Krwawnik (Achillea millefolium L.) to ziele doceniane przez Hipokratesa i św. Hildegardę. To prastary środek przeciwkrwotoczny wykorzystywany do leczenia ran żołnierzy. Obecnie stosowany jest zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie. Krwawnik ma działanie przeciwzapalne. Goryczka zawarta w surowcu zwiększa wydzielanie soku żołądkowego, pobudza łaknienie, poprawia trawienie oraz przyswajanie składników pokarmowych. Ze względu na obecność szeregu różnorodnie działających składników, ziele krwawnika możemy stosować także w wielu innych wskazaniach.

aktualizacja: 06’2023

Krwawnik (Achillea millefolium L.) jest to roślina z rodziny astrowatych Asteraceae (dawniej złożonych Compositae). Występuje powszechnie w strefie klimatu umiarkowanego Europy, Azji (Syberia, Kaukaz, Himalaje) oraz Ameryki Północnej, a nawet Australii i Nowej Zelandii. W Polsce spotkać go możemy na łąkach, przydrożach i skraju lasu.

Krwawnik w medycynie ludowej

Krwawnik jest wykorzystywany w lecznictwie od tysięcy lat, w wielu kulturach i w różnych częściach świata. Właściwości rośliny docenił już Hipokrates, Dioskurides i Pliniusz Starszy, a później św. Hildegarda oraz wielcy botanicy renesansu Hieronim Bock i Pierandrea Matthioli. 

Krwawnik wykorzystywano do leczenia ran żołnierzy. To z legend greckich wywodzi się nazwa rodzaju Achillea – wg mitów Achilles pod Troją opatrywał rannych tym prastarym środkiem przeciwkrwotocznym.

Substancje czynne zawarte w krwawniku

Ziele zawiera do 0,33% olejku eterycznego, w którym obecne są: chamazulen (40%), linalol, cineol, borneol, α i β-pinen. Inne składniki ziela to gorycze (achilleina), flawonoidy (np glikozydy apigeniny i luteoliny), cholina, do 3% garbników, kwas askorbowy, furanokumaryna, kwas cykoriowy, kwasy fenolowe, sole mineralne – a wśród nich zwraca uwagę duża ilość soli manganu. W kwiatach olejku jest więcej, bo do 0,5%, także 0,3% choliny oraz flawonoidów.

Ziele krwawnika (Herba Millefolii) lub sam kwiat (Flos Millefolii) zbieramy w okresie jego kwitnienia czyli od czerwca do września. Roślinę suszymy w suszarniach naturalnych, przechowujemy w miejscach zacienionych i przewiewnych, najlepiej w temperaturze poniżej 35°C.

Wskazania do stosowania krwawnika potwierdzone badaniami

Ze względu na obecność szeregu różnorodnie działających składników, ziele krwawnika możemy stosować w wielu wskazaniach. 

