Miodunka plamista to zioło niegdyś powszechnie stosowane. Miodunka była bardzo ceniona w leczeniu schorzeń układu oddechowego oraz moczowego. Jej starodawna nazwa to płucnik lekarski – z łaciny pulmones, co znaczy płuca. Jakie zastosowania miodunka znajduje współcześnie i co mówią wyniki badań?

aktualizacja: 09’2022

Jak wygląda i gdzie rośnie miodunka plamista?

Miodunka plamista (Pulmonaria officinalis L.) to wieloletnia roślina zielna z rodziny szorstkolistnych (Boraginaceae). Wystepuje pospolicie w lasach, na łęgach, w starych sadach w południowej i środkowej Europie i zachodniej Azji. W Polsce przebiega wschodnia granica zasięgu jej występowania. Niegdyś ceniona i chętnie stosowana, zarówno w medycynie oficjalnej jak i ludowej wielu krajów.

Surowiec farmaceutyczny stanowi ziele miodunki, czyli Herba Pulmonariae. Zbiera się go w okresie od marca do maja. Suszy, rozkładając cienką i pojedynczą warstwę, w suszarniach naturalnych lub ogrzewanych w temp. do 35°C.

Kolor kwiatów miodunki zależy od fazy rozwoju kwiatu i kwasowości podłoża, na którym rośnie. Bywają kwiaty fioletowe, różowe, purpurowofioletowe, różowo-czerwone i niebieskie. Liście posiadają charakterystyczne białawe plamki, a niektóre kształtem przypominają płuco – stąd wzięła się łacińska nazwa rośliny.

Zastosowanie miodunki plamistej w medycynie ludowej

Miodunkę używano niegdyś w leczeniu chorób układu oddechowego, takich jak astma, przewlekłe zapalenie oskrzeli, gruźlica, zapalenie krtani i kaszel.

Historycznie miodunka plamista była także stosowana jako zioło:

  1. ściągające,
  2. przeciwzakrzepowe,
  3. przeciwbakteryjne i przeciwzapalne,
  4. jako lekarstwo na dolegliwości układu moczowego – zapalenia pęcherza i kamicy nerkowej.

Głównym związkiem ziela jest bardzo dobrze przyswajalna krzemionka rozpuszczalna w wodzie, której ilość sięga 2,5%. Poza tym miodunka zawiera około 6% garbników, 1% alantoiny, a także saponinę, flawonoidy, antocyjany, sole mineralne i związki śluzowe.

Badania naukowe nad miodunką plamistą

Składniki chemiczne miodunki zostały zbadane naukowo tylko fragmentarycznie. Prowadzono niewiele badań potwierdzających tradycyjne stosowanie. Jednakże potwierdzono obecność dużych ilości kwasu rozmarynowego. Znaleziono także glikozydy kwercetyny (rutyna i hiperozyd) i kemferolu. Zanotowano obecność kwasu chlorogenowego, kawowego, mirycetyny, acacetyny, glikozydów apigeniny, hesperydyny i naringeniny, Odkryto także unikalną cząsteczkę jaką jest kwas yunnanowy B – wcześniej izolowany tylko z rośliny Salvia yunnanensis.

Badając wyciąg z miodunki otrzymany przez ekstrakcję amoniakiem, znaleziono ciekawy glikopeptyd o działaniu antykoagulacyjnym. Badania na zwierzętach wykazały zmniejszenie śmiertelności związanej z tromboplastynemią, poprzez hamowanie nadmiernych procesów krzepnięcia krwi.

Miodunka w leczeniu uszkodzeń błony śluzowej dróg oddechowych

Najciekawsze dane wnoszą badania działania wyciągów z miodunki na błony śluzowe dróg oddechowych. Obecność krzemionki i alantoiny przyspiesza regenerację uszkodzonej tkanki płucnej, co jest istotne przy leczeniu gruźlicy.

Picie wywarów z miodunki zmniejsza stan zapalny oraz przyspiesza bliznowacenie uszkodzonej tkanki płucnej i proces wapnienia ognisk gruźliczych – stanu, gdy ognisko gruźlicze zasycha i tworzy się zwapnienie jest uważany za wyleczenie.

