Wątroba to jeden z największych gruczołów trawiennych człowieka. Pełni ona ponad kilkaset funkcji w naszym organizmie! Tymczasem każdego dnia jest poddawana ekspozycji na czynniki uszkadzające, które zaburzają jej pracę i skutkują dość rozległymi konsekwencjami. Poznajcie budowę oraz najważniejsze funkcje wątroby i dowiedzcie się, co zagraża Waszej wątrobie.
[aktualizacja: 11’2023]
Budowa wątroby
Wątroba jest narządem miąższowym o czerwono-brunatnej barwie, leżącym większą częścią po prawej stronie ciała (pod żebrami), mniejsza jej część znajduje się na lewo od środkowej osi ciała. Średnia masa wątroby u mężczyzn to 1,5 kg, natomiast u kobiet 1,3 kg. Na wątrobie wyróżnia się dwie powierzchnie: przeponową i trzewną.
Prawie cała wątroba jest otoczona błoną surowiczą, czyli otrzewną.
Na powierzchni przeponowej wątroby można zauważyć wycisk sercowy tj. spłaszczenie dopasowane do dolnej części serca. Z kolei na powierzchni trzewnej widoczne są 3 bruzdy, przypominające literę H, które dzielą tę powierzchnię na kilka pól. W bruździe poprzecznej występują wrota wątroby, a w nich znajduje się żyła wrotna, tętnica wątrobowa, przewód wątrobowy wspólny, naczynia i węzły chłonne wraz ze splotem nerwowym. Natomiast w prawej bruździe leży pęcherzyk żółciowy (w którym wyróżniamy dno, trzon oraz szyjkę zakończoną przewodem pęcherzykowatym) oraz żyła główna dolna. W ostatniej lewej bruździe znajduje się więzadło obłe wątroby i więzadło żylne. Od zewnętrznej strony wątrobę okrywa otrzewna.
Jak wspierać wątrobę?
Dobre tłuszcze i białka stymulujące wydzielanie żółci oraz dobre zakwaszenie żołądka to ważne elementy wsparcia dla wątroby.
Wątroba nieustannie produkuje żółć (w ilości około 1l na dobę), która w trakcie posiłku spływa do dwunastnicy, czyli pierwszej części jelita cienkiego. Pomiędzy posiłkami żółć magazynuje się w pęcherzyku żółciowym i wtedy też dochodzi do zagęszczania żółci, nawet 10- lub 20-krotnego. Pisaliśmy o tym szerzej w artykule: Dwunastnica, trzustka, wątroba – zadania i funkcje w procesie trawienia.
Rola i niezwykle ważne funkcje wątroby
Wracając do wątroby warto zaznaczyć, że to jeden z najważniejszych narządów człowieka. Pełni ponad kilkaset funkcji w naszym organizmie, ale codziennie poddawana jest ekspozycji na czynniki ją uszkadzające. O funkcjach wątroby można pisać i wymieniać je bardzo długo. Poniżej najważniejsze:
- wątroba uczestniczy w przemianach białek, tłuszczy i węglowodanów – uczestniczy między innymi w tworzeniu wielocukru – glikogenu i jego rozkładu do glukozy. Wpływa także na wolne kwasy tłuszczowe, które przekształca w tłuszcze obojętne, trójglicerydy oraz częściowo w acetylo-koenzym A. Wytwarza również lipoproteiny HDL i LDL, wpływa także na syntezę cholesterolu oraz ciał ketonowych.
- W przypadku aminokwasów komórki wątroby wychwytują i zmieniają je w białka osocza, takie jak albuminy, alfa i beta globuliny, fibrynogen, protrombinę, czynniki fibrynolityczne, które są niezbędne w prawidłowym procesie krzepnięcia krwi.
- Magazynuje witaminy A, B12 i D oraz mikroelementy: miedź i żelazo (w postaci ferrytyny).
- Niweluje toksyny, które dostają się przez przewód pokarmowy.
- Produkuje żółć.
- Wytwarzania heparynę – substancję przeciwkrzepliwą.
- Uczestniczy w tworzeniu, jak i niszczeniu krwinek czerwonych.
- Wychwytuje z krwiobiegu szkodliwe związki azotowe.
Czynniki uszkadzające wątrobę
Nasza wątroba niemal codziennie jest poddawana ekspozycji na różnego rodzaju czynniki toksyczne. Substancje, której najczęściej uszkadzają naszą wątrobę to głównie:
- alkohol spożywany w większej ilości oraz palenie papierosów;
- substancje toksyczne (pestycydy, szkodliwe pyły i gazy)l
- leki oraz ich aktywne metabolity, wśród których wyróżniamy dwie kategorie:
- leki indukujące zapalenie wątroby: leki na nadciśnienie (inhibitory konwertazy angiotensyny), allopurinol, karbamazepina, metyldopa, NLPZ (niesterydowe leki przeciw zapalne), paracetamol, sulfasalazyna,
- leki indukujące cholestazę, czyli zastój żółci w w drogach żółciowych i wątrobie: leki na nadciśnienie (inhibitory konwertazy angiotensyny), NLPZ (niesterydowe leki przeciwzapalne, kwas klawulanowy, karbamazepina, nitrofurantoina, ranitydyna, cyklosporyna.
Pozostałe czynniki mogące powodować zapalenie wątroby
Do pozostałych czynników mających wpływ na powstanie uszkodzeń wątroby możemy zaliczyć:
- wirusy – wirusowe zapalenie wątroby (WZW), szczególnie niebezpieczne typu B i C;
- wrodzone zapalenie wątroby np. hemochromatoza lub choroba Wilsona;
- niealkoholowe stłuszczenie zapalne wątroby (NAFLD);
- autoimmunologiczne zapalenie wątroby.
Odsyłamy Was do wcześniejszego artykułu ⇒ „Wątroba cierpi po cichu!”
Przyjrzyjmy się bliżej NAFLD
Co ciekawe, niealkoholowe stłuszczenie zapalne wątroby (NAFLD) zalicza się do najczęściej występujących chorób zapalnych wątroby na świecie. NAFLD uznaje się za tak zwaną wątrobową manifestację zespołu metabolicznego.
Objawy tej choroby obejmują symptomy proste, jak stłuszczenie wątroby, które w późniejszym czasie może się rozwinąć do niealkoholowego stłuszczenia zapalnego wątroby, następnie do marskości wątroby, a nawet może doprowadzić do nowotworu wątroby.
Badania wykazały liczne powiązania NAFLD z objawami takimi jak insulinooporność, cukrzyca typu II, miażdżyca czy otyłość.
Pamiętajmy, dobry stan wątroby jest nie tylko gwarantem naszego zdrowia, jest gwarantem naszego życia. Starajmy się więc nie obciążać jej nadmiernie.
Zachęcamy Was do zapoznania się z wpisem ⇒ Zioła na wątrobę – profilaktyka, oczyszczanie i regeneracja!
Układ trawienny: jama ustna, żołądek, dwunastnica, wątroba – kompendium wiedzy
Układem trawiennym zajmujemy się krok po kroku, dlatego zachęcamy Was do lektury wcześniejszych wpisów:
