Zioła na wątrobę – profilaktyka, oczyszczanie, regeneracja!

Wątroba to jeden z najważniejszych narządów człowieka pełniący ponad kilkaset funkcji w naszym organizmie. Tymczasem codziennie narząd ten narażony jest na szkodliwe czynniki, które go uszkadzają. Pisaliśmy o tym w poprzednim artykule: Wątroba – budowa, funkcje i ważne zadania! W tym wpisie przybliżymy Wam wybrane surowce roślinne – zioła na wątrobę usprawniające jej pracę, o działaniu ochronnym, regeneracyjnym i żółciopędnym.

[aktualizacja: 01’2022]

Zioła na wątrobę

Fitoterapia jest coraz bardziej znana, opisywana i coraz bardziej doceniana we współczesnej medycynie, o czym świadczą liczne opracowania na ten temat. Równie często publikowane są doniesienia dotyczące stosowania surowców roślinnych w hepatoterapii.

Poza właściwościami leczniczymi, duże znaczenie przypisuje się działaniu ochronnemu preparatów roślinnych podczas terapii lekami uszkadzającymi wątrobę. Większość stosowanych obecnie leków syntetycznych wykazuje działanie nefrotoksyczne i hepatotoksyczne. Jednoczesne podawanie wyciągów roślinnych, zawierających substancje cytoprotekcyjne, może zwiększyć aktywność terapeutyczną tych leków oraz obniżyć szkody polekowe.

Substancje, które najczęściej uszkadzają wątrobę, to oprócz alkoholu i papierosów, także niektóre leki. Wśród nich wyróżniamy dwie kategorie:

• leki indukujące zapalenie wątroby: leki na nadciśnienie (inhibitory konwertazy angiotensyny), allopurinol, karbamazepina, metyldopa, NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne) typu paracetamol, sulfasalazyna.
• leki indukujące cholestazę, czyli zastój żółci w drogach żółciowych i w wątrobie: leki na nadciśnienie (inhibitory konwertazy angiotensyny), NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne), kwas klawulanowy, karbamazepina, nitrofurantoina, ranitydyna, cyklosporyna.

Sprawdź również: Czarny bez właściwości. Z artykułu dowiesz się, że bez czarny doskonale sprawdza się podczas infekcji, między innymi dzięki swojemu działaniu przeciwwirusowemu i antyoksydacyjnemu.

3 najlepsze zioła na wątrobę

Zioła przyjazne i dobre na wątrobę to między innymi” ostropest plamisty, karczoch i cytryniec chiński.

Ostropest plamisty (Silybum marianum)

O substancji zwanej sylimaryną słyszało lub czytało już pewnie większość z nas. Nie wszyscy jednak zdają sobie sprawę, jak wspaniałe ma właściwości!

Sylimaryna jest jedną z podstawowych substancji roślinnych, stosowanych w leczeniu uzupełniającym w chorobach wątroby. Pozyskujemy ją z owoców ostropestu plamistego (Silybum marianum).

Podstawowym składnikiem sylimaryny jest sylibina, a działanie ochronne i regeneracyjne tego zioła na wątrobę wynika z kilku mechanizmów. Są to:

1. działanie antyutleniające – przewodniczy w zachowaniu stabilności środowiska wewnątrzkomórkowego oraz struktur subkomórkowych,
2. działanie przeciwzapalne – opiera się na zatrzymywaniu syntezy leukotrienów oraz powstawania między innymi prostaglandyn,
3. zdolności zatrzymujące wnikanie toksyn do wnętrza komórek wątroby (hapatocytów) – pochodzące z sylimaryny związki o nazwie flawonoligandy wiążą się z białkami i receptorami błonowymi,
4. zdolności hamujące procesy włóknienia w wątrobie – sylimaryna zatrzymuje proces proliferacji komórek gwiaździstych w wątrobie oraz ich przemianę w miofibroblasty. Miofibroblasty powodują odkładanie się kolagenu i innych białek włóknistych, co może doprowadzić do zwłóknienia, a nawet marskości wątroby. Dodatkowo badanie na myszach i szczurach dowiodło, że sylimaryna zwiększyła biosyntezę białek w uszkodzonych hepatocytach, głównie przez zwiększenie aktywności DNA-zależnej polimerazy RNA. Co ciekawe zwiększona biosynteza białek miała miejsce tylko w uszkodzonych hepatocytach, natomiast w zdrowych komórkach nie było tego efektu.

Przeglądając wyniki badań można natknąć się także na inne działania sylimaryny. W badaniach eksperymentalnych wykryto działania przeciwreumatyczne, przeciwnowotworowe oraz poprawiające ogólny profil lipidowy.

Sylimaryna jest bardzo dobrze tolerowana przez pacjentów oraz charakteryzuje się znikomą toksycznością. Z tego względu dobrze jest wdrożyć ją przy chorobach wątroby, związanych z uszkodzeniem jej przez czynniki hepatotoksyczne, takie jak: alkohol, leki, wirusy, czy środki ochrony roślin, jak również przy przewlekłych stanach zapalnych oraz zaburzeniach funkcjonowania wątroby. 

Profilaktyczne stosowanie ostropestu (sylimaryny)

Sylimarynę można również stosować zapobiegawczo. Szczególnie powinny pomyśleć o tym osoby, które żyją w zanieczyszczonym środowisku, ale nie tylko! Powinny stosować ją także osoby, które spożywają żywność wysoko przetworzoną, spożywające większe ilości alkoholu, palące papierosy oraz osoby z predyspozycjami genetycznymi do rozwoju chorób wątroby. 

Terapeutyczne działanie sylimaryny wykazano głównie przy stosowaniu ekstraktów – wyciągów z owocu ostropestu plamistego. 