  1. Krwawnik zmniejsza lub hamuje drobne krwawienia z uszkodzonych naczyń włosowatych w błonie śluzowej przewodu pokarmowego i płuc, a nawet z żylaków odbytu. Działanie samych kwiatów jest o wiele słabsze. W badaniach nie udało się dowieść wpływu krwawnika na przyspieszenie gojenia ran, ale stwierdzono wpływ na wzrost fibroblastów w ludzkiej skórze, co może mieć znaczenie. Jednocześnie w nowych badaniach in vitro zauważono wpływ wyciągu zawierającego dużą ilość flawonoidów i kwasu cykoriowego (dikawoilochinowego) na stymulowanie proliferacji komórek naczyń mięśni gładkich. 
  2. Goryczka zawarta w surowcu zwiększa wydzielanie soku żołądkowego, pobudza łaknienie, poprawia trawienie oraz przyswajanie składników pokarmowych. Same kwiaty nie mają tego działania.
  3. Ziele krwawnika działa przeciwskurczowo na mięśnie gładkie, co można zaobserwować w nieznacznym zwiększeniu przepływu żółci do dwunastnicy oraz zmniejszeniem bólu spowodowanego stanem skurczowym jelit. Kwiaty wykazują mocniejsze działanie niż samo ziele ze względu na większą zawartość olejku i flawonoidów. Działanie to potwierdzono w badaniach in vitro i in vivo. Składniki ziela działają przez zmiany przepływu jonów w kanałach wapniowych, produkcję tlenku azotu oraz, w mniejszym stopniu, przez receptory muskarynowe. Zauważono również, stosując wyciąg z kwitnących szczytów ziela krwawnika, zwiększenie opróżniania żołądka zarówno zdrowego jak i uszkodzonego przez cisplatynę.
  4. Działanie żółciopędne frakcji wyciągu z ziela (potwierdzone badaniami), która zawierała kwas cykoriowy i glukuronid luteoliny.
  5. Krwawnik działa przeciwzapalnie (chamazulen w olejku) oraz słabo bakteriostatycznie (olejek i garbniki). W badaniach wykazano działanie przeciwzapalne wyciągu z ziela krwawnika. Porównano je z działaniem środków farmakologicznych, uzyskując satysfakcjonujące wyniki. Wykazano wpływ hamujący na aktywność PAF oraz lipooksygenazy, a także niektórych prostaglandyn oraz proteinaz (elastazy i metaloproteinazy – enzymów biorących udział w powstawaniu stanu zapalnego). 
  6. Działanie antyoksydacyjne wyciągów – zmniejszenie stanu zapalnego i uszkodzeń komórek epitelium żołądka u zwierząt zakażonych bakterią Helicobacter pylori.
  7. Działanie wiatropędne wyciągów z ziela krwawnika – u dzieci i młodzieży oraz u osób starszych.
  8. Działanie moczopędne flawonoidów z kwiatów ziela.
  9. Działanie rozkurczowe na drogi moczowe olejku z krwawnika.
  10. Kwiaty krwawnika zmniejszają przepuszczalność ścian naczyń włosowatych w błonach śluzowych przewodu pokarmowego oraz hamują uwalnianie histaminy.
  11. Krwawnik pobudza u kobiet miesiączkowanie i łagodzi bóle w bolesnym miesiączkowaniu. To tradycyjne zastosowanie potwierdzono w jednym irańskim badaniu – grupa studentek pijących napar z krwawnika 3 x dziennie odnotowała zmniejszenie bóli miesiączkowych po dwóch miesiącach codziennego picia w stosunku do grupy placebo.
  12. Nowe badania frakcji wyciągów z krwawnika pokazują, że zawarty w nim składnik artemetyna ma wpływ na obniżanie ciśnienia tętniczego krwi, działa rozkurczowo na naczynia wieńcowe serca i oskrzela, co może być przydatne w leczeniu nadciśnienia i astmy.
  13. W brazylijskiej medycynie ludowej podaje się krwawnik w stanach lękowych i bezsenności. Nie ma na to wielu dowodów, ale w nowym badaniu na myszach wykazano wpływ przeciwlękowy bez zmniejszania ruchliwości. Wskazuje to na celowość prowadzenia badań nad wpływem tego ziela na ośrodkowy układ nerwowy
  14. W małym badaniu pacjentów leczonych przeciwnowotworowo wyciąg z krwawnika użyty 4 razy dziennie do płukania jamy ustnej i gardła zmniejszał widocznie stan zapalny spowodowany terapią główną.

Krwawnik w mieszankach ziołowych

Ziele krwawnika najlepiej się sprawdza jako składnik mieszanek ziołowych. Możemy go używać pomocniczo w nieżytach przewodu pokarmowego, zwłaszcza z towarzyszącymi krwawieniami, w nieznacznych krwawieniach płucnych czy żylakach odbytu. 

Krwawnik jest składnikiem mieszanek wspomagających trawienie, gdy występują skurcze mięśni gładkich przewodów żółciowych i jelit.

Sprawdza się też w mieszankach wpływających prozdrowotnie na układ moczowy, gdy zmagamy się ze stanami skurczowymi moczowodów czy pęcherza. 

Przydaje się w przewlekłych zaburzeniach trawiennych z takimi objawami jak brak łaknienia, wzdęcia, odbijanie i nudności.

