Diagnostyka i leczenie trądziku. Jakie badania warto wykonać?

Trądzik to bardzo powszechny problem, który dotyka znaczną część społeczeństwa. Niekiedy niesie ze sobą ryzyko rozwoju poważniejszych schorzeń. Z uwagi na fakt, że obejmuje on zazwyczaj obszary twarzy, stanowi spory problem estetyczny – szczególnie trudny do zaakceptowania dla nastolatków. Jak wygląda diagnostyka trądziku i jak możemy go leczyć?

Trądzik wiąże się z zaburzeniem aktywności łojotokowych gruczołów przywłosowych, w efekcie którego dochodzi do powstania zaskórników, grudek i krost. W 99% zmiany te obejmują twarz, w 60% lokalizują się także w obrębie klatki piersiowej, a w około 15% także na plecach. Zmiany te najczęściej pojawiają się wraz z wejściem w wiek dojrzewania.

Rozpoznanie choroby zazwyczaj wydaje się być proste i oczywiste, jednak w rzeczywistości nie zawsze tak jest. Pamiętajmy, że każdorazowo w przypadku: zmian zlokalizowanych na dużym obszarze, zmian wskazujących na znaczące nadkażenie bakteryjne oraz zmian bardzo uporczywych i nasilonych pacjent powinien swoje kroki skierować do lekarza. 

Należy mieć także na uwadze fakt, że szczególnie w przypadku osób młodych trądzik może mieć bardzo istotny wpływ na kondycję psychiczną. Może skutkować brakiem pewności siebie i zaniżać poczucie własnej wartości, a nawet doprowadzić do depresji. 

Pomimo że trądzik jest bardzo mocno związany z młodym wiekiem oraz wczesną dorosłością, szacuje się, że około 5% kobiet i 1% mężczyzn w wieku 25-40 lat również doświadcza tego problemu!

Przyczyny trądziku

W przypadku osób młodych na początku okresu dojrzewania zachodzi bardzo wiele procesów, które przyczyniają się do powstawania zapalnych i niezapalnych wykwitów. Co więcej, w odpowiedzi na znaczący wzrost poziomu testosteronu przywłosowe gruczoły łojowe zaczynają nadmiernie produkować łój  – gruczoł nadmiernie wrażliwy na testosteron produkuje w nadmiarze sebum, stąd też tłusta skóra. 

Drugi aspekt zmian trądzikowych to zmiana w obrębie komórek nabłonka, które wyścielają mieszek włosowy. Przed okresem dojrzewania martwe komórki z łatwością są wydalane. W przypadku trądziku wszystko się zmienia – komórki mogą nadmiernie przylegać i blokować ujście przewodu, znacząco zaburzając wypływ łoju. Zablokowane w ten sposób przewody zatrzymują tłuszcz, co stanowi idealne warunki dla rozwoju bakterii Propionibacterium acnes, odpowiedzialnych za powstawanie stanu zapalnego. Pojawiają się coraz bardziej rozległe zmiany, niekiedy także ropne. Najczęściej krosta w końcu pęka, ropa jest usuwana, a cały proces zaczyna się od nowa. 

Diagnoza trądziku

Szacuje się, że jedynie 30% osób dotkniętych trądzikiem zwraca się o pomoc do dermatologa. Wiele osób kieruje swoje kroki do apteki szukając porady lub niekiedy, zupełnie bez żadnej konsultacji, stosuje samoleczenie. Szczególnie w czasie pandemii, wiele osób rezygnuje z wizyt u lekarza zwłaszcza, jeśli zmiany trądzikowe są łagodne lub umiarkowane. 