Zalecane dawki zaczynają się od 200 mg do 400 mg dziennie. Warto tu zaznaczyć, że w badaniach klinicznych często używane były dawki nawet do 800 mg. Przy bardzo dużych dawkach może pojawić się, choć bardzo rzadko, delikatny efekt przeczyszczający. 

Więcej o sylimarynie i jej stosowaniu przeczytasz tutaj: Sylimaryna na pomoc wątrobie!

Karczoch zwyczajny

Karczoch również jest bardzo popularny i często stosowany przy problemach z wątrobą. Badania kliniczne potwierdziły działania terapeutyczne karczocha. Oto kilka najważniejszych z nich:

1. działanie żółciopędne i żółciotwórcze – badania kliniczne udowodniły, iż stosowanie wyciągu z liści karczocha powoduje wzrost żółci wydalanej przez wątrobę. Ponadto indukuje wzrost stężenia kwasów żółciowych w żółci.
2. działanie ochronne na wątrobę – to działanie wiąże się głównie z właściwościami antyoksydacyjnymi związków znajdujących się w ekstrakcie z karczocha. Zapobiega również toksycznemu działaniu nadtlenku wodoru. W badaniach klinicznych wykazano, że stosowanie ekstraktu z karczocha zapobiegało toksycznemu działaniu nadtlenku wodoru aż o 55%! Ekstrakt z karczocha wpływa również na obniżenie aktywności enzymów wątrobowych ALT i AST. 
3. zdolności przeciwutleniające – wodny wyciąg z liści karczocha zawierający substancje takie jak: cynaryna, kwas kawowy oraz luteolina w badaniach na ludzkich białych krwinkach wykazywał działanie antyoksydacyjne, kiedy leukocyty były stymulowane różnymi związkami, generującymi reaktywne formy tlenu,
4. działanie obniżające poziom cholesterolu – badania wykazały, iż ekstrakt z karczocha ma dużą zdolność hamowania wątrobowej syntezy cholesterolu, 
5. działanie hipoglikemizujące – udowodniono, że stosowanie standaryzowanego wyciągu z karczocha powoduje zwiększenie kontroli apetytu i obniżenie glikemii u osób otyłych. 

Co istotne nie zaobserwowano żadnych interakcji pomiędzy wyciągiem z karczocha zwyczajnego, a innymi lekami lub składnikami pożywienia. Nie wykazano żadnych poważnych objawów niepożądanych przy stosowaniu nawet dużych dawek wyciągu z karczocha. Czasami w przypadku osób uczulonych szczególnie na rośliny z gatunku Asteraceae, wystąpiła reakcja alergiczna. 

Chcesz wiedzieć więcej o karczochu i jego właściwościach? Zajrzyj do artykułu: „Karczoch nie tylko na wątrobę!”

Cytryniec chiński

Cytryniec chiński pewnie większości kojarzy z leczeniem wspomagającym w przebiegu depresji, czy stosowanym w stanach zmęczenia zarówno psychicznego, jak i fizycznego. Rzeczywiście cytryniec to roślina o silnym działaniu adaptogennym i ergogenicznym. Tymczasem badania farmakologiczne wykazały również jego działania hepatoochronne oraz hepatoregeneracyjne.

Ekstrakt z owoców cytryńca chińskiego z wyizolowanymi ligandami działa między innymi na nasilenie proliferacji hepatocytów oraz przepływu wątrobowego. Co więcej, podwyższa zawartość endogennego glutationu, podwyższa także poziom witaminy C w wątrobie. 

Cytryniec chiński ma także działanie:

• przeciwnowotworowe (redukcja zamian nowotworowych w wątrobie i jelicie grubym),
• przeciwwirusowe (zmniejsza namnażanie się wirusa HIV),
• przeciwastmatyczne (zmniejsza nadreaktywność płuc),
• inne: immunostymulujące, działanie przeciwwrzodowe, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Pozytywnie wpływa na centralny układ nerwowy oraz na układ sercowo-naczyniowy. 

Przytoczone wyżej, wybrane surowce roślinne, charakteryzują się bardzo istotnym działaniem ochronnym i regeneracyjnym na wątrobę, przy wysokim bezpieczeństwie ich stosowania.

Warto wdrożyć wyżej wymienione zioła na wątrobę do codziennej diety lub suplementacji. Zadbamy w ten sposób o ten ważny narząd i jednocześnie będziemy czerpać korzyści z innych pozytywnych działań karczocha, ostropestu czy cytryńca chińskiego.

Kolejnym ciekawym ziołem, które można stosować wspomagająco, ponieważ obniża poziom tłuszczów i cholesterolu we krwi, zapobiegając stłuszczeniu wątroby, jest perz właściwy. Zajrzyj do artykułu i dowiedz się więcej: Perz właściwy – zastosowanie lecznicze.

Chcesz wiedzieć więcej? Zajrzyj do naszego działu: FITOTERAPIA, ZIOŁOLECZNICTWO.

Bibliografia

• Artur Ptasznik, Rola sylimaryny w zapobieganiu i leczeniu chorób wątroby, Borgis – Postępy Fitoterapii 4/2004, s. 189-190 
• Karłowicz-Bodalska K, Bodalski T, Znaczenie surowców roślinnych w leczeniu schorzeń wątroby , Borgis – Postępy Fitoterapii 3/2007, s. 155-167 
• Szopa A, Klimek M, Ekiert H, Cytryniec chiński (Schisandra chinensis) – znaczenie lecznicze i kosmetyczne, Pol J Cosmetol 2016, 19(4): 274-284 
• Małgorzata HOROSZKIEWICZ i współautorzy, Karczoch zwyczajny – niewykorzystane możliwości leku roślinnego w terapii miażdżycy i chorób wątroby, Przegląd Lekarski 2012 / 69 / 10