Zapalenie gardła – przyczyny, objawy i leczenie

„Poproszę coś na ból gardła” – to krótkie zdanie, które wkrótce we wszystkich aptekach stanie się codziennością. W sezonie jesienno-zimowym stany zapalne górnych dróg oddechowych wydają się czymś nieuchronnym i jednocześnie uciążliwym. Choć zapalenie gardła w większości przypadków ma podłoże wirusowe, nieprawidłowo leczone lub niedoleczone może przekształcić się w infekcję bakteryjną i skutkować szeregiem powikłań. Sprawdźmy więc, jakie są farmakologiczne i naturalne metody leczenia zapalenia gardła, a także jakich błędów unikać.

[aktualizacja: 10’2022]

Zapalenie gardła – przyczyny

Zapalenie gardła w przeważającej liczbie przypadków jest wynikiem infekcji wirusowej górnych dróg oddechowych. Często występuje ono równocześnie z innymi jednostkami chorobowymi, takimi jak grypa, odra czy ospa wietrzna. Zapalenie gardła zwykle jest stanem krótkotrwałym, który przemija po kilku dniach. Ze względu na uporczywość i pogorszenie jakości życia dążymy jednak do możliwie jak najszybszego ograniczenia choroby.

Rozwijający się stan zapalny gardła przebiega z następującymi objawami:

• problemy z przełykaniem i mówieniem,
• chrypka,
• podrażnienie, pieczenie i wyraźne zaczerwienienie błony śluzowej gardła,
• spadek apetytu,
• ogólne poczucie „rozbicia”.

Zakażenia bakteryjne wywołujące stan zapalny gardła wywoływane są zwykle przez paciorkowce. Najczęściej występują u dzieci i dość łatwo je odróżnić na podstawie znacznie podniesionej temperatury ciała.

W przebiegu zapalenia gardła najczęściej mamy do czynienia z męczącym kaszlem oraz katarem.

Usunięcie wydzieliny zalegającej w nosie pozwoli szybciej ograniczyć stan zapalny, bowiem podczas snu wydzielina spływa po tylnej ścianie gardła, powodując nadkażenia i rozwój drobnoustrojów na powierzchni błony śluzowej nosa i gardła.

Dobrze jest zadbać o właściwe nawilżenie powietrza w ogrzewanych pomieszczeniach, stosować inhalacje oraz przyswajać odpowiednie ilości płynów. Z pewnością przełoży się to na lepszą kondycję błony śluzowej, zmniejszenie podrażnienia i rzadsze napady duszącego kaszlu.

Leczenie zapalenia gardła powinno być kompleksowe

Leczenie zapalenia gardła może się odbywać na różne sposoby. Powinno być jednak kompleksowe, czyli wzajemnie się uzupełniać. W przypadku wystąpienia bardzo wysokiej temperatury ciała i innych niepokojących objawów, takich jak: wysypka, bolesne powiększenie węzłów chłonnych lub promieniowanie bólu do ucha, należy udać się na konsultację lekarską.

W gabinetach często stosuje się tzw. skalę Centora. Jeśli u pacjenta zostaną stwierdzone wszystkie cztery objawy (4 punkty w skali), istnieje duże prawdopodobieństwo infekcji paciorkowcami. Warto potwierdzić ją, pobierając wymaz.

Farmakologiczne sposoby leczenia zapalenia gardła

Lecząc stan zapalny gardła, warto sięgać po środki o działaniu miejscowym. Zaliczamy do nich przede wszystkim: aerozole, tabletki do ssania i roztwory do płukania. Ich głównym zadaniem jest łagodzenie bólu i zmniejszenie ilości drobnoustrojów w obrębie błony śluzowej gardła. Stosuje się w nich substancje o działaniu:

• przeciwzapalnym i przeciwobrzękowym – benzydaminę,
• miejscowo znieczulającym – benzokainę i lidokainę,
• środki dezynfekujące – chlorek benzalkoniowy czy chlorchinaldol.