Pytania, na które należy odpowiedzieć w procesie diagnostyki trądziku:

1. Nasilenie:
   • łagodne nasilenie – obecne głównie niezmienione zapalnie zaskórniki.
   • umiarkowane nasilenie – wiele zapalnych wyprysków, które często nie ograniczają się jedynie do twarzy. Wypryski często bywają bolesne i istnieje spore niebezpieczeństwo pozostania blizn.
   • ciężkie nasilenie – obraz podobny do umiarkowanego nasilenia z dodatkowymi guzkami i torbielami. Zmiany są rozprzestrzenione i obejmują także plecy oraz klatkę piersiową. Zazwyczaj zmiany pozostawiają po sobie blizny. 
2. Wiek, w którym pojawiły się zmiany trądzikowe.
   W przypadku zmian, które pojawiają się w późniejszym wieku należy szczególnie dokładnie przeprowadzić cały proces diagnostyczny tak, by wykluczyć trądzik różowaty czy zmiany będące wynikiem niepożądanej reakcji na leki.
3. Praca. Istnieją zawody i miejsca pracy, które predysponują do rozwoju zmian trądzikowych, jak np. długotrwały kontakt z olejami czy praca w innych, szkodliwych warunkach.

Stany chorobowe, które należy wykluczyć

1. Trądzik różowaty
   To stan zapalany gruczołów skórnych. Wymaga różnicowania, a podstawą jego leczenia jest antybiotykoterapia. Na ogół występuje u osób powyżej 40. roku życia. Charakteryzuje się nawracającymi zmianami o charakterze zaczerwienionych, rumieniowatych wykwitów, zlokalizowanych głównie na środkowej części twarzy oraz na policzkach. Bardzo charakterystyczne są tutaj skupiska grudek, nie występują jednak zaskórniki. Dodatkowo u około 20% pacjentów występują podrażnienia oczu i stany zapalne powiek. 
2. Polekowe trądzikopodobne wykwity skórne
   Powstawanie tego typu zmian jest charakterystyczne dla wielu leków, w tym np. litu, doustnych środków antykoncepcyjnych (zwłaszcza tych zawierających duże ilości progestategnów), fenytoiny, azatiopryny, ryfampicyny czy glikokortykosteroidów.
3. Okołowargowe zapalenie skóry
   Perioral dermatitis dotyka najczęściej kobiet w wieku 25-40 lat. Charakterystyczna jest pojawiająca się okresowo wysypka w okolicach ust i nosa, wraz ze świądem i pieczeniem.
4. Zespół policystycznych jajników (PCOS)
   Jednym z pierwszych ujawnionych objawów PCOS jest właśnie trądzik. Dlatego właśnie każda pacjentka zmagająca się z problemem nieregularnych miesiączek, z hirsutyzmem czy mająca trudności z zajściem w ciążę powinna koniecznie udać się do specjalisty w celu dalszej diagnostyki pod kątem tego schorzenia. 

Kliniczne postacie trądziku

1. Zaskórnikowa, niezapalna (Acne comedonica) – zmiany tego typu zlokalizowane są głównie na czole i policzkach. Przeważająca część zmian to otwarte i/lub zamknięte zaskórniki. W zaskórnikach otwartych ujścia mieszków gruczołów łojowych i mieszków włosowych są drożne. Ciemne zabarwienie zaskórnika świadczy o utlenieniu jego zawartości w wyniku kontaktu z powietrzem (charakterystyczne „czarne kropki”). Ujście gruczołu łojowego w zaskórniku zamkniętym jest całkowicie niedrożne, słabo widoczne w postaci żółtawego i drobnego punktu.
2. Grudkowa (Acne papulosa) – w tej postaci przeważająca część zmian to grudki, które najczęściej współwystępują z zaskórnikami i krostami.
3. Grudkowo-krostkowa, zapalna (Acne papulo-pustulosa) – najczęściej spotykana postać trądziku. Zmiany lokalizują się na twarzy, plecach, ramionach oraz w obrębie klatki piersiowej. 
4. Ropowicza, guzkowo-cystowa, guzkowa (Acne nodulocystic) – to ciężka postać trądziku. Występują tutaj liczne zaskórniki, guzy i guzki, mające zdolność do rozmiękania oraz przebijania na zewnątrz, w wyniku czego powstają kanały i przetoki. Wydobywa się z nich ropna, krwista lub ropno-krwista wydzielina. Po ustąpieniu często pojawiają się blizny. 
5. Skupiona (Acne conglobata) – to postać trądziku, która znacznie częściej dotyczy mężczyzn. Charakteryzuje się występowaniem torbieli oraz głębokich ropni, które goją się w sposób skutkujący powstawaniem przerosłych i zanikowych blizn.
6. Bliznowcowa (Acne keloidea) – w jej przebiegu dochodzi do powstawania przerosłych blizn.
7. Piorunująca – ta postać należy do najbardziej niebezpiecznych. Występujący trądzik ma bardzo ostry przebieg dający także objawy ogólne (Acne fulminans). Określenie „piorunujący” odnosi się zarówno do nagłego początku, jak i ciężkiego przebiegu schorzenia. To najcięższa postać trądziku. Występuje właściwie tylko u chłopców w wieku 13-16 lat w powiązaniu z trądzikiem pospolitym. Zmiany chorobowe, które występują w trądziku piorunującym przypominają trądzik skupiony i bardzo szybko się rozprzestrzeniają. Może dojść także do powstawania ropni, martwicy krwotocznej i bliznowacenia. Występują tutaj objawy ogólne, takie jak: złe samopoczucie, gorączka, leukocytoza, spadek masy ciała czy bóle stawowo-mięśniowe.

