Nocne bóle zębów to dolegliwość, która może pojawić się w każdym wieku i właściwie u każdego. Przyczyn takiego stanu może być wiele, jednak najczęściej odpowiada za niego stan zapalny miazgi zębowej lub bruksizm. Jak radzić sobie z tym problemem i kiedy powinniśmy udać się do stomatologa?
Gościem podcastu jest lek. stom. Anna Dąbkowska.
[aktualizacja: 04’2022]
Skąd biorą się nocne bóle zębów?
Ból zęba może pojawić się w najmniej oczekiwanym momencie i bardzo często nasila się w nocy. Okazuje się, że po zmianie pozycji ciała na leżącą wzrasta ciśnienie w tkankach i zwiększa się napływ krwi do mózgu. Właśnie dlatego pojawia się charakterystyczny pulsujący ból.
Najczęstszą przyczyną problemu jest zapalenie miazgi, jednak powodów bolesnych dolegliwości jest wiele. Ból zębów w nocy może być spowodowany bruksizmem i nadwrażliwością lub być następstwem trwającego leczenia kanałowego. Co więcej, u jego przyczyn niekiedy leży także zapalenie zatok.
Zapalenie miazgi zęba
Ból zębów nasilający się w nocy może świadczyć o zaawansowanym, postępującym stanie zapalnym w miazdze zęba. Wówczas niemożliwe jest odwrócenie skutków toczącego się procesu chorobowego i konieczne jest leczenie kanałowe.
Bruksizm
Z kolei bruksizm to schorzenie, w którego przebiegu pacjent nieświadomie zaciska i zgrzyta zębami podczas snu. Choroba ta prowadzi: do pękania szkliwa i starcia koron zębowych, dolegliwości bólowych mięśni, zmian zapalnych w stawach skroniowo-żuchwowych i w efekcie do dolegliwości bólowych, które nasilają się głównie w nocy.
Prawdziwy bruksizm (w odróżnieniu od pseudobruksizmu) ma swój początek w mózgu i dotyczy układu nerwowego. Zaciskanie zębów oraz zgrzytanie nasila się w nocy, ponieważ pacjent nie jest w stanie tego kontrolować.
Zgrzytanie i zaciskanie zębów jest nieświadome i niezależne od woli pacjenta. O ile w ciągu dnia można zapanować nad swoimi mięśniami, a nawet świadomie przeciwdziałać problemowi, to w nocy objawy bruksizmu przybierają na sile. Warto wiedzieć, że występuje on u około 4% populacji.
WAŻNE! Wyróżnia się także pseudobruksizm wynikający z zaburzeń zgryzu oraz nieprawidłowej okluzji (pozycji stykania się zębów górnych z dolnymi). W tym przypadku zgrzytanie, starcie i nocne bóle zębów mogą być skutkiem niewłaściwej pozycji nawet jednego zęba lub wyrżniętej ósemki, które mogą być przeszkodą w układzie okluzyjnym.
Nadwrażliwość zębów
Pacjenci, którzy na co dzień borykają z nadwrażliwością zębów, mogą także zmagać się z problemem nocnych bólów zębów. Nadwrażliwość często wynika ze starcia zębów i utraty tkanek lub przeciążenia.
Jeśli dojdzie do utraty tkanek zęba i starcia szkliwa, zębina obniży się, a zakończenia nerwowe w miazdze będą ulegać przewlekłemu podrażnianiu. W rezultacie może dojść do zapalenia miazgi, która skutkuje bolesnymi dolegliwościami.
To warto wiedzieć! Oprócz stanu zapalnego, bruksizmu czy nadwrażliwości nocne bóle zębów mogą być również spowodowane schorzeniami neurologicznymi czy chorobami nowotworowymi.
Zobacz także: Choroby przyzębia – nie bagatelizuj tego problemu!
Nocne bóle zębów – objawy
W większości przypadków ból zęba w nocy ma charakter nagły, ostry i pulsujący. Narastający ból może promieniować do ucha, skroni, szyi i tylnej części głowy. Co więcej, zdarza się, że jest na tyle dokuczliwy, że uniemożliwia zaśnięcie i pogarsza jakość snu.
Zanim jednak pojawi się ból, mogą wystąpić inne niepokojące objawy wskazujące na problemy w obrębie jamy ustnej. Na co więc powinniśmy zwrócić szczególną uwagę? Jedną z pierwszych dolegliwości poprzedzającą bóle zębów może być nadwrażliwość na ciepłe lub zimne pokarmy.
