Każda operacja lub zabieg kardiologiczny niesie za sobą ryzyko powikłań. Aby ich uniknąć, warto zadbać o wcześniejsze przygotowanie pacjenta. O tym, jak zmniejszyć ryzyko powikłań pooperacyjnych rozmawiamy z prof. dr hab. n. med. Adamem Witkowskim – kardiologiem interwencyjnym, prezesem elektem Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, kierownikiem Kliniki Kardiologii i Angiologii Interwencyjnej Instytutu Kardiologii im. Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego.
[aktualizacja: 03’2021]
Jaki wpływ na ryzyko powikłań pooperacyjnych ma metoda leczenia?
Kluczowym i podstawowym kryterium leczenia jest dobranie odpowiedniego typu zabiegu kardiologicznego do indywidualnych potrzeb pacjenta. Istnieją określone stany kliniczne, gdzie ryzyko powikłań pooperacyjnych wzrasta, dlatego dobierając właściwą metodę leczenia można zredukować zagrożenie komplikacjami.
Jeżeli będziemy leczyć pacjenta przy pomocy zabiegu angioplastyki wieńcowej w fazie ostrego zawału serca, to zabieg obciążony będzie większym ryzykiem ze względu na ogólny stan chorego, niż zabieg angioplastyki tętnicy wieńcowej, wykonywany w sposób planowy u pacjenta mającego ustabilizowaną chorobę wieńcową.
Wiadomo też, że istnieją określone stany kliniczne, które zwiększają ryzyko innych powikłań niż zawał serca. Może to być między innymi wstrząs kardiogenny, a w przypadku osób otyłych mogą pojawić się poważne powikłania naczyniowe.
Z kolei u chorych z rozsianą miażdżycą, dotyczącą nie tylko serca i tętnic wieńcowych, ale również tętnic biodrowych oraz aorty, mogą pojawić się powikłania krwotoczne, a także uszkodzenia naczyń krwionośnych.
Wszystkich powikłań i stanów zagrażających życiu niestety nie da się przewidzieć. Jednak dzięki odpowiednim działaniom, część z nich można w porę skutecznie wyeliminować.
Kiedy wzrasta ryzyko powikłań pooperacyjnych w kardiochirurgii?
Zabiegi kardiochirurgiczne
W trakcie zabiegu z nakłucia tętnicy udowej u pacjentów otyłych może dojść do uszkodzenia ściany tętnicy i powikłań krwotocznych, które wymagają natychmiastowej interwencji. Od wielu lat jednak większość zabiegów angioplastyki tętnic wieńcowych wykonuje się z nakłucia tętnicy promieniowej w nadgarstku.
W tym przypadku powikłania zdarzają się znacznie rzadziej niż w przypadku nakłucia tętnicy udowej. Warto jednak wiedzieć, że takie rozwiązanie nie zawsze jest możliwe do przeprowadzenia u każdego pacjenta kardiologicznego.
Najwięcej powikłań pooperacyjnych występuje u osób otyłych oraz chorych zmagających się z zaburzeniami krzepnięcia, małopłytkowością. Ryzyko powikłań krwotocznych wzrasta także w przypadku pacjentów przyjmujących leki przeciwzakrzepowe.
Chorzy z rozsianymi zmianami w aorcie są częściej narażeni na udary – blaszki mogą oderwać się i przemieszczać się w kierunku głowy. Zdarzają się także powikłania związane z samą angioplastyką. Tętnice wieńcowe podczas zabiegu mogą pęknąć lub rozwarstwić się. W takim przypadku należy natychmiast interweniować, aby przywrócić ciągłość tętnicy i zapewnić utrzymanie jej światła. Takie sytuacje zdarzają się jednak najczęściej przy rozległej miażdżycy.
To może Cię zainteresować: Fizjoterapia przed i po operacji – dlaczego wczesna rehabilitacja jest tak ważna?
Choroby współistniejące i wiek pacjenta
Nie tylko choroby układu krążenia mogą skutkować groźnymi powikłaniami pooperacyjnymi. Ryzyko wzrasta także w przypadku chorób współistniejących, takich jak cukrzyca i otyłość.
„Również użycie dodatkowych urządzeń podczas zabiegu może powodować wzrost ryzyka powikłań” – tłumaczy prof. Witkowski.
UWAGA: im bardziej skomplikowane narzędzia używane podczas zabiegu, tym ryzyko wystąpienia powikłań pooperacyjnych jest większe. Istotną rolę odgrywa także wiek pacjenta. Operacje i zabiegi wykonywane u chorych w podeszłym wieku obarczone są znacznie większym ryzykiem!
Rehabilitacja minimalizuje powikłania pooperacyjne!