PODCAST. Posłuchaj >>> Trądzik – rodzaje, czynniki powstawania, przebieg i leczenie.

Inne rodzaje trądziku

Oprócz tego wyróżnia się także trądzik:

• kosmetyczny (Acne cosmetica);
• polekowy (Acne postmedicamentosa);
• zawodowy (Acne professionalis);
• niemowlęcy (Acne neonatorium);
• samouszkadzający (Acne excoriatica) – ta postać występuje szczególnie u młodych dziewcząt, które wielokrotnie rozdrapując drobne, minimalne zmiany doprowadzają do powstania licznych przeczosów i przebarwień.

Diagnozę zazwyczaj stawia dermatolog – na podstawie charakterystycznych zmian ocenianych wizualnie. Zawsze należy też pamiętać o konieczności wykluczenia innych chorób. Ponadto zdarzają się sytuacje, gdy konieczna jest rozszerzona diagnostyka np. oznaczenia poziomu niektórych hormonów czy wykonanie badania mikrobiologicznego.

Istnieją jednak i takie sytuacje, kiedy zmiany są na tyle małe (i niestanowiące zagrożenia), że lekarz kierujący może odesłać pacjenta do apteki. Wystarczą leki dostępne bez recepty i odpowiednio dobrane kosmetyki, aby zapobiegać dalszemu rozwojowi zmian.

To może Cię zainteresować: Trawa cytrynowa w leczeniu schorzeń i codziennej pielęgnacji

Trądzik – zalecane badania laboratoryjne

Diagnostyka trądziku to także wykluczenie bądź potwierdzenie jego przyczyny. W związku z tym tak istotne jest wykonanie odpowiednich badań laboratoryjnych. Wśród nich można wyróżnić najbardziej podstawowe oznaczenia, takie jak: morfologia, stężenie glukozy we krwi czy lipogram i skończywszy na wybiórczym oznaczeniu konkretnych hormonów. 

Morfologia krwi obwodowej wraz z rozmazem

Pomimo że jest to jedno z najbardziej podstawowych badań, z jego wyniku możemy dowiedzieć się bardzo wiele. Odpowiada na pytanie dotyczące układu czerwonokwinkowego, białokrwinkoweo i trombocytarnego. Wiemy dzięki temu, czy pacjentka nie boryka się np. z anemią, która znacząco pogarsza kondycję skóry włosów i paznokci. Parametry leukocytarne wskazują natomiast chociażby na ewentualny stan zapalny, co w przypadku trądziku jest kluczowym elementem choroby. 