Ponadto miodunka zwiększa odporność tkanek układu oddechowego na działanie szkodliwych substancji lotnych i pyłów, co jest dobrym działaniem w naszym zanieczyszczonym środowisku. W kaszlu możemy stosować miodunkę po to, aby upłynnić zalegającą w górnych drogach oddechowych wydzielinę oraz wspomóc jej wydalenie, gdyż wyciągi z ziela wzmagają ruch nabłonka rzęskowego i wyzwalają odruch wykrztuśny. Poprawia się w ten sposób oczyszczenie drzewa oskrzelowego. Za to działanie odpowiada saponina oraz śluzy.

Działanie przeciwbakteryjne ziela miodunki nie jest specjalnie mocne, działają tu zawarte w surowcu garbniki. Jednakże wzmacnia to gojące działanie krzemionki i alantoiny. Dzięki tym składnikom można również stosować miodunkę na zmiany skórne i rany w celu przyspieszenia gojenia. Także płukanie jamy ustnej dzięki zawartości garbników zwęża nadmiernie rozszerzone naczynia krwionośne i zmniejsza stan zapalny błony śluzowej ust i gardła oraz hamuje rozwój drobnoustrojów.

Zakres zastosowania miodunki plamistej

Z dobrodziejstwa miodunki możemy korzystać w wielu przypadkach:

  1. problemów z górnymi drogami oddechowymi związanymi z przeziębieniami. Napary z miodunki wspomagają leczenie nieżytów gardła i oskrzeli. Taka kuracja może być też pomocna przy utrudnionym odkrztuszaniu, chrypce i suchym kaszlu. Dobrze działa także na ból gardła. Miodunka może przydać się również jako środek pomocniczy w stanach cięższych, jak gruźlica czy zapalenie płuc. W połączeniu z podbiałem może być stosowana w przewlekłym kaszlu i wspomagająco w krztuścu. Warto ją zdecydowanie polecać chorym z uszkodzeniami tkanki płucnej, które powstają w wyniku narażenia na pyły (np. węglowe, cement, azbest) czy związki lotne (pary kwasów, spaliny, dym);
  2. zmniejszaniu skutków ubocznych niektórych leków. Wiemy, że miodunka chroni błony śluzowe układu oddechowego. Ochrania też błonę śluzową żołądka, gdy bierzemy leki ją uszkadzające (np. leki przeciwgruźlicze, niesteroidowe leki przeciwzapalne). Okazuje się też, że chroni drogi moczowe przed uszkadzającym wpływem leków. Warto wdrożyć kurację miodunką przy leczeniu antybiotykami zapalenia miedniczek nerkowych czy pęcherza;
  3. w leczeniu ran z obfitym i średnim wysiękiem. Wyciąg z miodunki jest składnikiem w wielu maściach i hydrożelach. Stosowany zewnętrznie może być bardzo korzystny w leczeniu oparzeń, ran, skaleczeń, egzemy. Dzięki działaniu ściągającemu, zmiękczającemu i odżywiającemu skórę jest dobrym składnikiem kosmetyków.

Miodunka – skutki uboczne, przeciwwskazania

Przetwory z ziela miodunki stosowane w zalecanych dawkach nie wywierają szkodliwego działania. Większe dawki mogą wywoływać krótkotrwałe zaparcia i nieznacznie zwiększać wydalanie moczu.

Przykłady zastosowań miodunki plamistej

Odwar z miodunki

Dwie łyżki surowca zalewamy dwiema szklankami ciepłej wody i powoli doprowadzamy do wrzenia. Gotujemy delikatnie 10 minut pod przykryciem. Następnie odstawiamy na 5 minut i przecedzamy do termosu. Popijamy małymi porcjami w ciągu całego dnia.

Odwarem z miodunki możemy przemywać skórę – będzie miał działanie przeciwzapalne, ściągające, odżywcze, przeciw wysiękom, przeciwtrądzikowe.

