Każdego dnia wypowiadamy nawet kilkadziesiąt tysięcy słów, a to, co i w jaki sposób mówimy ma ogromne znaczenie społeczne. Zbyt często jednak robimy to nieświadomie i nieprzemyślanie. A co jeśli słowa, które wypowiadamy ranią innych? Osoby zmagające się z zaburzeniami psychicznymi nieustannie doświadczają wykluczenia społecznego z powodu dyskryminującego języka. Słowo użyte w niewłaściwy sposób może obrażać, ranić, a nawet mieć tragiczne konsekwencje!
Jak mówimy, że zdarza nam się obrazić?
Słowo ma ogromną moc sprawczą i duże znaczenie społeczne. To nie tylko podstawowa forma komunikacji, ale także narzędzie pracy wielu grup zawodowych: dziennikarzy, lekarzy, czy polityków. Wypowiadane przez nas słowa mają wymiar indywidualny, kształtują wyobrażenia i utrwalają je w świadomości społeczeństwa. Z tego względu powinniśmy brać odpowiedzialność za to co, jak i do kogo mówimy.
To, jak mówimy i jakich słów używamy ma ogromne znaczenie społeczne.
Ogromne znaczenie ma także intencja wypowiadanych słów. Każde wyrażenie może być użyte w różnych kontekstach i mieć kilka znaczeń: pozytywne, neutralne i negatywne. Dla większości to oczywista kwestia, która nie wymaga szerszego wyjaśnienia. Dlaczego więc tak często zdarza nam się mówić w sposób, który może obrażać?
Słowo buduje i rani – nie utrwalajmy stereotypu osób z zaburzeniami psychicznymi!
Choroby i zaburzenia psychiczne, takie jak m.in. depresja, choroba dwubiegunowa, osobowość borderline to wciąż wrażliwy temat oraz pewnego rodzaju tabu. Na przestrzeni lat narosło wokół nich wiele niedopowiedzeń i nierzadko błędnych wyobrażeń. Choć nie zawsze zdajemy sobie z tego sprawę, wszyscy bez wyjątku każdego dnia spotykamy się z osobami zmagającymi się z problemami natury psychicznej. Niestety równie często, świadomie lub nie, używamy określeń stygmatyzujących i raniących drugiego człowieka. Posługując się niewłaściwym językiem przyczyniamy się do utrwalania krzywdzących stereotypów dotyczących osób z zaburzeniami psychicznymi oraz błędnej wizji samych zaburzeń.
Słowo użyte w niewłaściwy sposób, zwłaszcza skierowane do osób zmagających się z zaburzeniami psychicznymi, może mieć fatalne skutki!
Niestety nie zdajemy sobie sprawy, że niewłaściwie dobrane słowo, czy określenie skierowane w stronę osoby zmagającej zaburzeniami psychicznymi może mieć tragiczne konsekwencje. Stygmatyzujące określenia powodują narastanie obaw, lęku i zaburzają obraz samego siebie. Człowiek z tego rodzaju zaburzeniami może poczuć się upokorzony, osamotniony i niezrozumiany, co może przyczynić się do pogłębienia problemu, a nawet zaniechania szukania pomocy!
Zaburzenia psychiczne cały czas budzą grozę wśród społeczeństwa i mylnie kojarzą się z nieprzewidywalnością, mniejszą sprawnością intelektualną, agresją, czy utratą kontroli.
Pomimo postępu medycyny psychiatria od lat pozostaje na marginesie, a ludzi z zaburzeniami psychicznymi wciąż wyrzuca się poza nawias. Dziś jednym z celów jest ponowne włączenie ich do życia publicznego i zintegrowanie z resztą społeczeństwa. Osoby zmagające się z problemami natury psychiczne muszą czuć się pełnoprawną i pełnowartościową częścią wspólnoty społecznej.
Jakiego wizerunku osób z zaburzeniami psychicznymi chcemy?
Warto wiedzieć, jak właściwie dobierać słowa, aby nie krzywdzić innych. Wszystko jest kwestią edukacji i pobudzenia świadomości, a także zastanowienia się: co wypowiadane słowa robią drugiemu człowiekowi? Z tego względu niezwykle ważne jest uwrażliwienie społeczeństwa na język, którym się posługuje.
Słowo może nie tylko łączyć i budować, ale także ranić, stygmatyzować i utrwalać krzywdzące stereotypy.
Badanie przeprowadzone przez Fundację „Hej Koniku!” pokazało, że osoby niepełnosprawne i osoby z zaburzeniami psychicznymi najcześciej spotykają się z dyskryminacją w internecie i mediach. Jednocześnie wskazywali, że najrzadziej z przejawami nietolerancji i wyszydzania słownego mają do czynienia w gronie najbliższych osób. Ankietowani wskazywali także, że najbardziej obraźliwymi i bolesnymi określeniami, które usłyszeli były: „wariat/wariatka i psychopata/psychopatka”. Wielu z nich w swoich odpowiedziach zasygnalizowało, że często spotykają się z brakiem akceptacji i zrozumienia, przez co czują się osamotnieni i odrzuceni.
Osoby zmagające się z zaburzeniami psychicznymi potrzebują nie tylko specjalistycznej pomocy, ale również wsparcia i poczucia bezpieczeństwa. Muszą wiedzieć i przede wszystkim czuć, że są akceptowane w społeczeństwie.
Dr hab. Katarzyna Kłosińska, językoznawca, przewodnicząca Rady Języka Polskiego podczas konferencji zaapelowała o wrażliwość na słowa. Jak powiedziała: słowa mogą podnosić na duchu, ale też ranić. Niektóre słowa mogą stygmatyzować, inne budzić lęk. Zdając sobie sprawę z tego, że język współtworzy interpretację zdarzeń, określa rozumienie emocji, a także sugeruje sposób myślenia i postępowania, apelujemy o wrażliwość na słowa. Wrażliwość na słowa to wrażliwość na ludzi.
Bądźmy świadomymi użytkownikami języka i używajmy go odpowiedzialnie!
„Wrażliwi na słowa. Wrażliwi na ludzi”. Dlaczego warto wyrobić w sobie wrażliwość i odpowiedzialność za słowa?
Z okazji przypadającego 10 października Światowego Dnia Zdrowia Psychicznego wystartowała kampania społeczna „Wrażliwi na słowa. Wrażliwi na ludzi”, zorganizowana przez psychiatrów i językoznawców. Jej celem jest zwrócenie uwagi na słownictwo stygmatyzujące osoby z zaburzeniami psychicznymi. Ma także uwrażliwiać społeczeństwo na to, co i w jaki sposób mówimy. Kampania skierowana jest nie tylko do lekarzy, specjalistów i dziennikarzy kształtujących język, ale do każdego z nas. Ma nie tylko uwrażliwiać, ale otwierać na potrzeby drugiego człowieka.
Zmianę powinniśmy zacząć od samych siebie, zastanawiając się: czy mam sobie coś do zarzucenia i co mogę zrobić, by być bardziej uważnym i wrażliwym na słowa?
W ramach kampanii odbędą się również warsztaty dla osób z zaburzeniami psychicznymi oraz ich bliskich – choroba psychiczna to problem całej rodziny! Działania edukacyjne mają przede wszystkim uczyć pozytywnego mówienia o zaburzeniach psychicznych oraz ich lepszego postrzegania.
Więcej artykułów i podcastów o podobnej tematyce znajdziesz w naszym dziale: PSYCHOLOGIA I PSYCHIATRIA.