W przypadku morfologii zawsze warto dopłacić nieco za badanie po to, aby był to nie tylko wynik pomiaru z analizatora (badanie wykonuje maszyna pod czujnym okiem diagnosty laboratoryjnego), ale także rozmaz. Diagnosta laboratoryjny rozmazuje próbkę krwi na szkiełku, odpowiednio barwi preparat, po czym ogląda go pod mikroskopem i zaliczając zazwyczaj 100 komórek, dokonuje dokładnej oceny próbki kwi.

Przeczytaj także: Dlaczego warto regularnie wykonywać badania laboratoryjne?

Gospodarka węglowodanowa

Bardzo istotnym elementem rozwoju zmian trądzikowych jest gospodarka węglowodanowa. Chociaż może trafniejsze byłoby określenie, że to trądzik i stan ludzkiej skóry jest manifestacją problemów związanych z gospodarką węglowodanową. Z tego względu poleca się wykonanie badań diagnostycznych także w tym kierunku.

Stężenie glukozy na czczo

Najbardziej podstawowym badaniem będzie tutaj oznaczenie stężenia glukozy na czczo. Badanie to wykonuje się po ok. 10 godzinnym poście (pamiętajcie, że picie wody nie jest zabronione, a wręcz wskazane, gdyż ułatwia pobranie próbki krwi). W przypadku nieprawidłowych wyników poleca się powtórzenie badania lub wykonanie testu obciążenia glukozą (OGTT). Oprócz tego poleca się także wykonanie oznaczenia insuliny oraz krzywej insulinowo-glukozowej. Badania, o których mowa (w szczególności OGTT) to badania czynnościowe, które pokazują, jak organizm radzi sobie z cukrami.

OGTT to badanie w którym oznaczamy stężenie glukozy na czczo, co pozwala ocenić, jak organizm reaguje na spożytą glukozę. Aby dokonać takiej oceny pacjent przyjmuje 75g glukozy, po czym dokonuje się oznaczenia glukozy w próbkach pobranych po 1 i 2 godzinach. Ostatecznie oznaczenia, o których mowa maja nam odpowiedzieć na pytanie: czy nasz organizm dobrze radzi sobie z węglowodanami. W dużym skrócie: węglowodany napędzają trzustkę do wyrzutu insuliny. Insulina zaś indukuje produkcję androgenów, które to znowu mają wpływ na zwiększone wydzielanie sebum. Z kolei podwyższona aktywność insuliny wpływa na aktywność hormonu IGFBP–3, który ma wpływ na obumieranie komórek skóry. A to ma już bezpośredni wpływ na omawiany wcześniej proces blokowania się ujść gruczołów łojowych. 

Badanie cholesterolu całkowitego oraz frakcji LDL i HDL cholesterolu wraz z oznaczeniem triglicerydów

Kolejną grupę badań stanowią oznaczenia związane z lipidogramem, czyli badanie cholesterolu całkowitego oraz frakcji LDL i HDL cholesterolu wraz z oznaczeniem triglicerydów. Badania te mają głównie na celu ocenę gospodarki lipidowej (tłuszczowej). W nieco mniejszym stopniu problem zburzonej gospodarki lipidowej może skutkować zacznie większą tendencją do powstawania wykwitów skórnych. I podobnie jak w przypadku gospodarki węglowodanowej, także w przypadku nieprawidłowych wyników oznaczeń lipidogramu w pierwszej kolejności zawsze szukamy choroby podstawowej, leżącej u podstaw zaburzeń lipidogramu. 

ALT, AST i GGTP

Kolejny organ który należy wziąć „pod lupę” to oczywiście wątroba, czyli organ odpowiedzialny m. in. za detoksykację i i usuwanie szkodliwych substancji z ludzkiego organizmu. Nie oszukujmy się – spożywanie przetworzonej żywności, ekspozycja na zanieczyszczone powietrze czy stosowanie kosmetyków ze słabym składem, a także środków czystości wypełnionych po brzegi chemią sprawia, że wątroba ma naprawdę bardzo dużo pracy. Z tego względu przy diagnostyce trądziku poleca się wykonanie oznaczenia ALT, AST, GGTP, a czasem także bilirubiny. Pamiętajmy, że to właśnie skóra będzie pierwszym organem, który zamanifestuje problemy z procesami detoksykacji przebiegającymi głównie w wątrobie.

