Co wiemy o medycynie podróży? Bez względu na to gdzie i kiedy wybieramy się w zagraniczną podróż, na liście rzeczy do zrobienia przed wyjazdem powinna na pewno znaleźć się wizyta u lekarza medycyny podróży. Potraktujmy ją tak, jak obowiązkowe ubezpieczenie turystyczne. O nowej, interdyscyplinarnej dziedzinie medycyny i jej zakresie rozmawiamy z dr Maciejem Kubiakiem, doświadczonym podróżnikiem i lekarzem pediatrą z podwarszawskiej Przychodni dla dzieci i rodziców „TOLEK”.
Medycyna podróży to interdyscyplinarna dziedzina zajmująca się szerokopojętymi aspektami zdrowia przed, w trakcie podróży oraz ewentualnym postępowaniem terapeutycznym po powrocie. Wszystko rozpoczyna się od profilaktyki i uświadomienia sobie zagrożeń czyhających na nas w trakcie długo oczekiwanych wakacji.
Gdzie szukać specjalistów medycyny podróży?
Od kilku lat w Polsce powstaje sieć certyfikowanych centrów medycyny podróży, które mają na celu standaryzację postępowania i jak najlepszego przygotowania pacjenta do podróży. Tego typu standaryzacja służy temu, aby pacjent wszędzie mógł uzyskać taką samą, rzetelną informację na temat regionu, do którego się udaje, dowiedzieć się o zagrożeniach tam panujących i jak im przeciwdziałać, a także odpowiednio wcześnie podjąć działania profilaktyczne. Tego typu certyfikowane centrum znajduje się m.in. w przychodni „TOLEK”.
Lekarz medycyny podróży sprawdza, czy stan zdrowia pacjenta pozwala na wyjazd, a także udziela niezbędnych informacji dotyczących miejsca podróży.
Zanim udamy się do lekarza medycyny podróży.
Przed wizytą u lekarza medycyny podróży warto zapamiętać (zapisać sobie!) jakie leki przyjmujemy. Lekarz na pewno o to spyta przeprowadzając dokładny wywiad dotyczący stanu naszego zdrowia. W sytuacjach wątpliwych specjalista z centrum medycyny podróży może zlecić pewne badania, które rozwieją wszystkie wątpliwości dotyczące wyjazdu.
Przewlekłe schorzenia, w tym: nadciśnienie, cukrzyca, astma oskrzelowa lub choroby nerek mogą mieć wpływ na przebieg podróży, zwłaszcza w ekstremalnych lub tropikalnych warunkach.
Co może zagrażać zdrowiu w trakcie podróży?
Zagrożeniem dla naszego zdrowia są nie tylko patogeny zakaźne takie jak: wirusy, bakterie, pierwotniaki lub pasożyty, ale także jadowite zwierzęta i niebezpieczne rośliny. Groźna dla ludzkiego organizmu może być już sama zmiana klimatu oraz sposób spędzania wolnego czasu podczas wakacji.
Choroba wysokościowa to problem wchodzący w zakres medycyny podróży.
Problemów ze zdrowiem może przysporzyć zarówno aktywny pobyt w górach, jak i spokojny odpoczynek na plaży.
Dieta na wakacjach a zdrowie.
Niebezpieczeństwem może być też zmiana diety podczas wakacji – dalekie podróże sprzyjają jedzeniu egzotycznych potraw i poznawaniu nowych smaków, do których na co dzień organizm nie jest przyzwyczajony, ani przystosowany.
Odmienne obyczaje panujące w innych krajach, a także zwyczaje żywieniowe mogą mieć wpływ na przebieg całej podróży.
Biegunka – najczęstszy problemów turystów.
Jednym z najczęstszych problemów zdrowotnych w trakcie podróży jest biegunka, dlatego lekarze medycyny podróży już przed wyjazdem zalecają przyjmowanie probiotyków.
Lokalne drobnoustroje mogą wywoływać problemy jelitowe.
Lekarz medycyny podróży pomoże nie tylko w przypadku egzotycznych wyjazdów.
Dzieci bardzo często są zaszczepione zgodnie z kalendarzem szczepień, jednak dorośli powinni zadbać o swoje zdrowie nie tylko w trakcie dalekich podróży.
Poważnym zagrożeniem dla zdrowia mogą być duże ogniska odry na Ukrainie, w Rumuni, a nawet we Włoszech!
Warto zwrócić szczególną uwagę na zagrożenia w krajach basenu Morza Śródziemnego. Dużym problemem w tym rejonie są także meduzy.
Zawsze należy zwracać baczną uwagę na tablice ostrzegawcze na plażach i korzystać z pomocy ratowników.
Ratownicy wodni są odpowiednio przeszkoleni i wiedzą, jak postępować w przypadku poparzenia przez meduzę.
Warto korzystać ze strzeżonych kąpielisk, a jeśli płyniemy nieco dalej, w miejsce nieobjęte kontrolą ratowników pomocna będzie np. przypięta do pasa bojka. Nowoczesne bojki to duże ułatwienie, są dmuchane i pozwalają zabrać ze sobą także klucze do samochodu i dokumenty.
Na co warto zaszczepić się przed podróżą?
Dorośli kończą program szczepień w 19. roku życia i bardzo często nie wiedzą lub nie pamiętają, że wiele szczepień można ponawiać.
Lekarz medycyny podróży udziela informacji, jakie szczepienia są niezbędne przed planowanym wyjazdem.
Każde państwo ma własne wymogi dotyczące obowiązkowych szczepień. Warto także śledzić alerty dotyczące okresowego wzrostu zachorowań lub wybuchach epidemii w regionie, do którego wyjeżdżamy.
