Pocenie się to reakcja obronna przed przegrzaniem oraz metoda termoregulacji organizmu. Jeśli pocenie się jest nieadekwatne do sytuacji, mamy do czynienia z chorobą zwaną nadpotliwością. O tym, jak leczyć i jak radzić sobie z uporczywym poceniem się, mówi dr hab. n. med. Irena Walecka, kierownik Kliniki Dermatologii Centralnego Szpitala Klinicznego MSWiA w Warszawie.
[aktualizacja: 12’2022]
Czym jest nadmierna potliwość?
Nadmierna potliwość może dotyczyć każdego, bez względu na wiek czy płeć! Najczęściej nasila się podczas upałów lub w trakcie przebywania w nagrzanych pomieszczeniach, co może spędzać sen z powiek!
Nadpotliwość to stan, w którym dochodzi do nadmiernej produkcji potu przez gruczoły potowe.
Medycyna wyróżnia nadpotliwość idiopatyczną (pierwotną), wynikającą z nadaktywności gruczołów potowych, uwarunkowaną genetycznie oraz nadpotliwość wtórną, wywoływaną przez inne jednostki chorobowe: cukrzycę, zawał serca, nadczynność tarczycy, nowotwory – białaczkę, ziarnicę złośliwą i chłoniaka. Może występować także podczas menopauzy lub w trakcie przyjmowania niektórych leków.
Nadpotliwość pierwotna najczęściej dotyczy rąk, stóp, pach, karku i skóry nad górną wargą.
Pocenie się jest objawem ochładzania organizmu, tj. termoregulacji i zwykle nie powinno budzić niepokoju. Jednak jeśli pot jest obfity i utrudnia normalne funkcjonowanie, a wysokie temperatury, stres czy spożywanie ostrych przypraw oraz nieprzepuszczalne ubrania i obuwie jeszcze bardziej nasilają objawy, warto zgłosić się do lekarza!
Dlaczego się pocimy?
Organizm człowieka wydziela metabolity, czyli chemiczne substancje pobudzające gruczoły potowe. Pot składa się głównie z: wody, soli, tłuszczów, mocznika, kwasu moczowego, amoniaku, kwasu mlekowego, węglowodanów oraz związków mineralnych.
Za produkcję potu odpowiedzialne są gruczoły potowe: ekrynowe, apokrynowe i apoekrynowe.
Gruczoły ekrynowe to przydatki skóry rozmieszczone na całym ciele – najliczniej na dłoniach, podeszwach stóp, czole i nad górną wargą. Wytwarzają bezwonny pot w ilości około 800 ml, a w skrajnych przypadkach nawet kilka litrów na dobę!
Gruczoły apokrynowe wydzielają pot o nieprzyjemnym zapachu. Znajdują się pod pachami, w okolicach odbytu, narządów płciowych i brodawek sutkowych, a także pępka. Zaczynają pracować dopiero w czasie dojrzewania – są zależne od hormonów oraz stymulowane przez układ przywspółczulny (cholinergiczny).
Nadpotliwość może wynikać z ilości gruczołów, różnic rasowych oraz płci – mężczyźni mają znacznie więcej gruczołów potowych niż kobiety.
Przeczytaj także: Atakuje Cię opryszczka? Koniecznie przeczytaj ten artykuł!
Pot może mieć zróżnicowany zapach
Gruczoły potowe u zwierząt pełnią funkcję feromonów i według niektórych opinii, ludzki pot także może odgrywać taką samą rolę. Zapach potu zależy od bakterii znajdujących się w skórze człowieka.
Pot może być bezwonny, jednak zazwyczaj pot dorosłej osoby ma specyficzny zapach, który może wskazywać na niektóre choroby.
Zapach potu może przypominać zapach: acetonu, zgniłych owoców, octu, moczu, piwa, a nawet świeżego chleba!
Warto wiedzieć, że specyficzny zapach potu może być wskazówką do rozpoznania choroby – zapach moczu (fetor mocznicowy) może wskazywać na niewydolność nerek, a woń nieświeżego piwa – na gruźlicę. Z kolei mysi zapach potu świadczy o fenyloketonurii – chorobie metabolicznej, podczas której dochodzi do gromadzenia się fenyloalaniny, prowadzającej do dysfunkcji wielonarządowych.
Przyjmowanie niektórych leków i suplementów diety, m.in. antybiotyków i witamin z grupy B, może skutkować pojawieniem się potu o specyficznym zapachu. Dzieje się tak również po zjedzeniu dużej ilości czosnku i cebuli lub po wypiciu dużej dawki alkoholu.
Nieprzyjemny zapach potu pojawia się także podczas nadkażenia drożdżami, na skutek zaawansowanej otyłości oraz w przebiegu innych przewlekłych chorób. W takim przypadku należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem!