Oznaczenia hormonów

Bardzo dużą grupę badań laboratoryjnych związanych z trądzikiem stanowią oznaczenia hormonów. To właśnie hormony zwykle odgrywają największą rolę w powstawaniu zmian trądzikowych, szczególnie w przypadku trądziku występującego przed 25. rokiem życia. Oczywiście najważniejsze z nich wydają się być te bezpośrednio związane z trądzikiem, czyli metabolity testosteronu. Wśród najważniejszych i najczęściej oznaczanych w kontekście trądziku hormonów należy wymienić:

1. estradiol
2. hormon luteinizujący (LH)
3. hormon folikulotropowy (FSH)
4. androstendion
5. testosteron (frakcja wolna i testosteron całkowity)
6. progesteron
7. prolaktyna
8. hormony tarczycowe
9. kortyzol
10. pochodne testosteronu (DHT i DHEA-S, DHEA) (jedne z najważniejszych spośród wymienianych badań hormonów, gdyż to własne one maja bezpośredni wpływ na rozwój trądziku)
11. hormon adrenokortykotropowy (ACTH)

Oznaczenie SHBG i oznaczenie progesteronu

Oprócz tego nie sposób nie wspomnieć w tym miejscu o oznaczeniu SHBG, czyli globuliny wiążącej hormony płciowe. Dzięki temu oznaczeniu możemy określić poziom aktywnego testosteronu a więc pośrednio określić wzrost poziomu androgenów we krwi.  

Pamiętajmy jednak, że na rozwój trądziku mają wpływ także estrogeny, czyli żeńskie hormony płciowe, wywołujące efekt przeciwny do męskich hormonów płciowych. Estrogeny będą hamować wydzielanie androgenów i modulować geny uczestniczące we wzroście gruczołów łojowych. Estrogeny ponadto wykazują działanie miejscowe poprzez zmniejszenie sekrecji łoju, bezpośrednio działając na receptory estrogenowe, które znajdują się w gruczołach łojowych mieszków włosowych. Aktywność gruczołów łojowych zależy właśnie od stosunku produkowanych przez organizm estrogenów i androgenów. 

W przypadku niektórych oznaczeń bardzo istotna jest data ich wykonania. I tak przykładowo oznaczenie estradiolu, LH, FSH testosteronu czy androstendionu należy wykonywać w I fazie cyklu, najlepiej pomiędzy 10. a 13. dniem, licząc od pierwszego dnia ostatniej miesiączki. 

Oznaczenie progesteronu, prolaktyny i kortyzolu

Oznaczenie progesteronu i prolaktyny poleca się wykonywać w 21. dniu cyklu. Oznaczenia hormonów tarczycowych zawsze na czczo, a najlepiej zawsze w tym samym laboratorium. 

Oznaczenie kortyzolu z kolei poleca się wykonać także z dobowej zbiórki moczu. Aby wykonać takie badanie najlepiej zaopatrzyć się w specjalny pojemnik zaopatrzony w konserwant. Oddajemy pierwszą poranną próbkę moczu, po czym dodajemy do niej konserwant. Następnie przez całą dobę oddajemy mocz do pojemnika. Po zakończonej zbiórce jeszcze raz mieszamy zebrany materiał i pobieramy z niego próbkę (najlepiej do jałowego pojemnika – dokładnie takiego, w jakim oddaje się normalnie jednorazową próbkę moczu). Pamiętajcie, że nie każde laboratorium będzie zadowolone, jeśli dumnie przyniesiecie 1,5 – 2 l moczu 😊

Oznaczenie kortyzolu w kontekście trądziku jest bardzo ważne. Kortyzol  określa mianem hormonu stresu, a jak wiadomo – przewlekły stres prowadzi do zwiększenia sekrecji androgenów nadnerczowych. To z kolei stymuluje przewlekły (zazwyczaj łagodny i niezauważalny) i tlący się stan zapalny, W konsekwencji rusza cała kaskada mechanizmów potęgujących rozwój trądziku i odpowiedzialnych za powstawanie nowych wykwitów skórnych.  