Tu warto zajrzeć ⇒ Centers for Disease Control end Prevention.
Kiedy warto się zaszczepić?
Nie istnieje jeden model prawidłowego postępowania podczas każdej podróży. Kraje i regiony różnią się od siebie, dlatego przed wyjazdem warto dowiedzieć się kilku niezbędnych informacji o miejscu, gdzie zamierzamy spędzić wakacje.
Świadomość zagrożeń rośnie, pacjenci coraz częściej szukają porad dotyczących szczepień przed wyjazdem w egzotyczne miejsca.
Obecnie jedynym obowiązkowym szczepieniem jest szczepienie przeciwko żółtej febrze w krajach, w których pojawiają się jej ogniska.
Szczepienia zalecane.
Szczepienia przeciwko chorobom egzotycznym nie są obowiązkowe. Do szczepień zalecanych należą szczepienia na: błonicę, tężec, odrę, żółtą febrę, dur brzuszny, cholerę, wściekliznę, krztusiec, japońskie zapalenie mózgu i polio.
Szczepienia zalecane zależą od celu podróży.
Ważnym czynnikiem, który powinien skłonić pacjenta do szczepień nieobowiązkowych jest długość pobytu – im dłuższa podróż, tym większe ryzyko zachorowania.
Uwaga na zwierzęta.
Zagrożenie w podróży stanowią nie tylko choroby. Niebezpieczeństwem dla zdrowia są zwierzęta, nie tylko egzotyczne, ale również te spotykane w Europie.
Nie tylko psy, ale także koty i nietoperze mogą roznosić wściekliznę.
Podczas egzotycznych podróży trzeba szczególnie uważać na skorpiony i żmije. Po ukąszeniu warto zrobić zdjęcie gadowi, a nawet przetransportować martwe zwierzę do miejsca uzyskania pomocy – dzięki identyfikacji zwierzęcia dobiera się surowicę.
Ukąszenie węża lub żmii wymaga szybkiej konsultacji lekarskiej i podania surowicy!
Malaria – największy globalny problem medycyny podróży.
Dużym zagrożeniem podczas egzotycznych podróży jest malaria roznoszona przez komary. To choroba, na którą umiera bardzo wiele osób, ponieważ przeciwko malarii nie można się zaszczepić.
Według danych WHO każdego roku odnotowuje się ponad 200 milionów zachorowań na malarię, a 430 tysięcy z nich kończy się śmiercią!
Brak szczepień przeciwko malarii powoduje, że bardzo ważna jest profilaktyka. Warto zaopatrzyć się w środki zapobiegające ukąszeniom, które nakłada się na skórę. Przydatne w trakcie podróży są także moskitiery i odpowiednia odzież utrudniająca ukłucie.
Uwaga na grypę podczas wyjazdu.
Dużym problemem w trakcie podróży może być zwykła grypa. Turyści muszą być hospitalizowani, a w wielu krajach objawy grypopodobne są odebrane jako oznaka zupełnie innych schorzeń!
Objawów grypopodobnych nie wolno bagatelizować, w szczególności w trakcie podróży lub tuż po powrocie.
Medycyna podróży. Co ze świadomością Polaków?
Wyjazdy organizowane przez profesjonalne firmy, z noclegami w hotelach z all inclusive są potencjalnie bezpieczniejsze niż te, które planujemy sami. Hotele współpracujące z biurami podróży zachowują standardy bezpieczeństwa i dbają o jakość posiłków.
Podczas pobytu w krajach azjatyckich należy pić tylko wodę butelkowaną!
Trzeba pamiętać, że jedzenie powinno być ugotowane, a owoce obrane przed spożyciem – ta zasada obowiązuje na całym świecie i pozwala uniknąć procesów gnilnych oraz bakterii.
Jak chronić zdrowie podczas podróży?
Profilaktyka i zapobieganie niebezpieczeństwom w trakcie podróży to kwestia indywidualna i zależna od charakteru wyjazdu. Odpowiednie przygotowanie do wakacji ułatwi konsultacja z lekarzem medycyny podróży.
Warto zadbać o odpowiednie przygotowanie już kilka tygodni (6-8 tygodni) przed podróżą.
Niezbędne szczepienia warto wykonać znacznie wcześniej, aby mieć całkowitą pewność, że szczepionka jest w pełni skuteczna.
Apteczka – jakie lekarstwa powinniśmy zabrać na wakacje?
Lekarz medycyny podróży udziela także porad dotyczących skompletowania apteczki podróżnej.
Pacjenci chorujący przewlekle w podróż do większości krajów mogą zabrać nawet trzymiesięczną dawkę leku.
Lekarz powinien napisać pacjentowi zaświadczenie o przewlekłej chorobie (koniecznie w języku angielskim), co pozwoli zaoszczędzić niepotrzebnego stresu już po przekroczeniu granicy obcego kraju.
Uwaga! Leki powinny znajdować się w bagażu podręcznym! Duży bagaż może zgubić się w trakcie podróży samolotem, a wraz z nim niezbędna apteczka.
Przed planowanym wyjazdem warto udać się do certyfikowanego lekarza medycyny podróży, aby wyjazd mógł być przyjemny i bezpieczny. Konsultacja ze specjalistą gwarantuje dobre przygotowanie się do podróży i pozwoli uniknąć wielu nieprzyjemności zdrowotnych.
Medycyna podróży. Podcast do posłuchania.
W podaście znajdziecie znacznie więcej cennych informacji dla podróżników w dalsze, ale i bliższe zakątki świata.
Polecamy też bardzo drugą część rozmowy: „Choroby tropikalne podczas podróży. Ranking tych najbardziej niebezpiecznych”.