Trądzik to jedna z najczęstszych chorób skóry, która dotyka ludzi niemalże na każdym etapie życia! Zmiany trądzikowe są stygmatyzujące i trudne do zaakceptowania, szczególnie u młodych osób. Co gorsza, trądzik może być przyczyną depresji, a nawet samobójstw wśród nastolatków! Jak skutecznie leczyć trądzik pospolity? Rozmawiamy o tym z dr hab. n. med. Ireną Walecką – kierownikiem Kliniki Dermatologii Centralnego Szpitala Klinicznego MSWiA w Warszawie, prof. CMKP, MBA, konsultantem wojewódzkim w dziedzinie dermatologii i wenerologii dla województwa mazowieckiego.
[aktualizacja: 04’2021]
Dlaczego trądzik najczęściej pojawia się w okresie pokwitania?
Pierwsze symptomy trądziku pospolitego można zaobserwować już u dzieci około 11. roku życia, jednak największe nasilenie zmian trądzikowych pojawia się w okresie dojrzewania.
Trądzik występuje u dziewczynek w młodszym wieku i znacznie wcześniej niż u chłopców, którzy później dojrzewają.
Za zmiany trądzikowe odpowiadają czynniki hormonalne, które zwiększają produkcję łoju i powodują rogowacenie ujść mieszków włosowych. Skutkuje to kolonizacją bakterii, a w efekcie stanem zapalnym. Problemy skórne wzmagają także czynniki genetyczne i immunologiczne.
Zatkane mieszki włosowe mogą pękać na skutek wzmożonej produkcji łoju i zajmować kolejny obszar.
Czy trądzik w wieku dziecięcym powinien budzić niepokój?
Zmiany trądzikowe mogą pojawiać się już po narodzinach. Trądzik noworodkowy występujący pod postacią wykwitów zaskórnikowych w obrębie czoła, nosa i policzków zwykle ustępuje do 3. miesiąca życia.
U dzieci może wystąpić również trądzik niemowlęcy związany ze stymulacją gruczołów łojowych przez androgeny matki pozostałe po porodzie.
Trądzik dzieci młodszych w postaci zaskórników i krost na twarzy pomiędzy 1. a 7. rokiem życia może budzić podejrzenie hiperandrogenizmu.
Hiperandrogenizm to nadmierna produkcja androgenów, która wymaga diagnozy pediatry lub endokrynologa.
Trądzik nie powinien pojawiać się u dzieci do 7. roku życia. Nie jest to okres produkcji androgenów, dlatego każda zmiana trądzikowa powinna być konsultowana z lekarzem!
Trądzik osób dorosłych
Zmiany trądzikowe mogą występować także u osób po okresie pokwitania. Trądzik osób dorosłych nasila się około 25. roku życia i najczęściej dotyka kobiety.
Kobiety, u których pojawia się trądzik zazwyczaj intensywnie pracują zawodowo.
Zmiany pojawią się także po zakończeniu antykoncepcji hormonalnej i są związane z zaburzeniami gospodarki hormonalnej, wynikających z wyrównania własnego hormonów.
Co wywołuje trądzik?
Za rozwój trądziku odpowiada bakteria propionibacterium acnes, która zasiedla ujścia gruczołów łojowych i powoduje stan zapalny wokół mieszków włosowych.
Wszystkie bakterie obecne na skórze mogą mieć działanie prozapalne.
Prekursorem zmian trądzikowych jest mikrozaskórnik, początkowo niewidoczny, z czasem jednak ewoluujący w grudkę, która zamienia się w krostę.
Trądzik i jego rodzaje
Istnieje wiele rodzajów zmian trądzikowych, wyróżnia się je ze względu na okres życia, w którym występują, na obszar występowania, czynnik wywołujący i charakter zmian.
Trądzik pospolity ma różne postacie kliniczne.
Do najczęściej występujących postaci zmian należą:
- trądzik zaskórnikowy,
- grudkowo-krostkowy,
- guzkowo-torbielowaty,
- ropowiczy,
- bliznowaciejący,
- piorunujący.
Wyróżnia się także trądzik chlorowy – występujący po kontakcie z chlorem oraz trądzik posterydowy.
Czym jest trądzik piorunujący?
Trądzik piorunujący najczęściej dotyka mężczyzn i charakteryzuje się trudnym, ciężkim przebiegiem. Poza zmianami trądzikowymi na dużym obszarze objawia się wysoką gorączką, bólami stawów i mięśni oraz złym samopoczuciem.
Trądzik piorunujący może wymagać hospitacji ze względu na uogólniony stan zapalny!
Trądzik – rozpoznanie i leczenie
Rozpoznanie trądziku nie jest trudne. Zmiany trądzikowe najczęściej występują na twarzy, w okolicy czoła, nosa, policzków i brody, a także na plecach, ramionach i klatce piersiowej.
Trądzik częściej występuje wśród mężczyzn niż u kobiet, co wynika z umiejscowienia gruczołów łojowych.
Dermatolodzy zwykle zajmują się tylko leczeniem trądziku młodzieńczego, a kuracja zależy od podłoża zmian trądzikowych.
To może Cię zainteresować: Trawa cytrynowa w leczeniu schorzeń i codziennej pielęgnacji
Leczenie miejscowe zmian trądzikowych
Większość zmian trądzikowych może być leczona miejscowo. Wystarczy odpowiednia pielęgnacja cery trądzikowej oraz stosowanie preparatów przeciwłojotokowych i przeciwtrądzikowych.
