Witamina K – badania ostatnich trzydziestu lat wskazują, że bierze ona udział wielu istotnych reakcjach. To kluczowy związek biorący udział m.in. w metabolizmie kości, proliferacji komórek nowotworowych i wapnieniu płytek miażdżycowych. Po co nam witamina K i czym grożą jej niedobory?

[aktualizacja: 07’2020]

Co wiemy o witaminie K?

Jesteśmy świadkami prawdziwego boomu na tę witaminę. Nie ma dnia, w którym nie wydałbym kilkunastu opakowań z tym popularnym związkiem. Pomimo tego, że coraz częściej w kontekście leczenia wiedza medyczna ustępuje przekazom medialnym, reklamom i literaturze paramedycznej postaram się przybliżyć kilka faktów, które pozwolą spojrzeć na ten związek z pewną dozą ostrożności!

Odkrycie witaminy K (jednej z witamin rozpuszczalnych w tłuszczach!), jak w przypadku większości odkryć naukowych, było dziełem przypadku.

W 1929 r. duński biochemik Henrik Dam badając metabolizm cholesterolu, podawał zwierzętom niskotłuszczową karmę. Zauważył, że karmione w ten sposób, cierpiały na rozległe krwawienia w tkance podskórnej. Doszedł do wniosku, że czynnik odpowiedzialny za krzepnięcie krwi musi być więc rozpuszczalny w tłuszczach.

Carl Peter Henrik Dam

Henrik Dam nazwał go witaminą koagulacji, a następnie ustalił budowę chemiczną. Badania nad witaminą K przyniosły duńskiemu badaczowi nagrodę Nobla.

Witamina K i jej kluczowe właściwości

Przez całe następne półwiecze witaminie tej przypisywano wyłącznie rolę w procesach krzepnięcia krwi. Ostatnie badania wskazują jednak, że witamina K bierze udział wielu innych, istotnych dla organizmu reakcjach. Pełni kluczową rolę w metabolizmie kości, proliferacji komórek nowotworowych i wapnieniu płytek miażdżycowych. Witamina K ma również właściwości antybakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwbólowe i przeciwzapalne.

Choć niedobory witaminy K występują rzadko, niektóre grupy są na nie szczególnie narażone!

Najbardziej narażone na niedobory witaminy K są noworodki (z racji niedostatecznie rozwiniętej flory bakteryjnej jelit) oraz pacjenci z chorobami wątroby i zespołami złego wchłaniania. Narażeni na nie są także chorzy przyjmujący przewlekle antybiotyki i leki przeciwzakrzepowe.

Witamina K pełni również istotną rolę w hamowaniu rozwoju blaszki miażdżycowej.

Jak wiadomo jedną z przyczyn powiększania się blaszki miażdżycowej jest osadzanie się wapnia w naczyniach krwionośnych. Przyjmowanie witaminy D3 faktycznie wpływa na polepszenie parametrów wchłaniania wapnia z pokarmów w trzustce i jelicie cienkim. Przekłada się to na zwiększenie poziomu wapnia w surowicy krwi, nie gwarantując jednak jego dostarczenia do kości!

Rodzaje witaminy K – witamina K1, K2 i K3

W przyrodzie naturalnie występują dwie odmiany witaminy K – menachinon (witamina K2) oraz filochinon – witamina K1. Istnieje jeszcze trzecia odmiana – menadion (witamina K3), którą otrzymuje się jest syntetycznie.

Dwie pierwsze odmiany (K1 i K2) są kofaktorami specjalnego enzymu – karboksylazy, która odpowiada za aktywację wielu ważnych białek biorących udział m.in. w kościotworzeniu i procesach krzepnięcia. 

Niedostateczna ilość kofaktora sprawia, że enzym karboksylaza nie spełnia swojej roli, a wspomniane białka są nieczynne. Bez aktywowanej za pomocą witaminy K2 osteokalcyny wapń nie jest transportowany dalej do kości. Osadza się w naczyniach krwionośnych powodując ich zwapnienie, a jednocześnie jego niedobór w kościach prowadzi do osteoporozy. To zjawisko nazwano „paradoksem wapnia„.

