Pożyteczne mikroby na straży odporności!

Prebiotyki to stymulatory rozwoju dobrej flory bakteryjnej a wiadomo, że zdrowie zaczyna się w jelitach. To proste zdanie tak łatwo zapadające w pamięć, nie jest pustym sloganem, lecz naukową prawdą, którą warto bezwarunkowo zaakceptować. Trudno bowiem zignorować dwa kilogramy pożytecznych mikrobów, które zamieszkują nasze jelita!

[aktualizacja: 04’2023]

Prebiotyki, probiotyki i symbiotyki a mikroflora jelitowa

Mikroflora jelitowa pełni w organizmie nieocenioną rolę. Przede wszystkim hamuje wzrost drobnoustrojów patogennych, wytwarza składniki pokarmowe i stymuluje mechanizmy odpornościowe. Ponadto zawiaduje czynnością jelit oraz wspiera eliminację toksycznych związków z organizmu.

Aby określony szczep można było uznać za probiotyczny, powinien spełniać szereg wymagań. Musi go cechować:

• dobra adhezja do nabłonka jelit,
• odporność na niskie pH soku żołądkowego,
• odporność na sole żółci,
• brak wytwarzania szkodliwych toksyn oraz antagonistyczne działanie wobec bakterii patogennych.

Przeczytaj także: Mikroflora, mikrobiom, mikrobiota a preparaty probiotyczne

Probiotyczna społeczność – co jej szkodzi?

Probiotyczna społeczność jest stale przetrzebiana przez szkodliwą działalność człowieka. Nadużywanie antybiotyków, spożywanie przetworzonej żywności, produktów kwasotwórczych, konserwantów oraz stres, używki oraz niektóre leki mogą prowadzić do dysbiozy.

WAŻNE! W takiej sytuacji nie wystarczy zadbać o regularne dostarczanie probiotyków do organizmu. Należy również uwzględnić w diecie odpowiednie składniki odżywcze, które będą wchodzić w skład prebiotyków.

Na dobrą kolonizację jelita wpływa bowiem odpowiednia pożywka! Okazało się, że „dobre bakterie” żywią się inaczej, niż te patogenne. W wielu przypadkach wystarczy sama treść pokarmowa, która obfituje w fruktooligosacharydy, które stanowią dobre środowisko do wzrostu probiotycznych kolonii.

Obecnie uważa się, że najlepszym nośnikiem bakterii probiotycznych są produkty mleczne. Dlaczego?

Już odpowiadamy! Produkty te są naturalnym środowiskiem występowania bakterii fermentacji mlekowej. Po drugie, płynna forma produktu ułatwia podanie jednorazowo dużej ilości żywych bakterii. Po trzecie, wprowadzenie bakterii probiotycznych wraz z żywnością sprzyja buforowaniu treści jelitowej. Wpływa to na przeżywalność w niekorzystnych warunkach środowiskowych. Dodatkowy argument stanowi fakt, że laktoza występująca w produktach mlecznych jest naturalnym stymulatorem wzrostu bakterii probiotycznych.

Prebiotyki to stymulatory rozwoju dobrej flory bakteryjnej!

Prebiotyki, które obecnie dodaje się do wielu produktów spożywczych, odgrywają rolę żywności funkcjonalnej. Wzbogacanie diety o niektóre substancje ma za zadanie stymulować rozwój prawidłowej flory organizmu. Większość z nich nie ulega trawieniu w jelicie, dzięki czemu usprawnia jego pasaż, zapobiega zaparciom, a przy tym pochłania wiele ubocznych produktów przemiany materii.

Do prebiotyków można zaliczyć skrobię, polisacharydy (pektyny, gumę guar i skrobię), ale również produkty, które na co dzień trafiają na nasze stoły – cebulę, czosnek, banany, cykorię, por oraz szparagi.

Co ciekawe probiotyczne oligosacharydy, wspierające wzrost szczepów Bifidobacterium i Lactobacillus, są obecne również w mleku matki. Dlatego karmienie piersią jest ważne ze względu na prawidłowy rozwój czynności jelitowych dziecka.

Dąży się również do tego, aby w sztucznym pokarmie mlecznym znalazła się mieszanka prebiotyków złożona z krótkołańcuchowych galaktooligosacharydów (GOS) i długołańcuchowych fruktooligosacharydów (FOS), dająca efekt wzrostu bakterii jelitowych i tym samym prawidłowego rozwoju układu immunologicznego dziecka. Dzięki temu skutecznie obniża się ryzyka zapadania na schorzenia alergiczne typu AZS czy zmiany astmatyczne, choć w tej kwestii nadal prowadzone są badania.

Prebiotyki są odporne na enzymy trawienne i ulegają selektywnej fermentacji. Dzięki temu przyczyniają się również do obniżania pH, co hamuje rozwój niebezpiecznych bakterii beztlenowych z rodzaju Clostridium, odpowiedzialnych za występowanie nieswoistych stanów zapalnych jelita grubego.