Podstawą terapii miejscowej są przynajmniej dwa leki z różnych grup, zwykle jednym z nich jest antybiotyk.
Trądzik wynikający ze stosowania kosmetyków zatykających pory wymaga zmiany specyfików. Trądzik polekowy wymaga leczenia miejscowego, jeśli zmiana leków jest niemożliwa.
Większość preparatów miejscowych zawiera nadtlenek benzoilu, który redukuje liczbę mikroorganizmów przy czym nie stymuluje tworzenia szczepów opornych. Preparaty z nadtlenkiem benzoilu odbarwiają bieliznę i pościel, dlatego lek powinien zaschnąć na skórze pacjenta przed położeniem się do łóżka.
W terapii miejscowej używa się także leków zawierających kwas azelainowy, które działają przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie.
Ten artykuł również może Cię zainteresować ⇒ Kwas azelainowy w leczeniu trądziku.
Antybiotyki i retinoidy
W leczeniu trądziku stosuje się także antybiotyki, które redukują liczbę mikroorganizmów i zmniejszają odpowiedź zapalną oraz retinoidy miejscowe. To pochodne witaminy A, które normalizują złuszczanie i zapobiegają stanom zapalnym.
Dobre efekty przynosi także terapia skojarzona, czyli metoda 2 w 1.
Terapia skojarzona to kuracja lekami z poszczególnych grup, dzięki czemu znacznie skraca czas leczenia i minimalizuje ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.
Leczenie ogólne trądziku
Jeśli leczenie miejscowe nie przynosi efektów, należy rozpocząć leczenie ogólne trądziku. Leczenie ogólne opiera się na terapii doustnej lub dożylnej (tylko w przypadku ciężkich postaci), dodatkowo należy wyeliminować wszystkie czynniki zaostrzające zmiany trądzikowe.
Podczas leczenia ogólnego należy zaprzestać korzystania z basenu, unikać ekspozycji na słońce, a także wystrzegać się palenia tytoniu i spożywania alkoholu.
Drugim etapem leczenia ogólnego jest właściwa pielęgnacja skóry trądzikowej. Należy oczyszczać ją łagodnymi preparatami, które nie będą działały drażniąco i alergizująco.
UWAGA! Niewłaściwe i nieumiejętne leczenie miejscowe trądziku może podrażniać skórę! Podstawą leczenia trądziku jest redukcja łojotoku poprzez podsuszenie skóry, dlatego ważne jest zadbanie o jej właściwe nawilżenie.
Sprawdź także: Jak utrzymać prawidłowe nawilżenie skóry? Wybierz dobry krem nawilżający!
Leczenie doustne
Ciężkie przypadki trądziku wymagają intensywniejszej formy leczenia lekami doustnymi. Pierwszą grupą farmaceutyków są doustne antybiotyki tetracyklinowe, które stosuje się co najmniej przez 12 tygodni.
Drugą grupą są pochodne witaminy A, głównie izotretynoina. Dawka dobrana jest odpowiednio do wagi pacjenta, a przed włączeniem leku należy wykonać morfologięi pobrać parametry wątrobowe.
Izotretynoina to lek wydalany się wątrobę i powodujący zaburzenia w gospodarce cholesterolowej oraz trójglicerydowej.
UWAGA! Izotretynoina jest lekiem teratogennym, dlatego kobiety w okresie rozrodczym muszą stosować antykoncepcję hormonalną. Przyjmowanie izotretynoiny powoduje poważne uszkodzenia płodu!
Leczenie hormonalne
Leczenie hormonalne nie jest podstawą leczenia trądziku! Musi to być przede wszystkim leczenie zrównoważone i powinny istnieć do niego konkretne wskazania. Odpowiednio skorelowany lek może mieć jednocześnie działanie antykoncepcyjne i przeciwtrądzikowe.
Jeśli trądzik wynika z zaburzeń hormonalnych, dermatolog powinien działać we współpracy z lekarzem ginekologiem lub endokrynologiem.
Wpływ trądziku na samopoczucie i kondycję psychiczną!
Zmiany trądzikowe są stygmatyzujące i dla osób młodych są niezwykle trudne do zaakceptowania. Dermatolodzy nie zabraniają używania kosmetyków maskujących, które znacznie poprawiają kondycję psychiczną pacjentów.
Trądzik może być przyczyną depresji, a nawet samobójstw wśród nastolatków!
Pod wpływem silnego stresu związanego z wyglądem zmiany trądzikowe nasilają się. To błędne koło! Jeśli dziecko lub nastolatek sygnalizuje problem, należy jak najszybciej zapewnić mu wizytę u dermatologa, aby uniknąć pogarszającego się stanu psychicznego.
Sprawdź także: Depresja u dzieci i młodzieży – nie zbagatelizuj pierwszych objawów!
Trądzik nie zaraża!
Trądzik można wyleczyć, ale nie można go zignorować. Nieleczone zmiany trądzikowe prowadzą do powstawania blizn, których całkowite zniwelowanie jest niemożliwe. Skóra nigdy nie będzie wyglądała tak, jak w przypadku leczenia wdrożonego w odpowiednim czasie.
Na leczenie trądziku nigdy nie jest za wcześnie! Nie wolno ignorować nawet niewielkich zmian!
Trądzik – podcast do wysłuchania
Transkrypcja i opracowanie artykułu: Joanna Zielińska