Zalecane dzienne spożycie a zapotrzebowanie na witaminę K

W przypadku witaminy K zaobserwowano różną aktywność biologiczną, w zależności od stężenia w surowicy. Zalecane dzienne spożycie witaminy K na poziomie 120 ug dla mężczyzn i 90 ug dla kobiet jest wystarczające dla zapewnienia odpowiedniego poziomu krzepnięcia. Jednak w przypadku zapewnienia udziału witaminy K w innych procesach regulacyjnych zapotrzebowanie to wzrasta nawet do 1000 ug (1 mg) na dzień!

Co ciekawe, aktywna forma witaminy K jest wielokrotnie wykorzystywana w procesie syntezy. Dzięki temu organizm wykazuje nieduże zapotrzebowanie na dodatkową suplementację.

W przypadku ZDROWYCH dorosłych zapotrzebowanie to jest pokrywane przez pożywienie (witamina K1) oraz endogenną syntezę przez naturalną florę bakteryjną w jelicie czczym (jednej z trzech części jelita cienkiego i jelicie krętym (witamina K2).

Uważa się, że 45 μg witaminy K2 nie wpływa w żaden sposób na leki przeciwzakrzepowe. Pomimo to przed rozpoczęciem jej przyjmowania należy skonsultować się z lekarzem. Dotyczy to przede wszystkim osób przyjmujących tzw. antagonistów witaminy K – czyli acenokumarol i warfarynę.

UWAGA na syntetyczne preparaty witaminy K!

Coraz więcej doniesień naukowych wskazuje na konieczność zachowania ostrożności w przypadku stosowania syntetycznych preparatów witaminy K. Zaobserwowano bowiem niekorzystny wpływ jej wysokich dawek na pracę wątroby, ryzyko występienia anemii hemolitycznej, żółtaczki i hiperbilirubinemii.

Najsłabiej przyswajalna jest witamina K1. Z kolei witamina K2 (Mk-4) występująca w większości preparatów farmaceutycznych wymaga stosowania wysokich dawek, aby zapewnić odpowiednią biodostępność.

Najbardziej pożądaną formą jest witamina K2 Mk-7, która charakteryzuje się dobrą biodostępnością, długim okresem półtrwania oraz niską wartością efektywnej dawki (45ug).

Naturalne źródła witaminy K

Decydując się na dodatkową suplementację witaminą K, warto rozważyć jej zasadność w oparciu o stosowaną dietę. Bogatym źródłem witaminy K są bowiem produkty pochodzenia roślinnego – brokuły, jarmuż, sałata, kapusta, kalafior, szpinak czy brukselka (100 mg wit. K/ 100 g produktu). Witaminę K zawiera także wątroba wołowa, mięso (50-100 mg/100 g produktu) oraz przetwory mleczne i produkty zbożowe (10 mg/ 100 g produktu).

Alternatywą dla syntetycznych farmaceutyków z witaminą K jest wzbogacenie diety o rośliny zielarskie, takie jak: lucerna, pokrzywa i ostropest plamisty.

Warto również zadbać o jej naturalne miejsce syntezy – jelita, utrzymując właściwą kondycję jego flory probiotycznej.

Zastosowanie witaminy K w kosmetyce i medycynie estetycznej

Witamina K znalazła również zastosowanie w kosmetyce. Zauważono, że podobnie jak w wątrobie również w skórze wykazuje ona działanie przeciwkrwotoczne. Witamina K znajduje zastosowanie w składzie kremów stosowanych w zapobieganiu wynaczynień, siniaków, rumienia oraz pajączków.

W medycynie estetycznej witaminę K stosuje się w rozjaśnianiu zaczerwienień i łagodzeniu podrażnień spowodowanych nadmierną ekspozycją na promieniowanie UV.

Chirurdzy plastyczni rutynowo wykorzystują ją po zabiegach laserowych, wypełnianiu zmarszczek i operacjach plastycznych. Z racji tego, że pochodne witaminy K mogą powodować reakcje alergiczne, szczególną ostrożność powinny zachować osoby cierpiące na choroby atopowe.

2 KOMENTARZE

Zapytaj lub skomentuj:

Napisz komentarz
Podaj swoje imię