HARMONIX to naturalne, ziołowe wsparcie przy problemach trawiennych, w stanach napięcia nerwowego, bezsenności >>> https://radioklinika.pl/harmonix-na-trawienie-nerwy-bezsennosc/

Stosowanie zewnętrzne krwawnika

Z kwiatów krwawnika możemy robić płukanki w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła, irygacje i kompresy przy upławach i świądzie okolic intymnych, okłady przy owrzodzeniu żylakowatym nóg, nasiadówki w hemoroidach. Można też przemywać pęknięcia skóry, odmroziny (perniosis), otarcia naskórka, drobne skaleczenia, zmiany trądzikowe.

W niektórych krajach można dostać olejek krwawnikowy i sprawdzi się on jako 5% dodatek do maści czy olejów stosowanych na skórę do gojenia, także przy krwiakach i stłuczeniach czy stanach zapalnych.

Stosowanie zewnętrzne w postaci naparu: 2 łyżki ziela na szklankę wody, a do kąpieli 2-3 garście ziela na 2 l wody.

Stosowanie wewnętrzne krwawnika

Napar z ziela krwawnika: 1 łyżka ziela na szklankę wrzącej wody. Parzymy nie dłużej niż 15-30 minut i dzielimy na 2-3 porcje do picia w ciągu dnia. Kwiatów, ze względu na większe stężenie olejku, bierzemy mniej: 1/2-2/3 łyżki. 

Sok ze świeżego ziela krwawnika (można go przygotować w sokowirówce). Potrzebujemy około 500 g ziela krwawnika. Dla utrwalenia dodajemy 1 część spirytusu 95% na 4 części soku i tak przygotowany przechowujemy w lodówce. 2-4 łyżki dziennie zmieszane z ¼ szklanki wody będą działały podobnie jak napar. Sok z krwawnika w formie gotowej możemy też kupić w aptekach i sklepach zielarskich.

Nalewka krwawnikowa. Do jej sporządzenia potrzebujemy ziela krwawnika i alkoholu etylowego 40% w stosunku 1:5. Zalane alkoholem zioło przetrzymujemy 14 dni. Po przefiltrowaniu możemy zażywać 3-4 razy dziennie po 5-10 ml w pół szklanki wody. Taką nalewkę po rozcieńczeniu można też stosować zewnętrznie na zmiany skórne takie jak trądzik.

Stare, skuteczne i sprawdzone receptury 

Skuteczna na trawienie jest stara receptura. Dawniej polecana była w przypadku bólu żołądka. Obecnie wskazaniem jest ból pochodzenia skurczowego, związany z słabymi sokami trawiennymi. W skład mieszanki wchodzi: liść bobrka, ziele krwawnika, ziele tysiącznika, liść mięty i owoc kopru w równych częściach. Dawkowanie: 2 łyżki mieszanki gotujemy w szklance wody i wypijamy po przecedzeniu.

Krwawnik jest również składnikiem wielu mieszanek zalecanych przez ojca Klimuszko, między innymi „Na histerię“. Jest to mieszanka 11 ziół wpływająca pozytywnie na trawienie, spokój, sen, ciśnienie krwi, pracę wątroby i nerek. W jej skład oprócz ziela krwawnika wchodzi kwiat lawendy, korzeń arcydzięgla, liść melisy, liść mięty, kłącze tataraku, szyszka chmielu, korzeń kozłka, liść rozmarynu, kwiat wrzosu, ziele marzanki wonnej. 

Krwawnik. Przeciwwskazania do stosowania

Przeciwwskazaniem do stosowania krwawnika jest indywidualna wrażliwość i alergia na zioło. Nie ma danych potwierdzających bezpieczeństwo stosowania u dzieci poniżej 12. roku życia, kobiet w ciąży i karmiących, więc na produktach komercyjnych z wyciągami z ziela ta informacja będzie zawarta. Nie ma również danych o interakcjach krwawnika z innymi lekami.

Bibliografia

  1. dr n. farm. Jadwiga Nartowska „Herba Militaris…”
  2. Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy pod redakcją doc. dra hab. Aleksandra Ożarowskiego
  3. Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie Aleksander Ożarowski Wacław Jaroniewski
  4. dr Henryk Różański Medycyna Dawna i Współczesna
 

Zapytaj lub skomentuj:

Napisz komentarz
Podaj swoje imię