WAŻNE! Ze względu na krótki czas działania leki te powinny być stosowane regularnie – kilka razy dziennie, co około 4 godziny. Po ich zastosowaniu należy ograniczyć spożywanie pokarmów i płynów, aby substancje czynne mogły skutecznie zadziałać.

Naturalne sposoby leczenia zapalenia gardła

Nie należy także zapominać o naturalnych sposobach leczenia zapalenia gardła. Podczas zapalenia gardła niezwykle przydatne mogą się okazać napary z liści szałwii i kwiatów rumianku o działaniu odkażającym oraz przeciwzapalnym, a także napary z korzenia i liści prawoślazu, kwiatu malwy czarnej i porostu islandzkiego, które zawierają śluzy o działaniu powlekającym błonę śluzową.

Zmniejszają w ten sposób podrażnienie, a także izolują od czynników drażniących. Niezastąpiony okazuje się także dodatek miodu spadziowego czy ziołomiodów: rumiankowego lub nagietkowego.

Środki zwalczające chorobę nadrzędną

Poza terapią skupiającą się na jak najszybszym zniwelowaniu ograniczających nas miejscowych dolegliwości powinniśmy także zwalczać chorobę nadrzędną. W tym celu stosowane są różnorodne leki w postaci tabletek, syropów i rozpuszczalnych granulatów w saszetkach. Są one mieszaniną różnych substancji o uzupełniającym się działaniu. Najczęściej spotykanymi środkami są:

• przeciwzapalna aspiryna, która jest jednak przeciwwskazana jest u osób z wrzodami żołądka oraz u dzieci poniżej 14. roku życia czy astmatyków,
• paracetamol o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym, który jednak nie powinien być stosowany w zaburzeniach funkcjonowania wątroby,
• ibuprofen o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym,
• fenylefryna zmniejszająca obrzęk błony śluzowej nosa.

Ze względu na ilość różnych preparatów zawierających te same substancje starajmy się nie przyjmować kilku jednocześnie. Nie przekraczajmy maksymalnych i bezpiecznych dawek dobowych! Warto więc dokładnie czytać ulotki i sprawdzać skład preparatu przed jego zażyciem.

Stan zapalny gardła przebiegający z gorączką

Również w przypadku gorączki natura wyposażyła nas w takie surowce, jak kwiaty bzu czarnego oraz lipy. Napary z tych roślin z powodzeniem mogą być stosowane u dzieci poniżej 12. roku życia.

Korzystnym zarówno smakowo, jak i leczniczo dodatkiem może okazać się miód lipowy lub wielkokwiatowy czy ziołomiód malinowy. O leczniczych właściwościach miodu i produktów pszczelich pisaliśmy więcej ⇒ TUTAJ. Warto tu przypomnieć, że miodów i ziołomiodów nie powinno się podawać dzieciom poniżej 1. roku życia.

Do alternatywnych metod leczenia zalicza się także stosowanie inhalacji z dodatkiem olejków eterycznych: melisowego i cedrowego w zakażeniach wirusowych oraz pichtowego i eukaliptusowego w zakażeniach bakteryjnych.

Zapalenie gardła – zadbaj o profilaktykę

W przypadku zapalenia gardła ważna jest ponadto profilaktyka i unikanie czynników potęgujących dolegliwości, do których bezsprzecznie należą dym papierosowy, pyły zawieszone, alkohol oraz ostre potrawy.

Przed snem i pracą warto przewietrzyć pomieszczenia, zadbać o odpowiednią wilgotność powietrza oraz dostosować ubiór do pogody, aby nie przegrzać i nie wychłodzić organizmu.

Nie bez znaczenia pozostaje odpoczynek i oszczędzanie się w czasie choroby. Wszystko to pozwoli nam możliwie jak najlżej przejść przez stan zapalny błony śluzowej gardła, a także zapobiec rozwinięciu się poważniejszych powikłań, takich jak zapalenie płuc czy ropne zapalenie węzłów chłonnych lub ucha.

Sprawdź także >> stan zapalny – powstawanie. W artykule wyjaśniamy jak objawia się stan zapalny w organizmie. Jak go rozpoznać i jakie badania warto wykonać.