Macerat z miodunki

Jedną łyżkę świeżego rozdrobnionego ziela zalewamy szklanką przegotowanej wcześniej wody i zostawiamy na 5-6 godzin. Potem przecedzamy. Tak przygotowany roztwór pijemy, po 100 ml dwa razy dziennie.

Mieszanki ziołowe z zastosowaniem miodunki

  1. Wsparcie leczenia przeciwgruźliczego i zmniejszenie jego szkodliwych działań. Mieszanka ziołowa złożona z równych części ziela miodunki, ziela skrzypu, ziela poziewnika, ziela rdestu ptasiego i liści babki lancetowatej. Łyżkę takiej mieszanki zalewamy dwiema szklankami zimnej wody, doprowadzamy do wrzenia i gotujemy łagodnie pod przykryciem przez 15 minut. Po odstawieniu na następne 15 minut, zioła przecedzamy i popijamy, dzieląc na 2-3 części – do wypicia między posiłkami.
  2. W przypadku krztuśca czy anginy profesor Ożarowski proponował mieszankę z ziela miodunki i liści babki lancetowatej oraz ziela tymianku i ziela jemioły. Tej mieszanki nie trzeba gotować. Zalewamy 2 łyżki ziół półtorej szklanki wrzącej wody i odstawiamy na 1 godzinę. Najlepiej zrobić to w termosie, żeby napar utrzymywał ciepło. Popijamy małymi porcjami w ciągu dnia (dorośli po około 1/4 szklanki, małe dzieci 1 łyżeczka, a starsze 1 łyżka jako porcja jednorazowa).
  3. Zioła wykrztuśne – mieszamy ziele miodunki z zielem bluszczyka kurdybanka, zielem krwawnika i liśćmi podbiału w równych częściach. Gotujemy 15 minut, w proporcji 2 łyżki na 2,5 szklanki wody. Przygotowane zioła dzielimy na 3-4 porcje, do wypicia w ciągu dnia. Sprawdzają się w kaszlu, zapaleniu gardła i chrypce.
  4. Mieszanka wykrztuśna może stanowić również połączenie miodunki z ziołami, takimi jak liść podbiału, korzeń lukrecji, ziele tymianku, liść babki lancetowatej, kwiat pierwiosnka, kwiat malwy czarnej, owoc anyżu, korzeń prawoślazu.
  5. Aby uzyskać działanie remineralizujące i regenerujące w przypadku chorób płuc, przy nieżytach żołądka i jelit, możemy połączyć miodunkę z zielem rdestu ptasiego, zielem poziewnika, zielem skrzypu, liśćmi pokrzywy, korzeniem żywokostu, zielem krwawnika, zielem tasznika.

Jak sami widzicie, zioła stosowane jako dodatek do standardowych terapii schorzeń górnych dróg oddechowych mogą przyjść nam z pomocą, ograniczyć uszkodzenia oraz wspomóc leczenie. Warto mieć je w domowej apteczce.

Bibliografia

  1. Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy pod redakcją doc. dra hab. Aleksandra Ożarowskiego.
  2. Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie Aleksander Ożarowski, Wacław Jaroniewski.
  3. dr Henryk Różański. Medycyna Dawna i Współczesna.
  4. Justyna Krzyżanowska-Kowalczyk, Łukasz Pecio, Jarosław Mołdoch, Agnieszka Ludwiczuk, Mariusz Kowalczyk. Novel Phenolic Constituents of Pulmonaria officinalis L. LC-MS/MS Comparison of Spring and Autumn Metabolite Profiles.

1 KOMENTARZ

  1. Kocham Cię za TWOJE porady, masz piękną wiedzę o naturze i bogactwach naszej przyrody. Czytam z przyjemnością i wielkim zainteresowaniem. Stosuję się do porad i wykorzystuję z pozytywnymi skutkami dla mojego zdrowia. Ratujesz nieraz życie nie wiedząc o tym, szczególnie w tym trudnym czasie pandemii.

Zapytaj lub skomentuj:

Napisz komentarz
Podaj swoje imię