Pacjenci zgłaszający się do gabinetów stomatologicznych bardzo często uskarżają się również na ból głowy oraz ból w okolicy stawów skroniowo-żuchwowych. Mogą pojawiać się również bolesne dolegliwości w obrębie karku i pleców, a także wybudzanie się w nocy. Niestety pacjenci zwykle nie wiążą tych problemów z zębami.
Jakie objawy mogą świadczyć o bruksizmie i problemach z zębami?
- starte zęby
- przetarcia i widoczne pęknięcia w szkliwie,
- obnażona zębina (przyp. red. – tkanka leżąca bezpośrednio pod szkliwem zęba),
- niepróchnicowe ubytki przy szyjkach zębowych (klinowe ubytki z przeciążenia)
- szpary między zębami
- rozchwianie zębów
- nadwrażliwość zębów na temperaturę, a także na słodkie i kwaśne pokarmy
- nawracający lub utrzymujący się ból głowy
- ból w okolicy stawów skroniowo-żuchwowych
- bolesność karku i pleców
- wybudzanie w nocy
Właśnie z takimi problemami najczęściej zgłaszają się pacjenci. Po kontroli stanu uzębienia i przeprowadzeniu wywiadu medycznego lekarz w większości przypadków jest w stanie postawić właściwą diagnozę już na etapie pierwszej wizyty.
UWAGA: chwilowy ból zęba nie jest oczywiście powodem do niepokoju. Może być bowiem następstwem krótkotrwałego przeciążenia czy niegroźnego urazu. Należy jednak obserwować swój organizm i w porę reagować na pojawiające się oraz utrzymujące przez dłuższy czas dolegliwości.
Sprawdź również: Próchnica atakuje malutkie dzieci! Jak sobie z nią radzić?
Jak radzić sobie z nocnym bólem zębów?
Choć możemy oczywiście sięgnąć po doraźne środki łagodzące ból, należy przede wszystkim zlikwidować jego przyczynę. Nie powinniśmy więc zwlekać z wizytą u specjalisty – lekarz dentysta nie tylko postawi trafną diagnozę, ale wdroży również odpowiednie leczenie. Leczenie stomatologiczne to podstawa, jeśli chcemy zwalczyć przyczynę i trwale pozbyć się problemu!
Współczesna stomatologia oferuje wiele możliwości leczenia, a bezpośrednią przyczynę bólu zęba i jego następstwa zwykle udaje się wyleczyć podczas wizyty w gabinecie dentystycznym. Jeśli problem dotyczy tylko jednego zęba i mamy do czynienia z zapaleniem miazgi, leczenie nie jest skomplikowane. Sytuacja wygląda jednak nieco inaczej w przypadku bruksizmu. Zęby zwykle są już starte lub popękane, a także rozchwiane. W takim przypadku leczenie jest dłuższe i wymaga częstszych wizyt w gabinecie stomatologicznym.
Diagnostyka i leczenie stanu zapalnego
Ząb dotknięty nieodwracalnym zapaleniem miazgi potrzebuje leczenia kanałowego. Podczas wizyty w gabinecie stomatologicznym zazwyczaj wykonuje się diagnostykę radiologiczną oraz badanie kliniczne w celu zlokalizowania chorego zęba.
Leczenie kanałowe polega na dokładnym opracowaniu i oczyszczeniu kanału lub kanałów z zainfekowanej miazgi przy użyciu specjalistycznych narzędzi stomatologicznych.
Podczas leczenia stomatolog wyjmuje tkankę miękką z zęba, czyli tzw. miazgę, w której znajdują się naczynia i nerwy. Po jej usunięciu z systemu koronowego i korzeniowego lekarz opracowuje kanały – oczyszcza je i dezynfekuje. W miejscu miazgi objętej stanem zapalnym wprowadza się materiał do wypełniania kanałów korzeniowych. Po przeprowadzonym leczeniu kanałowym pacjent może odczuwać lekki dyskomfort. Z czasem jednak obrzęk i ból w okolicy wyleczonego zęba ustępują.
Czas trwania takiego leczenia zależy między innymi od budowy systemu korzeniowego. Warto tutaj zaznaczyć, że zęby mają od jednego do czterech kanałów. Zęby sieczne mają zwykle jeden kanał, dolne dwójki i trójki dwa kanały, a zęby przedtrzonowe najczęściej jeden kanał lub dwa kanały. Najwięcej kanałów mają z kolei zęby trzonowe, górne szóstki mają często cztery, a rzadziej trzy kanały. Długość leczenia w dużej mierze zależy więc od tego, jaki ząb wymaga opracowania i wypełnienia kanałów. Dzięki nowoczesnym metodom i narzędziom, a także umiejętnościom lekarza leczenie kanałowe wymaga zwykle jednej lub dwóch wizyt w gabinecie stomatologicznym.