Jak wspomniałam wcześniej, badania te należy wykonać po to, aby wykluczyć także znacznie poważniejsze choroby niż trądzik – chociażby cukrzycę, zespół policystycznych jajników, zespół Cushinga czy przerost nadnerczy. I w konsekwencji – aby poprowadzić dobrze dalszą diagnostykę i wdrożyć właściwe leczenie. 

Oznacz również minerały i witaminy!

Oprócz hormonów bardzo ważne jest przedstawienie całego profilu zdrowotnego. Dodatkowo poleca się, już jako badanie dodatkowe, wykonanie oznaczeń minerałów oraz witamin. W przypadku witamin zwraca się szczególna uwagę na witaminy z grupy B oraz witaminę D3. Najczęściej w tym kontekście proponuje się oznaczenie metabolitu 25(OH)D3.

Miejmy na uwadze, że skóra nie tylko bierze udział w produkcji witaminy D w organizmie, ale również sama zmienia swoje zabarwienie. Także przy istniejących już problemach skórnych i zmianach trądzikowych wyrównanie niedoborów witaminy D prowadzi do ogromnej poprawy! Dzięki oznaczeniu witaminy D możemy odkryć ewentualne niedobory, co w polskiej populacji dotyczy większości społeczeństwa i odpowiednio dobrać suplementację w celu ich uzupełnienia. 

Leczenie zewnętrzne trądziku

W leczeniu miejscowym wykorzystuje się:

1. kwas azelainowy (żel lub krem, zazwyczaj 20%). Stosuje się go głównie w leczeniu trądziku pospolitego i przebarwień. Cechuje się działaniem przeciwzapalnym, przeciwłojotokowym, keratolitycznym i przeciwbakteryjnym. Hamuje melanogenezę, niwelując tym samym przebarwienia. Jest lepiej tolerowany przez pacjentów niż nadtlenek benzoilu, nie dając efektu podrażnienia. Więcej o właściwościach kwasu azelainowego pisaliśmy więcej w artykule: Kwas azelainowy w leczeniu trądziku.
2. nadtlenek benzoilu w stężeniu 4%, 5% i 10% w postaci żelu. Wskazaniem do jego stosowania jest leczenie różnych postaci trądziku pospolitego. Mechanizm działania tego związku polega na utlenieniu (tj. niszczeniu) chorobotwórczych bakterii Propionibacterium acnes. Należy pamiętać, że nadtlenek benzoilu, oprócz działania odkażającego, wykazuje także aktywność złuszczającą. Niekiedy po jego zastosowaniu pojawiają się podrażnienia, które jednak można zniwelować stosując odpowiednie kremy nawilżające.  Pamiętajmy także, że ze względu na bardzo silne właściwości wybielające może odbarwiać ubrania i pościel. 
3. Oprócz tego, szczególnie w lekach recepturowych, wykorzystuje się tlenek cynku, który wykazuje właściwości osuszające i przeciwświądowe. 

To może Cię zainteresować: Pielęgnacja skóry trądzikowej. Poznaj 7 najczęstszych mitów!

Leczenie doustne trądziku

W leczeniu doustnym wykorzystuje się witaminy z grupy B. Najczęściej witaminę B6 i B2. Witamina B6 (pirydoksyna) zmniejsza łojotok skóry wywołany zwiększoną aktywnością androgenów (głównie testosteronu). Za zmiany trądzikowe odpowiada przede wszystkim pochodna testosteronu jakim jest DTH, powstający pod wpływem enzymu blokowanego przez witaminę B6.

