Wieloletnie doświadczenie psychologów pokazuje, że wsparcie psychologiczne pacjentów kardiologicznych jest niezbędne, a potrzeba takiej pomocy pojawia się już na samym początku leczenia, niezwłocznie po rozpoznaniu choroby.
[aktualizacja: 04’2021]
O tym, jak ważną rolę odgrywa wsparcie psychologiczne osób zmagających się z chorobami układu krążenia mówi mgr Anna Mierzyńska – kierownik Pracowni Psychologii Klinicznej Kliniki Rehabilitacji Kardiologicznej i Elektrokardiologii Nieinwazyjnej w Instytucie Kardiologii w Warszawie-Aninie.
Psychologia jako nauka o ludziach, ich zachowaniu, emocjach i motywacji pomaga zrozumieć chorobę oraz przyczyny jej powstania. Jednym z elementów pomocy psychologicznej jest nauka radzenia sobie z życiowymi trudnościami przy wykorzystaniu nowych strategii, które ułatwią uzyskanie lepszego efektu niż te wykorzystywane do tej pory.
Warto wiedzieć, że psycholog nie ingeruje na siłę, wbrew woli pacjenta! Jeżeli chory wyraża niepokój przy pierwszym kontakcie, należy wytłumaczyć i dać mu czas na zrozumienie roli psychologa w jego życiu.
Kontakt z psychologiem nie jest powodem do wstydu!
Podczas pierwszego spotkania pacjenci dowiadują się, w jaki sposób mogą skorzystać z pomocy psychologa i jak ważne jest dla niego wsparcie psychologiczne. Chory nie powinien myśleć, że pomoc psychologiczna skierowana jest tylko i wyłącznie do osób z zaburzeniami.
Psycholog jest specjalistą skupiającym się na ludzkich problemach i doświadczeniach w trudnych sytuacjach, także w trakcie nagłej choroby. Psycholog poświęca swój czas pacjentowi, aby nauczyć go radzenia sobie z tymi trudnościami.
Choroba i proces leczenia są częścią życia pacjentów, dlatego naturalną częścią terapii jest opowiadanie o sobie, a także o rodzinie, pasjach i wcześniejszych doświadczeniach. Wielu pacjentów dzięki pomocy psychologicznej może pogłębić relację z bliskimi, odzyskuje wiarę w możliwość kontynuowania swoich pasji i zainteresowań, a także powrotu do aktywności zawodowej.
Na czym polega psychoedukacja?
U podstaw psychoedukacji leży założenie, że psycholog dostarczając odpowiednią wiedzę i budując właściwe strategie radzenia sobie z emocjami, buduje przekonanie pacjenta, że ten potrafi odnaleźć się w trudnych sytuacjach życiowych, jak i w tych związanych z samym procesem leczenia.
„W naszym ośrodku kontakt z psychologiem jest obligatoryjnym elementem kwalifikacji. Chcemy poznać pacjenta nie tylko od strony medycznej, ale przede wszystkim ludzkiej. Chcemy wiedzieć, co myśli na temat leczenia, które dla niego szykujemy i co możemy zrobić, aby poradził z nim sobie tak dobrze, jak tylko potrafi” – tłumaczy Anna Mierzyńska.
Niestety, psycholog musi liczyć się z faktem, że pacjent może nie chcieć jego pomocy. Jeśli specjalista będzie posiadał umiejętność poszanowania punktu widzenia i sposobu życia pacjentów oraz potrafił spojrzeć na problemy swoich podopiecznych zarówno oczami dwudziesto-, jak i sześćdziesięciolatka, pacjent będzie chciał współpracować z nim i rozmawiać o swoich problemach.
Istnieje także duża grupa pacjentów, która wymaga wsparcia terapeutycznego, czyli właściwego rozpoznania swoich trudności emocjonalnych oraz prób zmiany sposobów radzenia sobie z nimi tak, aby ich samopoczucie uległo polepszeniu.
Pacjent wraca do domu – co dalej?
Do zadań psychologa należy także pokazanie pacjentowi, jak będzie wyglądało jego życie po zabiegu. Problem nieprzestrzegania zaleceń czy przerywanie terapii to powszechne zjawiska w leczeniu kardiologicznym. Pacjenci muszą zrozumieć, jak ważne jest kontynuowanie leczenia nawet wtedy, gdy czują się już lepiej i wydaje im się, że leki nie są już potrzebne.
Jednym z pierwszych etapów współpracy z psychologiem jest próba przekazania choremu, że dobre samopoczucie zawdzięcza właśnie lekom i utrzymanie tego stanu zależy od tego, w jaki sposób pacjent zadba o samego siebie. Do zadań psychologa należy również sprawdzenie, czy pacjent zrozumiał zalecenia lekarza specjalisty.
„Zalecenia lekarza są prezentem, który pacjent może rozpakować i cieszyć się z niego, albo odłożyć na półkę i nigdy nie wykorzystać „- mówi Anna Mierzyńska.
Psycholog najczęściej pozostaje w stałym kontakcie z chorymi na niewydolność serca, ponieważ pacjenci po pewnym czasie zwykle wracają do szpitala. W przypadku pozostałych pacjentów kardiologicznych wraz z zakończeniem hospitalizacji, jeśli nie ma potrzeby dalszej opieki, kończy się również opieka psychologiczna.
Warto wiedzieć, że pacjenci mogą korzystać z pomocy psychologa także podczas rehabilitacji w ośrodku dziennym.
Wsparcie psychologiczne a nabyta i wrodzona wada serca – jak pomóc chorym?
Chorzy z nabytą wadą serca bardzo często odwołują się do wcześniejszych wydarzeń i wspominają swoje życie sprzed choroby, co może wzmagać w nich poczucie straty, a nawet wywołać depresję. To proces, przez który naturalnie przechodzą, stopniowo godząc się z ograniczeniami wynikającymi z choroby.
Osoby, które urodziły się z wadą serca bardzo często mówią, że trudno jest im wyobrazić sobie życie ze zdrowym sercem, ponieważ ograniczenia, które dla pacjentów po zawale są zupełnie nowe, dla nich są naturalne.
Wsparcie psychologiczne chorych oczekujących na transplantację
Rozmowy z pacjentami z wrodzonymi wadami serca, oczekującymi na transplantację są wyjątkowe, ponieważ Ci chorzy pragną przekonać się, jak żyje się ze zdrowym sercem. Są pełni obaw, ale też nadziei, czekając na „nowe życie” z niecierpliwością.
Nie każdy pacjent oczekujący na transplantację ma jednak gotowość do mówienia o tym, co go czeka, dlatego psycholog stara się służyć pomocą podczas narastających obaw i lęków. Uczy także, jak radzić sobie ze świadomością, że serce należało kiedyś do innej osoby. Bardzo często chorzy oczekują informacji o dawcy i żyją wyobrażeniami o nim, dlatego wsparcie psychologa może okazać się tu niezbędne.
Psycholog stara się również poznać najbliższych chorego oraz informować ich o wielu istotnych kwestiach, a także pokazać pacjentowi, że jego bliscy także mogą być dla niego wsparciem i to bardzo ważnym! Rodzina musi wiedzieć, że wspieranie chorego ma niebagatelne znaczenie w procesie leczenia, aby to zakończyło się sukcesem.
Podcast do wysłuchania
Przeczytaj także: Depresja, a choroby kardiologiczne? Tak, istnieje ścisły związek!
