazać kobiety szczególnie zagrożone depresją poporodową? Tak, na pewno są to osoby, które już się leczyły z powodu zaburzeń emocjonalnych. I wtedy trzeba zastanowić się: czy jest to depresja poporodowa czy nawrót depresji w okolicznościach ciąży, porodu czy połogu.

Czynniki ryzyka sprzyjające depresji w czasie ciąży i tuż po porodzie

• pierwsza ciąża,
• problemy psychiczne w rodzinie,
• komplikacje w czasie ciąży,
• ciężki przebieg porodu,
• trudna relacja kobiety z własną matką,
• brak odpowiedniego wsparcia ze strony bliskich.

W grupie kobiet, u których nigdy wcześniej problem nie wystąpił, większe ryzyko pojawienia się depresji występuje podczas pierwszej ciąży. Ryzyko wzrasta także, gdy w rodzinie występowały jakieś problemy psychiczne. Ważne też okazują się relacje z własną matką.

Poza tym istotnym czynnikiem mogącym wpłynąć na wystąpienie depresji jest emigracja, często nawet w ramach jednego kraju. Kobieta przeprowadza się do innego miasta, trafia w obce miejsce i zachodzi w ciążę często zanim zdąży stworzyć trwałe relacje i więzi. Przyszła mama nierzadko jest w oderwaniu od dawnych przyjaciół i rodziny. Brak wsparcia i namacalnej obecności bliskich, m.in. mamy, czy siostry, bardziej naraża ją na wystąpienie depresji w tak ważnym momencie życia, jakim jest ciąża i okres połogu.

Bardziej zagrożone depresją poporodową są też kobiety, u których w trakcie ciąży wystąpiły jakieś komplikacje. Jeśli ten czas był dla nich stresujący, a poród okazał się ciężki.

Jak rozpoznać depresję w ciąży oraz „baby blues”?

Depresja w ciąży wbrew pozorom nie jest aż tak rzadkim zjawiskiem. Zmaga się z nią około 10-20% przyszłych mam. Kobiety czują się przytłoczone tym, co wkrótce je czeka. W głowie pojawia się gonitwa myśli „jak poradzę sobie jako mama?”. Choroba wymaga szybkiej reakcji i leczenia. Skutki depresji w okresie ciąży mogą być groźne nie tylko dla zdrowia ciężarnej, ale także rozwijającego się płodu. Nieleczona depresja może skończyć się poronieniem lub przedwczesnym porodem!

Objawy depresji w ciąży i w okresie połogu:

• płaczliwość i obniżenie nastroju,
• uczucie zmęczenia i wyczerpania,
• zaburzenia snu (wzmożona senność lub bezsenność),
• negatywne myśli,
• brak radości z życia,
• obniżenie poczucia własnej wartości,
• brak apetytu,
• rezygnacja z kontaktów towarzyskich i zainteresowań,
• niepokój i lęk.

Szacuje się, że aż 60-80% kobiet doświadcza po urodzeniu smutku, czyli tzw. „baby blues”! Charakteryzuje się on stanem obniżonego nastroju, zagubienia i poczucia pewnego rodzaju nieudolności w nowej sytuacji. Kobiety często zarzucają sobie, że nie potrafią właściwie zająć się maluchem. I choć taki stan wydaje się być zupełnie naturalnym, zwłaszcza w przypadku pierwszego dziecka, myślenie, że „czegoś nie potrafię lub nie mogę” jeszcze bardziej pogarsza samopoczucie młodej mamy. Niestety „baby blues” bardzo często toruje drogę do depresji, dlatego należy otoczyć młode mamy szczególną opieką i odpowiednio reagować na pewne sygnały!

Depresja w ciąży i po porodzie. Czy można ich uniknąć?

Jak pomóc kobietom, które dotknęła depresja w ciąży lub depresja poporodowa? Po pierwsze kierując je do specjalisty, a po drugie wspierając i pomagając wyjść z tego trudnego dla nich stanu.

Młoda mama powinna dać sobie czas na odnalezienie się w nowej sytuacji i nie stawiać sobie zbyt wygórowanych oczekiwań!

Kobieta oczekująca powinna także uświadomić sobie, że każda ciąża jest inna i może mieć zupełnie inny przebieg. Nie warto więc porównywać się do swoich koleżanek, mam czy babć, a co gorsza – wierzyć w idealny wizerunek ciężarnych oraz młodych mam kreowany przez media społecznościowe!

Planujesz ciążę lub już w niej jesteś? A może właśnie urodziłaś dziecko? Zajrzyj do naszego działu: CIĄŻA, PORÓD, POŁÓG

Podcast do wysłuchania

Gościem Radiokliniki i Portali Medycznych była dr n. med. Joanna Krzyżanowska-Zbucka, lekarz-psychiatra, ordynator Oddziału Zapobiegania Nawrotom Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Ekspert w leczeniu pacjentek z depresją w ciąży i depresją poporodową. Przez wiele lat współpracowała z Fundacją Rodzić po Ludzku, w której zajmowała się leczeniem okołoporodowych zaburzeń psychicznych. Były konsultant psychiatryczny w licznych organizacjach zajmujących się osobami doświadczającymi przemocy domowej (Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie “Niebieska Linia” Instytutu Psychologii Zdrowia, Fundacja Dzieci Niczyje, Ośrodek „Dom” Stowarzyszenia Pomocy i Interwencji Społecznej). Obecnie, poza pracą w szpitalu i w poradni. Działa w zarządzie Fundacji eF Kropka zajmującej się zapobieganiem wykluczeniu społecznemu osób z doświadczeniem choroby psychicznej.

 Zapraszamy do wysłuchania całej rozmowy!