Z kolei witamina B2 (ryboflawina) reguluje działanie gruczołów łojowych, wspomagając tym samym leczenie trądziku pospolitego i łojotokowego zapalenia skóry. Pomaga w utrzymaniu zdrowego kolorytu i dobrego stanu skóry, a także bierze udział w procesie keratynizacji komórek naskórka. Obie te witaminy są dostępne w aptekach bez recepty. Przed ich wdrożeniem należy jednak skonsultować się z magistrem farmacji.

Sprawdź także >> Probiotyki na trądzik.

Retinoidy

Poza wymienionymi wcześniej lekami dostępnymi bez recepty, w cięższych przypadkach konieczne jest zastosowanie znacznie silniejszych leków. Wśród nich jedna z ważniejszych grup – retinoidy, czyli pochodne witaminy A, takie jak: tretynoina, izotretynoina, adapalen i tazaroten. W początkowych fazach choroby leczenie polega na łączeniu retinoidów ze środkami przeciwbakteryjnymi.  

Antybiotyki

Druga bardzo ważną grupę leków stanowią antybiotyki. Zewnętrznie najczęściej stosuje się erytromycynę i klindamycynę w postaci kremów, płynów i żeli, które stosowane są bezpośrednio na zmiany trądzikowe. Posiadają mały potencjał drażniący. Często miejscowa terapia antybiotykami występuje w połączeniu z cynkiem, retinoidami lub nadtlenkiem benzoilu.

Oprócz tego często konieczne jest wprowadzenie leczenia doustnego. Wśród tego typu leków należy wymienić witaminę PP (nikotynamid, witamina B3 ), która działa przeciwzapalnie poprzez modulacje aktywności cytokin zapalnych i wykazuje także działanie przeciwstarzeniowe. Przy ciężkich postaciach trądziku wprowadza się także doustnie antybiotyki.

Najczęściej stosuje się antybiotyki z grupy tetracyklin, które wykazują wielokierunkowe działanie: redukują populację bakterii P. acnes i działają przeciwzapalnie. Zazwyczaj początek kuracji rozpoczyna się od dużych dawek, które stopniowo ulegają zmniejszeniu. Zastosowanie znalazły także makrolidy, głównie erytromycyna. Jednak coraz częściej odstępuje się od korzystania z tej grupy antybiotyków ze względu na bardzo szybkie nabywanie antybiotykoodporności. 

Sprawdź również: Rola kwasów w leczeniu trądziku.

Hormony

Niekiedy wprowadza się także hormony. Stosuje się je u kobiet po 20. roku życia, u których zauważono nadmierny łojotok lub objawy hirsutyzmu. Wskazaniem do stosowania hormonów jest także trądzik późny. Działanie tego typu środków polega na zahamowaniu nadmiernej aktywności męskich hormonów płciowych, czyli androgenów, odpowiedzialnych za ilość sebum wydzielanego przez skórę. Do leków antyandrogenowych zalicza się np. octan cyproteronu, flutamid, progesteron. Należy jednak mieć na uwadze możliwe działania niepożądane, takie jak nieregularność miesiączek oraz bolesność gruczołów sutkowych.

Izotretynoina

Ostatnim lekiem, który bardzo często jest stosowany u pacjentów z trądzikiem jest Izotretynoina, którą podaje się w ciężkiej trądziku, niereagującej na antybiotykoterapię. Wykorzystywana u osób, u których występuje nasilony łojotok oraz skłonność do powstawania blizn w okolicach objętych zmianami trądzikowymi. Często izotretynoina stosowana jest u pacjentów, u których zauważono wpływ zmian trądzikowych na psychikę. Pamiętajmy, że na początku stosowania obserwowane jest pogorszenie stanu skóry, które po pewnym czasie mija. Lek działa przeciwzapalnie, przeciwłojotokowo i przeciwzaskórnikowo. Terapia izotretynoiną wyklucza stosowanie innych substancji działających miejscowo.

Mity dotyczące leczenia trądziku

Na koniec kilka wskazówek dotyczących leczenia trądziku i dbania o swoją skórę, a także mity, które warto obalić!

