Homocysteina, jako wskaźnik lub marker stanu zapalnego, dla osób niezwiązanych w żaden sposób z medycyną jest praktycznie nieznana. Z doświadczenia i praktyki dietetyka klinicznego bardzo rzadko widzę to badanie u swoich pacjentów, a przecież jest tak bardzo istotne. Wiele badań naukowych udowodniło, że podwyższony poziom homocysteiny może przyczyniać się do powstawania różnych chorób, głównie układu sercowo-naczyniowego. Co więcej, może także nasilać stany zapalne, a nawet doprowadzić do zaburzeń rozwojowych płodu! Czym jest homocysteina i jak zadbać o jej prawidłowy poziom?

aktualizacja 02’2021

Co to jest homocysteina?

Homocysteina to nic innego jak aminokwas siarkowy, odkryty w 1932 roku przez dwóch badaczy: Du Vigneauda oraz Butza. Teraz trochę na temat przemiany homocysteiny, która jest dość skomplikowana. To związek, który powstaje we wszystkich komórkach organizmu człowieka, głównie na skutek przemian aminokwasu egzogennego – metioniny.

Homocysteina uwalniana jest z komórek do osocza, w którym w większym stężeniu występuje w formie utlenionej i jest związana z białkami. Należy podkreślić, że nie jest ona wbudowywana w cząsteczki białek tak, jak inne aminokwasy.

Homocysteina ulega licznym przemianom metabolicznym do cysteiny lub z powrotem przekształca się do metioniny (w procesie remetylacji).To bowiem proces odwracalny. Inne produkty degradacji cysteiny wydalane są z moczem. Co bardzo istotne, przemiana do cysteiny wymaga kofaktora, którym jest witamina B6. Z kolei w procesie remetylacji homocysteiny do metioniny niezbędna jest obecność witaminy B12 oraz kwasu foliowego.

Największy problem pojawia się, kiedy homocysteina nie zostanie zmetabolizowana do metioniny lub do cysteiny. W takim przypadku nadmiernie gromadzi się we krwi, co z kolei może doprowadzić do wielu szkodliwych dla organizmu działań.

Homocysteina i jej prawidłowe poziomy

Poziom homocysteiny we krwi zbadamy (na czczo) właściwie w każdym laboratorium. Poniżej przedstawiamy normy homocysteiny u dorosłych i dzieci zarówno z suplementacją folianami (witaminy z grupy B), jak i bez:

1. Normy – prawidłowe stężenie homocysteiny bez suplementacji folianami:

  • dzieci poniżej 15. roku życia do 10 mcgmol/l
  • pacjenci powyżej 15. roku życia do 15 mcgmol/l

2. Normy – prawidłowe stężenie homocysteiny z suplementacją folianami:

  • dzieci poniżej 15. roku życia do 8 mcgmol/l
  • pacjenci powyżej 15. roku życia do 12 mcgmol/l

Wzrost stężenia homocysteiny, czyli kiedy mówimy o hiperhomocystenemii?

W przypadku hiperhomocystenemii, czyli wzrostu stężenia homocysteiny we krwi. Zaburzenia mogą przybierać postać:

  • łagodną – stężenie homocysteiny 15-30 mcgmol/l
  • umiarkowaną –  stężenie homocysteiny 31-100 mcgmol/l
  • ciężką –  stężenie homocysteiny powyżej 100 mcgmol/l

Prawidłowe stężenie homocysteiny w osoczu powinno się mieścić w granicach 5-9 mcgmol/l.

Przyczyną ciężkiej hiperhomocystenemii najczęściej jest uwarunkowany genetycznie efekt enzymatyczny. To modyfikacja aktywności enzymów niezbędnych do rozłożenia tego związku.

Innymi przyczynami najciężej postaci mogą być: nieodpowiednia ilość witamin z grupy B – B2, B6, B12 oraz kwasu foliowego. Warto wiedzieć, że czynników wpływających na podwyższony poziom homocysteiny jest bardzo dużo.

homocysteina

Hiperhomocystenemia może być pierwotna, czyli uwarunkowana genetycznie lub wtórna, tj. nabyta. Właśnie ta druga zdarza się znacznie częściej. Z kolei podwyższone stężenie homocysteiny z przyczyn pierwotnych może być następstwem genetycznych defektów enzymów uczestniczących w metabolizmie metioniny.

Homocysteina – czym grozi jej podwyższony i nabyty poziom?

