Hakorośl rozesłana (łac. Harpagophytum procumbens), znana także jako czarci pazur lub diabelski pazur od  lat znajduje zastosowanie w leczeniu wielu schorzeń. Znana ze swoich prozdrowotnych właściwości cieszy się dużym powodzeniem w łagodzeniu bóli mięśniowo-szkieletowych. To jednak nie jedyne właściwości hakorośli rozesłanej! W czym jeszcze może pomóc nam czarci pazur?

Czarci pazur. Czym jest i jakie działanie ma hakorośl rozesłana?

Hakorośl rozesłana występuje w Afryce Południowej i Południowo-Zachodniej i jest rośliną płożąca się, dorastająca do około 50-60 cm wysokości i nawet 100-150 cm długości. Jej kwiaty charakteryzują się ciemną i aksamitną czerwienią, przyjmującą także barwy fioletu i różu, ich środek jest żółty.

Nazwa rośliny wzięła swą nazwę od zdrewniałego owocu, który przypomina łapkę z pazurami. 

Mieszkańcy Afryki od dawna używają wtórnych bulwiastych korzeni hakorośli rozesłanej do leczenia różnych chorób, a przede wszystkim łagodzenia dolegliwości mięśniowo-szkieletowych. Badania rozpoczęte w 1950 roku w Europie potwierdziły jej właściwości lecznicze.

Z korzeni czarciego pazura pozyskuje się proszek (Harpagophyti radix pulvis), z którego wytwarza się suche i płynne ekstrakty. Służą one do wyrobu tabletek, kapsułek, nalewek i  maści.

źródło obrazka: http://www.creapharma.ch

Substancje czynne w hakorośli rozesłanej. Co zawiera czarci pazur?

Surowiec pozyskiwany z hakorośli rozesłanej zawiera do 3% substancji czynnych. Należą do nich: glikozydy irydoidowe (głównie harpagozyd i produkty jego rozpadu – harpagid i prokumbid), glikozydy fenylo-etanoidowe (werbaskozyd i izowerbaskozyd), glikozydy fenolowe (akteozyd oraz izoakteozyd), flawonoidy (kamferol, luteolina, kwercetyna), fenolokwasy (kwas cynamonowy, kawowy, chlorogenowy), triterpeny (kwas oleanolowy, ursolowy, acetoksyoleanolowy), fitosterole (betasitosterol, stigmasterol), węglowodany, minerały, woski i chinony (harpagochinon). 

Przyjmuje się, że aby uznać surowiec za leczniczy, zawartość harpagozydu powinna być nie mniejsza niż 1,2%.

Jednocześnie okazuje się, że czysty harpagozyd ma słabsze działanie niż ekstrakt z korzenia rośliny. Dzieje się tak często w przypadku leku roślinnego, kiedy wzajemne interakcje wszystkich składników wpływają na końcowy efekt leczniczy.

Czarci pazur i jego zdrowotne właściwości.

Wyciąg z korzenia hakorośli wykazuje działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwreumatyczne. Z tego względu w monografii ESCOP (European Scientific Cooperative on Phytotherapy) opisuje się je ze wskazaniami do stosowania w przypadku bolesnego zwyrodnieniowego zapalenia stawów i ścięgien. 

Wskazaniem do stosowania hakorośli rozesłanej są również bóle okolicy lędźwiowo-krzyżowej, neuralgie, bóle głowy, a nawet choroby przeziębieniowe! 

Czarci pazur może być pomocny także w przypadku utraty apetytu czy zaburzeniach trawienia jako środek pobudzający wydzielanie soków trawiennych oraz żółciopędny. Nowe badania wskazują na dobre wyniki w leczeniu uszkodzeń chrząstki stawów, a nawet w arytmii serca, problemów z nadciśnieniem i zapaleniu nerek.

Harpagozyd i harpagid, znajdujące się w hakorośli rozesłanej, wykazują działanie przeciwdrobnoustrojowe.

