Chorzy cierpiący z powodu ran przewlekłych wymagają szczególnej i wszechstronnej opieki pielęgniarki i rodziny. Zawsze proces gojenia takiej rany jest długi, zazwyczaj bolesny a pojawiające się często powikłania pogarszają jakość życia i ograniczają sprawność chorych. Rana u zdrowego człowieka z reguły goi się szybko i bez powikłań, problem pojawia się, gdy pacjent jest leżący, niedożywiony, z szeregiem chorób przewlekłych.

Jakie rany określamy mianem przewlekłych?

 Rany przewlekłe to rany, które pomimo prawidłowo przebiegającego leczenia i opieki utrzymują się dłużej niż przez okres 6-8 tygodni. Do najczęściej występujących ran przewlekłych zaliczamy:

Stan rany odleżynowej ocenia się wg 5-stopniowej skali Torrance’a:

  1. I stopień – zaczerwienienie które blednie po lekkim ucisku, co jest efektem reaktywnego przekrwienia.
  2. II stopień – zaczerwienienie nieblednące, rumień nadal nie ustępuje po zniesieniu ucisku. Lekki ucisk nie powoduje zniesienia zaczerwienienia. Może wystąpić obrzęk, uszkodzenie naskórka i pęcherze. Często towarzyszy temu ból.
  3. III stopień – uszkodzenie pełnej grubości skóry, aż do tkanki podskórnej. Dno rany zawiera żółte masy rozpadających się tkanek lub czerwoną ziarninę, brzegi rany są dobrze odgraniczone. Dookoła rany widać rumień i obrzęk.
  4. IV stopień – uszkodzenie obejmuje tkankę podskórną. Dno rany zawiera martwicze masy koloru czarnego, brzeg rany jest zazwyczaj dobrze odgraniczony, ale martwica może również obejmować otaczające tkanki.
  5. V stopień – głębsza martwica obejmująca głębsze tkanki, w tym powięzie i mięśnie, może zajmować również stawy i kości. Dno rany zawiera martwicze masy tkanek koloru czarnego.

Przebieg procesu leczenia ran przewlekłych

Kompleksowy program prawidłowego postępowania w przypadku leczenia ran przewlekłych składa się z kilku integralnych i równie ważnych elementów, a mianowicie z:

  1. właściwej pielęgnacji skóry,
  2. usprawniania ruchowego (w tym jak najwcześniejszej rehabilitacji pacjenta),
  3. odpowiedniej diety,
  4. leczenia chorób współistniejących,
  5. edukacji pacjenta i jego rodziny.

Każdy z ww. elementów postępowania jest tak samo istotny. Aby proces leczenia odnosił skutek, wszystkie one muszą się wzajemnie uzupełniać i współpracować ze sobą!

Aktualne wytyczne w leczeniu ran przewlekłych

Jeszcze kilkanaście lat temu do leczenia ran przewlekłych stosowano opatrunki suche z gazy (wykonywało się z niej kompresy), stosowano tzw. opatrunki wysychające. Zgodnie z aktualną wiedzą ten sposób leczenia powinien być całkowicie zaniechany!

Nowoczesne metody leczenia to stosowanie strategii TIME (co to oznacza, wyjaśniam poniżej), czyli wzmacnianie naturalnej aktywności rany do gojenia.

  1. T (Tissue) – oczyszczanie rany, opracowanie tkanek, usunięcie martwicy i nadmiaru wysięku.
  2. I (Infection and inflammation control) – kontrola infekcji i zapalenia, bowiem zakażenie rany to najpoważniejsze powikłanie!
  3. M (Moisture) – utrzymanie wilgotności w łożysku rany. W prawidłowo gojącej się ranie wysięk ma działanie pozytywne, wilgoć jest niezbędna i korzystna dla procesów naprawczych.
  4. E (Edges, czyli brzegi) – rozwój nabłonka, zbliżanie się brzegów rany to znak, że gojenie przebiega prawidłowo!

Odpowiedni dobór opatrunków

W leczeniu ran przewlekłych bardzo ważny jest dobór odpowiednich opatrunków i preparatów do przemywania, nawilżania i antyseptyki rany. Każda rana jest inna, nie ma opatrunków uniwersalnych ani jednolitego schematu ich zastosowania.

To warto wiedzieć! Jest wiele specjalistycznych opatrunków, które w przebiegu leczenia rany przewlekłej są refundowane i mogą zostać wypisane na receptę przez lekarza specjalistę lub lekarza rodzinnego.

W leczeniu zachowawczym stosuje się koncepcję leczenia ran w środowisku wilgotnym a idealny opatrunek to ten, który to wilgotne środowisko w ranie utrzyma.

Proces gojenia ran przewlekłych

Gojenie się rany jest kompleksowym i bardzo dynamicznym procesem, który w idealnych warunkach kończy się przywróceniem ciągłości skóry.

W warunkach prawidłowych kolejność przebiegu tego procesu jest przewidywalna, jednak złożony i wieloaspektowy proces gojenia w przypadku ran przewlekłych zakłócają liczne czynniki takie jak:

  1. lokalizacja rany,
  2. stosowana obecnie farmakoterapia,
  3. schorzenia towarzyszące,
  4. czynniki środowiskowe,
  5. niemały udział w przebiegu procesu ma ograniczony dostęp do usług medycznych, a także wciąż wysokie koszty opatrunków specjalistycznych.  

Przez lata praktyki zawodowej spotkałam się z mniej lub bardziej rozległymi ranami w różnym stopniu zaawansowania, począwszy od małych odleżyn, które po 3-4 tygodniach bez większych trudności się zagoiły, po duże i głębokie – sięgające kości – zakażone rany, których z różnych powodów nie udało się wyleczyć.

Jedne rany zagoją się w ciągu kilku tygodni, wysiłki moje oraz ogromne oddanie i determinacja najbliższych są nagrodzone, wspólnie doprowadzamy do wygojenia rany. Bo trzeba zaznaczyć, że fachowość personelu pielęgniarskiego to tylko część sukcesu, olbrzymią rolę w takich przypadkach odgrywa rodzina. Ja przychodzę, zmieniam opatrunek, edukuję rodzinę i idę do kolejnego pacjenta.

Kluczowe elementy sukcesu w procesie leczenia

Z chorym zostają najbliżsi i to na nich spoczywa codzienny, trudny obowiązek dalszej opieki nad członkiem rodziny, w tym m.in.:

  1. zmiany pozycji ciała chorego, który sam nie jest w stanie tego zrobić,
  2. dbanie o właściwą, wysokobiałkową dietę,
  3. systematyczne pielęgnowanie skóry,
  4. zakup kolejnych opatrunków i preparatów do pielęgnacji.

Doświadczenie i empatia – to słowa, które najlepiej oddają cel mojej pracy z takim chorym.

Jednak nie wszyscy pacjenci są w tak komfortowej sytuacji, że otoczeni się całodzienną opieką rodziny. Często chorzy to ludzie starsi, schorowani i przede wszystkim samotni. W takich przypadkach nie ma mowy o „książkowym” przebiegu procesu leczenia rany. Nawet przy największym zaangażowaniu moich sił, stosowaniu nowoczesnych opatrunków oraz środków farmaceutycznych do leczenia i pielęgnacji, a przy jednoczesnym braku wsparcia ze strony rodziny, moje wysiłki niewiele dadzą.

Zapytaj lub skomentuj:

Napisz komentarz
Podaj swoje imię