Miażdżyca – dyskretny zabójca naszego serca!

Miażdżyca jest podstępną chorobą cywilizacyjną objawiającą się szybkim zmęczeniem, bólem nóg i słabą koncentracją. Nieleczona prowadzi do udarów, zawału serca, a także amputacji kończyn! Jak ustrzec się rozwoju miażdżycy i nie dopuścić do jej groźnych następstw, mówi prof. dr hab. n. med. Adam Witkowski, kardiolog interwencyjny z Kliniki Kardiologii w Aninie, dyrektor warsztatów WCCI.

[aktualizacja: 01’2021]

Czym jest miażdżyca?

Miażdżyca jest chorobą zapalną, wywoływaną przez oksydowane cząstki cholesterolu LDL, a także wolne rodniki. Cholesterol gromadzący się w błonie wewnętrznej tętnic prowadzi do zmniejszenia światła i stwardnienia naczynia oraz wytworzenia blaszki miażdżycowej.

Blaszka miażdżycowa to grudka, która powstaje w ścianie tętnicy wieńcowej na skutek uszkodzenia śródbłonka, czyli warstwy komórek, które wyściełają ścianę naczynia wieńcowego.

Uszkodzenie najczęściej powodują utlenione cząstki cholesterolu LDL o niskiej gęstości, które inicjują proces zapalny. Pozorna reakcja naprawcza w rzeczywistości prowadzi do wytworzenia blaszki miażdżycowej, która zmniejsza średnicę naczynia i utrudnia przepływ krwi.

U chorych wytwarza się zwykle kilka blaszek miażdżycowych. Jednak w przypadku miażdżycy tętnic wieńcowych możemy mieć do czynienia z jednym, ciasnym zwężeniem, które wymaga leczenia. W innych tętnicach najczęściej pojawia się szereg niewielkich blaszek miażdżycowych. Zwykle nie przynoszą szkody organizmowi, ale potencjalnie mogą stać się źródłem poważnych problemów.

Blaszki miażdżycowe można podzielić na blaszki ranliwe, zwane niestabilnymi (podatne na uszkodzenia) oraz blaszki stabilne mające zazwyczaj grubszą, pokrywającą warstwę włóknika.

Czym grozi pęknięcie blaszki miażdżycowej?

Pęknięcie blaszki miażdżycowej ranliwej może prowadzić do wystąpienia ostrego zespołu wieńcowego, związanego z powstaniem zakrzepu w obrębie tętnicy wieńcowej. Tego typu blaszki bardzo łatwo ulegają uszkodzeniom poprzez wzrost ciśnienia. W konsekwencji przepływ krwi w tętnicy przyspiesza na skutek stresu lub dużego wysiłku fizycznego.

Otoczka włóknikowa tętnicy ulega rozszczelnieniu, a na jej powierzchni mogą tworzyć się drobne skrzepliny. Rozpadają się oraz przemieszczają wraz z płynącą krwią i zamykają bardzo małe naczynia na obwodzie. Stają się przez to przyczyną podstępnie rozwijającego się zawału serca!

Miażdżyca a zawał serca

Jeśli cienka otoczka włóknikowa ulegnie przerwaniu w czasie przyspieszenia przepływu krwi w tętnicy wieńcowej i wzrostu sił ścierających, następuje wylanie lipidów do tętnicy. Płytki krwi i osoczowy układ krzepnięcia zostają pobudzone do naprawy uszkodzonej ciągłości ściany naczynia. Cała proces jest jednak bardzo intensywny i może spowodować zamknięcie nie tylko ubytku, ale także całego światła tętnicy. W takiej sytuacji powstaje skrzep, który uniemożliwia przepływ krwi i skutkuje groźnym zawałem serca.

Gdy światło naczynia zostanie zamknięte tylko częściowo, taki stan może wywołać zawał serca bez uniesienia odcinka typu ST. Nie powoduje on tak dużych uszkodzeń jak powszechnie spotykany zawał serca. Częściej jednak powraca i może prowadzić do uszkodzenia mięśnia sercowego.

Jeśli światło tętnicy jest zamknięte, u chorego pojawiają się bóle dławicowe za mostkiem. W początkowym stadium występują tylko podczas wysiłku, a później pojawiają się także podczas spoczynku i snu. Choroba niedokrwienna serca może objawiać się również zmęczeniem.

Zaczopowanie małych naczyń może także prowadzić do martwicy. To mikro- zawały, które kumulując się mogą okazać się tragiczne w skutkach dla mięśnia sercowego.