1. Promienie słoneczne działają niczym najlepszy lek – nie ma na to rzetelnych i przekonywujących badań klinicznych.
2. Brak higieny to najczęstsza przyczyna trądziku – nie ma jednoznacznych badań potwierdzających tę teorię. Co więcej, niekiedy u osób nadmiernie stosujących kosmetyki częściej pojawiają się zmiany. 
3. Czekolada powoduje trądzik – także w tym przypadku teoria ta nie jest poparta rzetelnymi badaniami naukowymi.
4. Stres powoduje trądzik – stres nie powoduje trądziku, jednak może znacząco go nasilać. Jeśli wystąpią już zmiany trądzikowe, stres stanowi bardzo istotny czynnik w dalszym rozwoju choroby. 

Pamiętajmy, że podstawą skutecznego leczenia trądziku jest odpowiednia diagnoza i właściwie dobrane leczenie. Miejmy na uwadze także, iż wykwity skórne mogą być objawem innych chorób. 

Więcej o pielęgnacji skóry trądzikowej przeczytasz tutaj: Jak właściwie pielęgnować cerę trądzikową?

Bibliografia

1. F. Wąsik, E. Baran, J. Szepietowski: Zarys dermatologii klinicznej, Wyd. Volumed, Wrocław 1995, 130-141.
2. WILLIAMS, Hywel C.; DELLAVALLE, Robert P.; GARNER, Sarah. Acne vulgaris. The Lancet, 2012, 379.9813: 361-372.
3. 2. G.F. Webster, A.V. Rawling: Trądzik – diagnostyka i leczenie, Wyd. Czelej, Lublin 2009, 115-118, 163.
4. M.C. Martini: Kosmetologia i farmakologia skóry, Wyd. PZWL, Warszawa 2006, 80-88.
5. D. Surjana, D.L. Damian: Nicotinamide in dermatology and photoprotection, Skinmed 9(6), 2011, 360-365.
6. SZEPIETOWSKI, Jacek, et al. Trądzik zwyczajny: patogeneza i leczenie. Konsensus Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Dermatology Review/Przeglad Dermatologiczny, 2012, 99.6.
7. ZAENGLEIN, Andrea L. Acne vulgaris. New England Journal of Medicine, 2018, 379.14: 1343-1352.
8. RATHI, Sanjay K. Acne vulgaris treatment: the current scenario. Indian journal of dermatology, 2011, 56.1: 7.
9. Szepietowski J., Kapińska-Mrowiecka M, Kaszuba A. et al. „Trądzik zwyczajny: patogeneza i leczenie. Konsensus Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego” Przegl Dermatol 2012, 99, 649–673
10. DEMBIŃSKA-KIEĆ, Aldona; NASKALSKI, Jerzy W.; SOLNICA, Bogdan. Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. Edra Urban & Partner, 2017.
11. „Rekomendacje Zespołu Ekspertów PolskiegoTowarzystwa Ginekologicznego. Kompleksowa terapia hormonalna u kobiet z trądzikiem – 2011” Ginekol Pol. 2012, 83, 229-232
12. Husein-ElAhmed H. “Management of acne vulgaris with hormonal therapies in adult female patients” Dermatologic Therapy, Vol. 28, 2015, 166–172 
13. Nguyen H.L., Tollefson M.M. “Endocrine disorders and hormonal therapy for adolescent acne” Curr Opin Pediatr 2017, 29:455–465
14. Marchlewicz M., Duchnik E., Kruk J. et al. „Wpływ androgenów na skórę mężczyzn” Postępy Andrologii Online 2014; 1 (2): 14 –24
15. Kaur S., Verma P., Sangwan A. et al. “Etiopathogenesis and Therapeutic Approach to Adult Onset Acne” Indian J Dermatol 2016;61:403-7
16. Bagatin E., Proença de Freitas T.H.,  Rivitti Machado M.C. et al. “Adult female acne: a guide to clinical practice” An Bras Dermatol. 2019; 94 (1): 62-75.