Badania kliniczne dowiodły ich aktywności przeciwwirusowej w stosunku do wirusa opryszczki HSV-1 oraz wirusa pęcherzykowatego zapalenia jamy ustnej VSV. Ponadto harpagozyd i harpagid hamują grzybicę wywołaną przez Candida krusei. Z tego względu wyciąg z hakorośli może być stosowany także w postaci maści na różnego rodzaju zmiany skórne.

Czarci pazur jako bezpieczny zamiennik leków przeciwbólowych?

Do tej pory przeprowadzono wiele badań klinicznych (o różnej jakości) porównujących działanie preparatów zawierających wyciąg z hakorośli z substancjami nieaktywnymi biologicznie (placebo) oraz z lekami przeciwzapalnymi. 

Uważa się, że produkty z Harpagophytum działają podobnie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne.

Dzieje się tak poprzez hamowanie enzymów biorących udział w kaskadzie kwasu arachidonowego prowadzącej do powstawania eikozanoidów. Badania wskazują również na to, że preparaty z wyciągiem z czarciego pazura indukują syntezę prostaglandyn PGE2 oraz tlenku azotu, hamują aktywność cyklooksygenazy COX-2. Dzięki zawartym w nich związkom uznaje się je także za silne przeciwutleniacze. Preparaty na bazie hakorośli rozesłanej redukują ilość wolnych rodników oraz zwiększają aktywność enzymów antyoksydacyjnych takich jak: dysmutaza ponadtlenkowa, katalaza i peroksydaza glutationowa. Oznacza to, że wyciągi z czarciego pazura mogą stanowić naturalny i bezpieczny zamiennik leków przeciwbólowych.

To może Cię zainteresować: Pięciornik kurze ziele na problemy jelitowe i stany zapalne.

Wyniki innych badań klinicznych czarciego pazura

Jeśli chodzi o badania sproszkowanego korzenia, to podawano od 2 g do 9 g surowego materiału roślinnego (od 4,5 g obserwowano lepsze wyniki) i sugerowano czas trwania terapii przez co najmniej 2-3 miesiące. Wyniki w porównaniu do placebo faworyzowały grupę leczoną (Lecomte i Costa 1992). W innym badaniu stwierdzono, że w grupie leczonej Harpagophytum spadło zużycie środków przeciwbólowych (Biller 2002).

Badając ekstrakty etanolowe czarciego pazura potwierdzono wyraźną różnicę (przy pomocy indeksu artretyzmu WOMAC) w stosunku do placebo (pozytywne odpowiedzi 70,8% do 40,9% w badaniu 583 pacjentów). Potwierdzono też bardzo dobrą tolerancję badanego preparatu (Biller 2001).

Lepsze wyniki niż przy podawaniu fenylobutazonu uzyskano u chorych z zaostrzeniami reumatycznego bólu stawów (40 osób) oraz z dnawym zapaleniem stawów (10 osób) na skutek stosowania ekstraktu wodnego (Schruffler 1980). Porównanie działania ekstraktu wodnego do placebo dodatkowo wykazało odpowiedź pozytywną w grupie leczonej zróżnicowanymi dawkami. Pacjenci otrzymywali standaryzowany wyciąg przeliczony na dzienne podanie 50 mg albo 100 mg harpagozydu lub placebo. Badania wykazały, że większa dawka wyciągu z hakorośli roślinnej pozwalała uzyskać znacznie lepsze wyniki. 

Nie do końca natomiast zbadano, czy zaczynając od mniejszej dawki i stopniowo ją zwiększając, uzyskamy podobne efekty. Wydaje się, że w przypadku bólu z komponentą neurologiczną wyższa dawka dawała lepszą odpowiedź na leczenie. Nie ma jednak wielu badań, które mogłyby to potwierdzić.