To może Cię zainteresować: Skaner wewnątrzustny, czyli nowoczesna stomatologia w technologii 3D
Diagnostyka i leczenie stanu bruksizmu oraz nieprawidłowości zgryzu
Nieprawidłowości zgryzu skutkujące zgrzytaniem, ścieraniem i bólem zębów w nocy mogą wymagać leczenia ortodontycznego. Lekarz powinien jednak przed jego rozpoczęciem dokładnie zbadać pacjenta, skontrolować stan jego zgryzu i znaleźć przyczynę dolegliwości.
Jeśli dolegliwości są spowodowane nieprawidłowym ułożeniem pojedynczego zęba lub wadliwym wypełnieniem, można skorygować problem za pomocą wiertła dentystycznego. Z kolei w przypadku niewłaściwego ułożenia wyrżniętej ósemki w łuku zębowym należy ją usunąć – jest to tzw. ekstrakcja zęba.
Jeśli zęby są już starte i uszkodzone, pacjent potrzebuje większej ilości zabiegów, aby je odbudować, a także przywrócić ich właściwe funkcje. Warto mieć świadomość, że nie da się przywrócić prawidłowych funkcji zęba bez jego odbudowy!
Z kolei leczenie typowego, prawdziwego bruksizmu jest już dużo bardziej skomplikowane i niestety wieloetapowe. Stomatolodzy stosują wówczas tzw. szyny relaksacyjne, które skutkują zmianą położenia żuchwy i ostatecznie spadkiem napięcia mięśni żucia. Popularną metodą leczenia jest również podawanie toksyny botulinowej (botoksu). Wstrzykuje się ją w mięsień żucia, czyli tzw. żwacz, w celu jego osłabienia. Zabieg ten powtarza się co pół roku i zwykle wystarczy kilka zabiegów, aby uzyskać pożądany efekt leczenia.
To może Cię zainteresować: Chirodoncja – leczenie nieprawidłowości zgryzu kluczem do zdrowia całego ciała.
Domowe sposoby na ból zęba
Ale co robić, gdy ząb boli, a na wizytę u stomatologa musimy jeszcze trochę poczekać? Ulgę z pewnością przyniosą doraźne środki przeciwbólowe dostępne bez recepty. Pacjenci bardzo często sięgają po niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), które nie tylko uśmierzają ostry ból, ale redukują stan zapalny i niwelują związane z nimi dolegliwości.
To może Cię zainteresować: Przewód pokarmowy i niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ).
Lek przeciwbólowy to nie jedyny sposób radzenia sobie z bolesnymi dolegliwościami. Pomocne będą także zimne okłady przykładane w okolicy bolącego zęba, a także płukanki z rumianku lub szałwii. Jednym ze sprawdzonych sposobów jest także olejek goździkowy, który łagodzi ból. Choć wiele domowych sposobów może uśmierzyć bolesne dolegliwości, to niestety w przypadku ostrego stanu zapalnego i silnego bólu doraźne środki mogą jednak okazać się niewystarczające.
Sprawdź także: Higiena jamy ustnej
Profilaktyka, profilaktyka i jeszcze raz profilaktyka
Choć nie zawsze można ustrzec się problemu, to z całą pewnością warto zadbać o profilaktykę – szczotkować zęby systematycznie i używać nici dentystycznych. Oprócz właściwej higieny jamy ustnej i szczotkowania zębów minimum dwa razy dziennie (rano i wieczorem), zadbajmy o regularne wizyty u stomatologa. Można również rozważyć leczenie nadwrażliwości, podczas którego lekarz zamyka kanaliki zębinowe przy pomocy żywic, uszczelniaczy i materiałów wypełniających. Istotne jest również wystrzeganie się czynników drażniących i przeciwdziałanie przyczynom.
W przypadku niewłaściwe ustawionych zębów warto także udać do ortodonty i korygować wady zgryzu. Jednym z działań profilaktycznych będzie również usunięcie ósemek.
Należy również pamiętać, że zgrzytanie zębami może być skutkiem stresu. Warto więc zadbać o zdrowy balans w życiu i w miarę możliwości, przeciwdziałać czynnikom stresowym.
Przeczytaj także: Jak stres wpływa na powstawanie chorób?
Nocne bóle zębów: podcast do wysłuchania
Gościem Radiokliniki była lek. stom. Anna Dąbkowska. Zachęcamy do wysłuchania całej rozmowy!
Opracowanie tekstu: Joanna Zielińska