Przeczytaj więcej: Zawał serca – rodzaje, przyczyny, leczenie i postępowanie po zawale!

Miażdżyca i współczesne metody leczenia

Leczenie miażdżycy rozpoczyna się od leczenia farmakologicznego, które kontynuuje się także po zabiegu chirurgicznym. UWAGA: leczenie chirurgiczne zawsze musi być wspomagane terapią farmakologiczną!

Współcześnie stosowane farmaceutyki hamują odkładanie się cholesterolu i blokują rozwój stanów zapalnych. Powodują również zahamowanie procesu tworzenia się blaszek miażdżycowych. Podaje się je w formie iniekcji podskórnej, dlatego pacjent może samodzielnie dawkować lek. Niestety, wiele nowoczesnych metod leczenia miażdżycy, pomimo ich dostępności w Polsce, nie ma refundacji Narodowego Funduszu Zdrowia.

Statyny

W leczeniu miażdżycy powszechnie stosuje się statyny, które obniżają poziom cholesterolu LDL we krwi. Skutkują pasywacją blaszek, czyli włóknieniem blaszki ranliwej i uodpornieniem jej na pęknięcia. UWAGA: satyny nie powodują wzrostu dobrego cholesterolu HDL. Przyczyniają się jednak do zahamowania rozrostu blaszek miażdżycowych, a niekiedy nawet do ich zmniejszenia.

GLAGOV

Coraz częściej wykorzystuje się nowoczesne metody leczenia, do których należy medykament GLAGOV, który obniża cholesterol LDL. Podawany wraz ze statynami może zmniejszyć ryzyko udaru i zawału serca. To możliwe dzięki zastosowaniu przeciwciał monoklonalnych, które są inhibitorami receptorów i enzymów zmniejszających objętość blaszek miażdżycowych.

Angioplastyka wieńcowa

Podczas leczenia miażdżycy wykonuje się także zabiegi chirurgiczne, m.in. angioplastykę wieńcową. To najbardziej skuteczna metoda leczenia, ale nie zawsze można ją przeprowadzić. Jeśli z określonych powodów nie można jej przeprowadzić, wykorzystuje się lek fibrynolityczny. Niestety jest on jednak mniej skuteczny. Bardzo często wykonuje się również pomostę aortalną, a osób, u których blaszka rośnie wolno i stopniowo zwęża ściany naczynia wstawia się stenty przywracające drożność naczynia.

Miażdżyca. Czy nadciśnienie ma wpływ na wzrost poziomu cholesterolu?

Nadciśnienie tętnicze u ludzi w starszym wieku najczęściej kojarzone jest z otyłością, która przyczynia się do wzrostu poziomu cholesterolu LDL, czyli tzw. złego cholesterolu! Na jego wartość negatywnie wpływa m.in. palenie papierosów, które powoduje obkurczanie się naczyń i uwalnianie wolnych rodników.

CIEKAWOSTKA: po co nam w ogóle dobry cholesterol HDL? Rozwój cywilizacji przyczynił się do zmiany trybu życia. Ludzie pierwotni byli łowcami i prowadzili bardzo aktywny tryb życia. Współcześnie żyjące plemiona, które nie mają kontaktu z cywilizacją nie chorują na miażdżycę lub choroba rozwija się u nich dopiero w późnym wieku!

Dobry cholesterol HDL o wysokiej gęstości cząsteczki. Chroni on przed powstawaniem miażdżycy i nie uszkadza ścian naczynia. Przyczynia się także do pasywacji blaszek miażdżycowych, powodując, że blaszka ranliwa może przekształcić się w swój stabilny i nie zagrażający zdrowiu odpowiednik.

WAŻNE! Chcąc uniknąć miażdżycy należy pamiętać, że bardzo ważne jest prowadzenie zdrowego stylu życia – odpowiednie odżywianie i uprawianie sportu pomogą uchronić się przed jej rozwojem. Należy także pamietać, aby zastąpić siedzący tryb życia regularną aktywnością fizyczną, za którą nasze serce odwdzięczy się dobrym zdrowiem.

Przeczytaj także: Jak stres wpływa na powstawanie chorób?

Miażdżyca. Podcast do wysłuchania

Zachęcamy do wysłuchania całej rozmowy z naszym gościem, prof. dr hab. n. med. Adamem Witkowskim, kardiologiem interwencyjnym z Kliniki Kardiologii w Aninie.