Hakorośl rozesłana a rofekoksyb

Chrubasik i wsp (2003) porównywali wodny wyciąg z hakorośli z rofekoksybem (Vioxx), wycofanym później w niesławie (mógł wywołać około 140 tys. przypadków poważnych incydentów sercowo-naczyniowych, jak zawały serca i udary), uzyskując podobną odpowiedź na leczenie. Ze zdarzeń niepożądanych zgłoszono dolegliwości żołądkowo-jelitowe (8 w grupie ziołowej i 9 w grupie rofekoksybu). Trzeba jednak mieć świadomość, że Ci pacjenci zmagający się z przewlekłym bólem mieli za sobą długą historię stosowania leków. Stąd reakcje ze strony układu pokarmowego mogły być silniejsze. W samych Stanach Zjednoczonych wiele z tych przypadków zakończyło się śmiercią, co pokazuje, że warto inwestować w testowanie działania stosowanych od lat tradycyjnych leków ziołowych. Sprawa dotyczy zresztą wszystkich niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które jak wiadomo w dłuższym stosowaniu mogą skutkować powikłaniami żołądkowo-jelitowymi i sercowo-naczyniowymi. Znalezienie dla nich bezpieczniejszej alternatywy wydaje się więc zasadne.

Jednocześnie zauważono, że jeśli rozpuszczalnikiem jest etanol, ekstrahuje się tylko połowę ilości harpagozydu (i ewentualnie innych składników ziela) w porównaniu z wodą jako rozpuszczalnikiem. Dlatego w praktycznym użyciu roztwory wodne będą mocniejsze. Warto wiedzieć, że składnik działający nie został do końca zidentyfikowany. Choć przyjmuje się, że jest nim harpagozyd, jako wyizolowana substancja okazał się słabszy. Prawdopodobnie to właśnie mieszanka składników odpowiada za efekt leczniczy. 

Zjadając zioło w proszku, dostarczamy organizmowi wszystkie składniki znajdujące się w hakorośli rozesłanej. Oznacza to, że leczniczo zadziałają wszystkie substancje, które rozpuszczą się w sokach trawiennych. Z kolei pijąc herbatę z czarciego pazura, dostarczymy organizmowi tylko te składniki, które znajdują się w wodzie po zaparzeniu, natomiast spożywając nalewkę – substancje rozpuszczone w etanolu. Badania kliniczne umożliwiają wykazanie, który ze sposobów charakteryzuje się największym potencjałem leczniczym.

Czy warto sięgać po preparaty z czarcim pazurem? Wpływ hakorośli rozesłanej na zdrowie

Chcąc zyskać pewność skuteczności jakiejkolwiek interwencji medycznej trzeba wykonać setki powtarzających się badań. W tych dotychczas wykonanych było jednak kilka bardzo dobrych i znaczących klinicznie oraz statystycznie wyników leczenia. Naukowcy sugerują dalsze badania nad hakoroślą rozesłaną, aby jasno i pewnie określić stosowanie określonych preparatów oraz dawek.

Trzeba pamiętać, że ważna jest także jakość stosowanego preparatu!. Istnieją dwa gatunki Harpagophytum używane zamiennie: H. procumbens, który ma mocniejsze działanie i zawiera więcej składników czynnych oraz H. zeyheri – uboższy w składniki aktywne. 

Uwaga! Z powodu dużego popytu na surowiec zdarzają się zafałszowania preparatów poprzez użycie tańszego i słabszego gatunku hakorośli! Warto wybierać preparaty dobrych producentów (korzeń i proszek) lub standaryzowane na obecność harpagozydu (ekstrakty).

Dodatkowo pozyskiwanie tej rośliny z powodu dużego popytu budzi także obawy o zniszczenie gatunku. Teoretycznie pozyskuje się tylko wtórne bulwy, jednak w praktyce poprzez nieprawidłowy sposób zbioru niszczy się całą roślinę. 

Czarci pazur – uwaga na przeciwwskazania! 