Aby uniknąć powikłań pooperacyjnych pacjenci kardiologiczni powinni być jak najszybciej rehabilitowani. Na początku warto postawić na umiarkowane ćwiczenia. Rehabilitację po zabiegu należy rozpocząć od pionizacji i chodzenia przy wsparciu innej osoby. Należy unikać gwałtownych ruchów i rozciągania klatki piersiowej poprzez gwałtowne i zdecydowane ruchy rąk.
Rehabilitację powinno się kontynuować także po wyjściu ze szpitala, każda forma aktywności jest tutaj wskazana! Ważne jest, żeby sprawiała także przyjemność i była wykonywana systematycznie.
To może Cię zainteresować: Nadciśnienie tętnicze a dieta DASH.
Defekty obwodowego i centralnego układu nerwowego – niebezpieczne powikłania pooperacyjne
Im grubsze urządzenie przeprowadzane przez aortę i jej łuk, tym większa możliwość naruszenia blaszek miażdżycowych, znajdujących się w jej ścianie czy wygenerowania skrzepliny. Nawet pomimo stosowania leków przeciwkrzepliwych!
„Z jednej strony, podając heparynę i leki przeciwpłytkowe, chcemy sprawić, aby nie tworzyły się krzepliny stanowiące dość duże zagrożenie, szczególnie dla ośrodkowego układu nerwowego. Niestety z drugiej strony obniżając krzepnięcie krwi, narażamy chorych na powikłania krwotoczne” – tłumaczy prof. Adam Witkowski.
Ryzyko powikłań pooperacyjnych – ważne wsparcie psychologa!
Ryzyko powikłań u pacjentów kardiologicznych można zminimalizować, zapewniając chorym odpowiednie wsparcie psychologiczne (ciekawa audycja do wysłuchania ⇒ TUTAJ).
„Pacjenci po zabiegach kardiochirurgicznych mają większą skłonność do depresji i załamań nerwowych. Opieka psychologa ma niebagatelne znaczenie także w przypadku osób oczekujących na przeszczep serca” – mówi prof. Witkowski.
Rozmowa z psychologiem jest niezwykle ważna. Sytuacja, w jakiej znajdują się pacjenci bardzo często trudno jest zaakceptować. Opieka psychologiczna tuż przed zabiegiem może zmienić nastawienie i pomóc choremu przezwyciężyć obawy związane z interwencją chirurgiczną.
Przeczytaj także: Depresja a choroby kardiologiczne? Tak, istnieje ścisły związek!
Jak zminimalizować ryzyko powikłań pooperacyjnych?
Przestrzegaj zaleceń lekarza!
Każdy pacjent kardiologiczny po wypisaniu ze szpitala powinien bezwzględnie stosować się do zaleceń lekarza. Również przyjmowane leki powinny być podawane pod nadzorem specjalisty. Nie wolno samodzielnie odstawiać leków ani zmieniać sposobu ich dawkowania!
Tu odsyłamy Państwa do dwóch naszych artykułów, do których przy tej okazji warto sięgnąć:
- Interakcje | Mogą potęgować lub osłabiać działanie leków – dowiedz się o nich więcej!
- Leki ziołowe? Tak, ale uwaga na interakcje.
Zdrowa dieta może wiele!
Dieta jest niezwykle ważnym elementem leczenia pacjentów kardiologicznych, ponieważ dominująca przyczyną chorób serca jest miażdżyca. Rozwija się ona na podłożu stanu zapalnego, a do jej przyspieszenia przyczyniają się złe nawyki żywieniowe. Odpowiednia i zbilansowana dieta spowalnia proces miażdżycowy, ułatwia leczenie interwencyjne i może całkowicie wyeliminować konieczność leczenia chirurgicznego!
Nowoczesne aplikacje na telefon pomagają lekarzowi kontrolować stan pacjenta
Nowatorska aplikacja na smartfony opracowana przez polskich kardiologów pozwala na śledzenie wartości tętna, ciśnienia oraz tego, czy pacjent przyjmuje leki o odpowiedniej porze.
Telemonitoring umożliwia lekarzowi kontrolowanie stanu zdrowia pacjenta i znacznie ułatwia leczenie. Z tego względu warto korzystać z najnowszych rozwiązań technologicznych i również w ten sposób zadbać o samego siebie!
Podsumowując: zapobieganie powikłaniom po zabiegach kardiologicznych jest działaniem kompleksowym – począwszy od ćwiczeń fizycznych, przez farmakoterapię, psychologię i dietę, aż po zdrowy rozsądek, które pozwolą zapobiec niepożądanym skutkom interwencji chirurgicznych.
Sprawdź także: TeleSERCE – miej zdrowie pod kontrolą!
Ryzyko powikłań pooperacyjnych w kardiochirurgii – podcast do wysłuchania
Naszym gościem był prof. dr hab. n. med. Adam Witkowski – kardiolog interwencyjny, prezes elekt Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego oraz kierowniki Kliniki Kardiologii i Angiologii Interwencyjnej Instytutu Kardiologii im. Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego.
Zapraszamy do wysłuchania całej rozmowy!