Sprawdź również: Zioła na odporność

Symbiotyki. Korzystajmy z zasobów natury!

Coraz częściej probiotyki łączy się z prebiotykami w jednym preparacie, który nazywany jest symbiotykiem. Chcąc zadbać o właściwe środowisko dla mikroflory jelitowej, nie musimy jednak korzystać z gotowych produktów symbiotycznych! Wystarczy włączyć do diety produkty i zioła o uznanych właściwościach prebiotycznych.

Postarajmy się, aby na naszym stole królowały: szparagi, karczochy, brokuły, kalafior, patisony, brukselka, soczewica, groszek zielony, pory, buraki ćwikłowe, kapusta, grzyby, koper włoski oraz czosnek.

Wszystkie wymienione warzywa charakteryzują się bowiem wysoką zawartością FODMAP ang. fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides and polyols, które stwarzają w jelicie idealne warunki do prawidłowego wzrostu mikroflory. Ważne jest też, aby była to żywność ekologiczna.

Wymienione wcześniej szparagi są cenione przede wszystkim za swoje walory smakowe. Co ciekawe zawierają bardzo duże ilości kwasu foliowego niezbędnego dla rozwoju prenatalnego. Jego odpowiednia podaż zabezpiecza przed wadami cewy nerwowej płodu. Ponadto szparagi stanowią cenne źródło witamin o właściwościach przeciwutleniających – ß-karotenu, witaminy C oraz E.

Prebiotyki a ziołolecznictwo

Ziołolecznictwo ma również wiele do zaoferowania w kontekście zdrowia jelit. W dobrych zielarniach, aptekach i sklepach ze zdrową żywnością z powodzeniem odnajdziemy surowce o właściwościach prebiotycznych.

Korzeń cykorii podróżnik (Radix Cichorii)

Zawiera do 40% inuliny-wielkocząsteczkowego fruktooligosacharydu uznawanego za rozpuszczalny błonnik, który jest doskonałym siedliskiem dla pożytecznych bakterii. Ma również zastosowanie spożywcze, gdyż po uprażeniu otrzymuje się produkt przypominający kawę. Z tego powodu dodaje się go do kaw zbożowych. Cykoria podróżnik pod koniec ubiegłego wieku stała się przedmiotem licznych badań, dzięki którym światło dzienne ujrzały nieznane dotąd właściwości. Okazało się, że poza właściwościami prebiotycznymi korzeń cykorii działa ochronnie na wątrobę, zwiększa aktywność komórek żernych układu odpornościowego, zmniejsza stężenie glukozy we krwi oraz zmniejsza lepkość krwi. Zdaniem wielu fitoterapeutów korzeń cykorii, choć jest lekiem stosowanym od dawna, to ma przed sobą nowe perspektywy wykorzystania w lecznictwie.

Kłącze perzu właściwego (Agropyri rhizoma)

Obfituje w trytycynę oraz kapilen, które mają zdolność zwalczania niektórych gatunków bakterii i grzybów. Trytycyna zaliczana jest do złożonych cukrów zbudowanych z fruktozy. Podobnie jak inulina nie ulega wchłanianiu w jelicie cienkim. Ma to kolosalne znaczenie w diecie osób chorych na cukrzycę, ponieważ nie powoduje wzrostu stężenia glukozy we krwi. Niestrawiona trytycyna trafia do jelita grubego, gdzie staje się podłożem dla rozmnażających się szczepów bakterii probiotycznych. Dzięki temu kłącze perzu wchodzi w skład mieszanek ziołowych przeznaczonych dla diabetyków, przyczyniając się do zmniejszenia przewlekłych stanów zapalnych i insulinooporności, w związku z dysbiozą jelit.

Słonecznik bulwiasty (Helianthus tuberosus) 

Ten włóknisty surowiec jest bliżej znany, jako topinambur i zyskuje w Polsce coraz szersze grono koneserów. Z powodzeniem może zastąpić na talerzu naszego rodzimego ziemniaka. Poza zaspokajaniem głodu, wywiera również wpływ na poprawę stanu zdrowia oraz zapobiega wielu przewlekłym chorobom. Topinambur jako roślina lecznicza działa przeczyszczająco, nasila produkcję męskich komórek rozrodczych oraz łagodzi pracę żołądka. Posiada ponadto liczne, lecznicze i profilaktyczne właściwości, zwłaszcza dla osób cierpiących na cukrzycę, choroby układu sercowo naczyniowego, systemu nerwowego i nowotworów. Bulwy tego niecodziennego gatunku słonecznika obfitują w liczne związki — od inuliny i fruktooligosacharydów, charakteryzujących się właściwościami prebiotycznymi, przez naturalną fruktozę, związki mineralne i białka, aż po niezbędne aminokwasy oraz witaminy.

To może Cię zainteresować: Wiązówka błotna w chorobach bólowych i przy przeziębieniach.