Przyczyny nabytego, podwyższonego poziomu homocysteiny:

  1. dieta – są to głównie błędy żywieniowe wynikające z małej podaży witamin z grupy B, głównie witaminy B2, B6, B12 oraz kwasu foliowego, a także choroby żołądka i chore jelita, co upośledza wchłanialność tych witamin.
  2. leki – to dość obszerna grupa, która może wpłynąć na podwyższenie homocysteiny. Lekami powodującymi hiperhomocysteinemię są np. fenytoina, karbamazepina oraz kwas walproinowy. Wpływają one na metabolizm kwasu foliowego. Są to również tabletki antykoncepcyjne zawierające estrogen, które wpływają na obniżenie stężenia folianów i witaminy B12. Na podwyższenie homocysteiny ma wpływ także bardzo popularny lek na Parkinsona. L-dopa wpływa na metabolizm i stężenie homocysteiny. Ponadto są to: podtlenek azotu, który nieodwracalnie dezaktywuje syntazę metioninową. oraz leki wpływające na metabolizm witamin B6 i B12, czyli niacyna, izoniazyd, teofilina oraz metformina.
  3. używki – alkohol, nikotyna i kawa. Badania wykazały, że nadmierne spożywanie alkoholu podwyższa poziom homocysteiny aż dwukrotnie. Dzieje się tak, ponieważ alkohol upośledza wchłanianie witamin oraz hamuje syntazę metioninową. W przypadku palenia papierosów naukowcy wykazali podniesienie się poziomu homocysteiny u kobiet o 1% i u mężczyzn o 0,5% po jednym wypalonym papierosie dziennie. Co ciekawe, wypijając powyżej 8 filiżanek kawy dziennie, narażamy się na znaczny wzrost homocysteiny całkowitej o 19% u mężczyzn i o 28% u kobiet.
  4. ciąża – występowanie hiperhomocystenemii w ciąży może być przyczyną różnych, bardzo groźnych powikłań. Są to m.in.: rozszczep kręgosłupa, wady serca, przedwczesne odklejanie się łożyska i stany przedrzucawkowe. Obecnie nie ma także wątpliwości, że podwyższony poziom homocysteiny wiąże się także z powstaniem wad cewy nerwowej.

Konsekwencje wysokiego stężenia homocysteiny w organizmie

Wysokie stężenie homocysteiny wpływa niekorzystnie na płodność. Jej zbyt wysoki poziom w płynie pęcherzykowym jajnika może zakłócać oddziaływanie pomiędzy plemnikiem a komórką jajową, co zmniejsza szanse na zapłodnienie. Dodatkowo może również wpływać negatywnie na implantację zapłodnionego jaja oraz oddziaływać niekorzystnie na procesy embriogenezy.

Wynikiem tych procesów, mogą być poronienia, zahamowanie rozwoju płodu a nawet jego obumarcie. Hiperhomocystenemia u kobiet w ciąży zwiększa ryzyko powikłań zakrzepowo-zatorowych i nadciśnienia ciążowego.

Udział wysokiego poziomu homocysteiny w rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego, w rozwoju chorób neurodegeneracyjnych oraz nowotworów został omówiony w kolejnym artykule ⇒ Hiperhomocysteinemia stymuluje powstawanie chorób układu sercowo-naczyniowego!

Bibliografia

  1. Gąsiorowska D, Korzeniowska K, Jabłecka A, Homocysteina, Farmacja Współczesna, 2008; 1; 169-175
  2. Bednarek-Tupikowska G, Tupikowski K, Homocysteina – niedoceniany czynnik ryzyka miażdżycy. Czy hormony płciowe wpływają na stężenie homocysteiny?, PHMD; 2004; 58; 381-389
  3. Winczewska-Wiktor A, Malendowicz-Major B, Steinborn B, Rola homocysteiny w fizlologicznym rozwoju i patofizjologii zaburzeń układu nerwowego u dzieci; Neurologia dziecięca; 2012; 21; nr 42; 11-21
  4. Kraczkowska S, Suchocka Z, Pachecka J, Podwyższone stężenie homocysteiny we krwi jako wskaźnik zagrożenia zdrowia; Biuletyn Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej w Warszawie, 2005; 3; 19-24
  5. Lech Medard, Hiperhomocysteinemia czynnikiem ryzyka w patologii ciąży, schorzeniach układu krążenia i chorobie
  6. Palasik W, Tadeusiak W, Fiszer U, Znaczenie kliniczne hiperhomocysteinemii u chorych z udarem niedokrwiennym mózgu; Borgis – Postęp nauk medycznych; 2012; 1; 15-21

ZapiszZapisz

ZapiszZapisz

ZapiszZapisz

ZapiszZapisz

Zapytaj lub skomentuj:

Napisz komentarz
Podaj swoje imię