Nadpotliwość – możliwości leczenia
Nadpotliwość można leczyć na różne sposoby. Metoda leczenia jest jednak uzależniona od stopnia nasilenia objawów. Nieznaczne pocenie się można niwelować antyperspirantami z tlenkiem lub solami glinu, które skutecznie zamykają przewody gruczołów ekrynowych. Można kupić je bez recepty w każdej aptece lub drogerii.
W leczeniu nadpotliwości zastosowanie ma głównie kwas taninowy, który wykazuje działanie ściągające i przeciwpotliwe. Stosuje się go postaci kremu lub maści i nakłada na ręce oraz stopy.
Powszechną i najbardziej skuteczną terapią jest jontoforeza dłoni i stóp. Podczas elektroterapii przepuszcza się cząsteczki jonów spod anody lub katody przez skórę. Zabieg powoduje uszkodzenie oraz czasowe zamknięcie gruczołu. I co istotne, jest całkowicie bezbolesny.
W leczeniu nadmiernego pocenia stosuje się także toksynę botulinową, czyli zastrzyki z jadu kiełbasianego. Toksyna powoduje wydzielanie acetylocholiny oraz blokadę zakończeń nerwowych i układu współczulnego, który na co dzień pobudza gruczoły potowe. Efekty zabiegu utrzymują się od 3 do 6 miesięcy, a w niektórych przypadkach nawet do roku. Warto wiedzieć, że im częściej stosuje się toksynę botulinową, tym zmniejsza skuteczność każdego kolejnego zabiegu.
W leczeniu nadpotliwości zastosowanie ma również farmakoterapia doustna. Pacjenci mogą przyjmować leki antycholinergiczne, hamujące układ cholinergiczny i blokujące działanie acetylocholiny (neuroprzekaźnika wydzielania potu). W aptekach można także kupić preparaty ziołowe: herbatki z szałwii, kory brzozy i dębu oraz rumianek, które będą skuteczne podczas łagodnych stanów nadpotliwości.
Leczenie operacyjne nadpotliwości
Najbardziej inwazyjną metodą leczenia nadpotliwości jest operacyjne usunięcie gruczołów. Niestety, to zabieg obciążony dość dużym ryzykiem. Trzeba także pamiętać, że jest nieodwracalny i wykonuje się go tylko w stanach ekstremalnych, gdy pocenie się utrudnia normalne funkcjonowanie.
Metoda laserowa – najnowsza metoda leczenia
Najnowszą metodą leczenia nadpotliwości jest metoda laserowa, która przynosi bardzo zadowalające rezultaty. Wiązka lasera podgrzewa gruczoły potowe i prowadzi do ich uszkodzenia. Terapia laserowa jest bezpieczna, jednak aby mogła być w pełni skuteczna, zabieg należy kilkukrotnie powtórzyć.
Obok nadpotliwości występuje także inny, zupełnie odwrotny problem – zmniejszone pocenie się. To powszechne zjawisko, np. gdy skóra ulega zbliznowaceniu (po wypadku, oparzeniach), a także w przebiegu atopowego zapalenia skóry, łuszczycy, niedoczynności tarczycy oraz na skutek przyjmowania niektórych farmaceutyków. Wtórne zmniejszone pocenie leczy się poprzez terapię danego schorzenia.
Sprawdź także: Tarczyca – funkcje, diagnostyka, objawy zaburzeń działania.
Dieta w leczeniu nadpotliwości
Nadmierne spożywanie alkoholu, kofeiny i nałogowe palenie papierosów sprzyja występowaniu nadpotliwości. Prawidłowo zbilansowana dieta i wyeliminowanie używek w bardzo wielu przypadkach może zahamować nadmierne pocenie się.
UWAGA! Warto także pamiętać o zakładaniu przewiewnego obuwia i ubrań wykonanych z naturalnych materiałów.
Operacje czy botox to ryzykowna sprawa, każdy z nas by chciał pozbyć się nadmiernego pocenia raczej w prostszy sposób, dlatego ja wybrałem jonoforezę a dokładnie Electro Antiperspirant. A nadmiernej potliwośći dzięki niemu już nie muszę myśleć, już mi to nie dokucza. Polecam
Operacje czy botox to ryzykowna sprawa, każdy z nas by chciał pozbyć się nadmiernego pocenia raczej w prostszy sposób, dlatego ja wybrałem jonoforezę a dokładnie Electro Antiperspirant. A nadmiernej potliwośći dzięki niemu już nie muszę myśleć, już mi to nie dokucza. Polecam
Szkoda że nie wspominają o tym urządzeniu w tym artykule, w prawdzie w zadnym ktore czytalam jak nieradzilam sobie z poceniem, nie było ani jednej wzmianki. Dziś ten electro antiperspirant ratuje mi zycie, wierzcie mi ci co się pocą na tyle ze cieknie z nich ciurkiem nie potrzebują operacji, ale wlasnie to bo jest to całkowicie bezpieczne i realnie pomocne. Wszystkie suche antyperspiranty ,kremy czy zasypki zamieniłam na niego i była to moja najlepsza decyzja.