Niektórzy chorzy, zwłaszcza Ci stosujący leki przeciwbólowe od dłuższego czasu oraz pacjenci z problemami przewodu pokarmowego, mogą odczuwać niewielkie dolegliwości żołądkowo-jelitowe po spożyciu produktów zawierających hakorośl rozesłaną. 

Po spożyciu wyciągu z czarciego pazura mogą (choć nieczęsto!) wystąpić działania niepożądane. 

Istnieją doniesienia, że preparaty z hakorośli rozesłanej mogą pozytywnie wpływać na obniżenie poziomu cholesterolu. Ponadto znacznie obniżają ciśnienie krwi i mogą działać ochronnie w przypadku zaburzeń rytmu serca. Trzeba jednak mieć na uwadze, że w przypadku schorzeń współistniejących, takich jak bradyarytmia czy niskie ciśnienie tętnicze krwi trzeba rozważnie przyjmować tego rodzaju produkty! Dodatkowo bardzo ważną interakcją u naszych pacjentów jest nasilenie działanie warfaryny – leku przeciwzakrzepowego. Stosowanie u tych pacjentów preparatów z hakorośli może powodować krwotoki!!

W przypadku chorób współistniejących, warto skonsultować stosowanie czarciego pazura z lekarzem!

Czarci pazur. Co jeszcze warto wiedzieć przed zastosowaniem hakorośli rozesłanej?

Preparaty z Harpagophytum mogą być pomocne w łagodzeniu bólu i stanów zapalnych, dlatego warto po nie sięgać. Jeśli nawet nie okażą się wystarczająco skutecznym preparatem, mogą sprawić, że zmniejszymy ilość przyjmowanych leków z grupy NLPZ, co będzie korzyścią dla organizmu. 

Jak w przypadku każdego zioła powinniśmy zwrócić uwagę na minimalną dawkę, która powinna być skuteczna. 

Łatwo to sprawdzić wybierając preparaty standaryzowane i próbując dawek na poziomie 30-100 mg dziennego spożycia harpagozydu lub stosować od 4,5 g- 9 g sproszkowanego korzenia lub naparu z hakorośli rozesłanej.

To może Cię zainteresować: Zioła w ciąży – sprawdź, po które możesz bezpiecznie sięgać, a których bezwzględnie unikać!

Bibliografia:

  1. Joel J Gagnier, Sigrun Chrubasik, Eric Manheimer „Harpgophytum procumbens for osteoarthritis and low back pain: A systematic review” 2004
  2. Justyna Baraniak, Małgorzata Kania „Wybrane surowce zielarskie o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i przeciwreumatycznym”
  3. Nontobeko Mncwangi, Weiyang Chen, Ilze Vermaak, Alvaro M.Viljoen, Nigel Gericke „Devil’s Claw—A review of the ethnobotany, phytochemistry and biological activity of Harpagophytum procumbens”
  4. Maria Cecilia Anauate, Luce Maria Torres, Suzana Beatriz Verissimo de Mello „Effect of isolated fractions of Harpagophytum procumbens D.C. (devil’s claw) on COX‐1, COX‐2 activity and nitric oxide production on whole‐blood assay”
  5. Fiebich BL, Heinrich M, Hiller K-O, Kammerer N „Inhibition of TNF synthesis in LPS-stimulated primary human monocytes by Harpagophytum extract” 
  6. Chrubasik S, Fiebich B, Black A, Pollak S „Treating low back pain with an extract of Harpagophytum that inhibits cytokine release”
  7. Jang MH, Lim S, Han SM, Park HJ, Shin I, Kim JW, Kim NJ, Lee JS, Kim KA, Kim CJ „Harpagophytum procumbens suppresses lipopolysaccharide-stimulated expressions of cyclooxygenase-2 and inducible nitric oxide synthase in fibroblast cell line”

Zapytaj lub skomentuj:

Napisz komentarz
Podaj swoje imię