Wiele kobiet nie wie, czym są żylaki miednicy, chociaż to dość powszechna i bolesna dolegliwość. Szacuje się, że problem może dotyczyć nawet 4-5 milionów Polek, które urodziły co najmniej dwoje dzieci. Wiedza i świadomość społeczna na temat niewydolności żylnej miednicy i związanego z nią problemu żylaków w okolicach krocza i sromu są niestety niewielkie. I to nie tylko wśród kobiet, ale także lekarzy, którzy bardzo często nie mają świadomości istnienia choroby. Czym jest zespół przekrwienia żylnego miednicy, jakie są jego przyczyny i jak go skutecznie leczyć?
Żylaki miednicy. Czym jest zespół przekrwienia żylnego miednicy?
Zespół przekrwienia żylnego miednicy (ang. pelvic congestion syndrome – PCS), znany także jako żylaki miednicy, to obecność żylaków, czyli żylakowatych zmian oraz zespół objawów, charakteryzujących się bólem w obrębie miednicy. Podobnie jak w przypadku żylaków kończyn dolnych rozwija się, gdy żyły odprowadzające krew w kierunku serca nie pracują prawidłowo.
U podłoża żylaków, zarówno tych rozwijających się w kończynach dolnych, jak i tych pojawiających się w obrębie miednicy, leży niewydolność zastawek odprowadzających krew do serca.
W normalnych warunkach krew powinna odpływać z żył do góry, w kierunku serca. Niestety w trakcie ciąży powiększająca się macica uciska na żyły miednicy i blokuje przepływ krwi. W związku z istotnym przekrwieniem naczyń żylnych, a także na skutek zmian hormonalnych zachodzących w tym czasie, w żyłach biodrowych wewnętrznych wzrasta ciśnienie. Prowadzi to do ich poszerzenia, a w konsekwencji do powstania żylaków w obrębie macicy, jajników, przymacicza oraz innych okolicach miejsc intymnych.
Żylaki miednicy – przyczyny
U przyczyn zespołu przekrwienia żylnego miednicy leżą m.in. wrodzony brak lub wadliwy mechanizm zamykania się zastawek w żyłach (głównie w żyłach jajnikowych) oraz kolejne ciąże, podczas których rosnący płód, naciskając na żyły w obrębie miednicy, uniemożliwia prawidłowy odpływ krwi w kierunku serca. Skutkiem ucisku jest przekrwienie naczyń żylnych w obrębie miednicy (głównie żył przymacicza i żył okołojajnikowych), które wywołuje bolesne zmiany żylakowe. Warto wiedzieć, że problem przybiera na sile wraz z każdą kolejną ciążą. Z żylakami miednicy najczęściej borykają się więc kobiety, które urodziły co najmniej dwoje dzieci.
Wśród najczęstszych przyczyn powstawania żylaków miednicy wymienia się:
- predyspozycje genetyczne
- ciąże (problem dotyczy głównie tzw. wieloródek)
- zaburzenia hormonalne
Zespół przekrwienia żylnego miednicy – objawy
Żylaki miednicy to problem, o którym niewiele się mówi. Przyczyną takiego stanu może być nie tylko niewielka świadomość społeczna i niewystarczająca wiedza, ale także błędne przekonanie, że wiele bolesnych dolegliwości pojawiających się po urodzeniu dziecka to norma, z którą mierzy się każda młoda mama. Tzw. bóle pociążowe normą jednak być nie powinny. Każda dolegliwość, która może wskazywać na nieprawidłowości w obrębie miednicy i okolic intymnych, powinna być skonsultowana z lekarzem. Jakie objawy powinny więc wzbudzić nasz niepokój i skłonić do wizyty lekarskiej?
Do najbardziej typowych i najczęstszych objawów żylaków miednicy należą:
- ból w podbrzuszu w pozycji stojącej
- bóle po stosunku, utrzymujące się do 24h
- wyczuwalne żylaki warg sromowych i krocza (pojawiają się głównie w czasie ciąży i mogą cofać się samoistnie po porodzie)
Wśród objawów żylaków miednicy wymienia się także mniej typowe dolegliwości, które mogą występować również przy innych chorobach. Są to m.in.: ból w obrębie jamy brzusznej i miednicy oraz ból w dole pleców, bolesne miesiączki, szybkie parcie na mocz czy uczucie ciężkości w okolicy krocza. Chorobie mogą towarzyszyć także spadek nastroju, brak ochoty na seks, uczucie niepokoju, a nawet depresja.
Warto zaznaczyć, że objawy charakterystyczne dla zespołu przekrwienia miednicy nasilają się już w ciąży lub tuż po porodzie.
WAŻNE: żylaki przymacicza obniżają płodność. Nie jest to oczywiście jedyna przyczyna niepłodności, ale jeśli od dłuższego czasu bezskutecznie starasz się o dziecko, rozważ diagnostykę w kierunku żylaków miednicy.
Diagnostyka żylaków miednicy
Zespół przekrwienia żylnego miednicy rozpoznaje się zwykle w momencie, kiedy kobieta zgłasza się do lekarza z charakterystycznym bólem kręgosłupa oraz innymi dolegliwościami utrzymującymi po porodzie. Wskazaniem do dalszej diagnostyki, która ma na celu rozpoznanie żylaków miednicy, są więc wszelkie dolegliwości bólowe, z którymi pacjentki zmagają się po urodzeniu dziecka.
Pacjentki najczęściej zgłaszają się do lekarza z powodu częstych i tępych dolegliwości bólowych w podbrzuszu oraz w okolicy dolnego odcinka kręgosłupa, czyli odcinka lędźwiowo-krzyżowego. Bardzo często uskarżają się także, że ból krzyża czy ból miednicy nasila się w trakcie menstruacji oraz w pozycji stojącej.
U młodych kobiet, które zgłaszają się do lekarza z powodu bólu kręgosłupa i miednicy zwykle w pierwszej kolejności wdraża się rehabilitację oraz odpowiednie ćwiczenia, które mają na celu zniwelowanie bólu. Rozpoznanie żylaków miednicy następuje zwykle dopiero wtedy, gdy wdrożona rehabilitacja nie przynosi rezultatu. Brak widocznej poprawy stanu pacjentki to sygnał dla lekarza, aby szukać innej przyczyny bólu, zwłaszcza jeśli bólowi towarzyszą dolegliwości, które mogą wskazywać na żylaki miednicy.
UWAGA: postawienie prawidłowej diagnozy może utrudniać także endometrioza. Podobnie jak żylaki miednicy, charakteryzuje się bólem w okolicach kości miednicznych oraz kości krzyżowej i skutkuje także bolesnymi miesiączkami. Jeśli leczenie endometriozy nie przynosi oczekiwanych rezultatów, warto pomyśleć o dalszej diagnostyce w kierunku żylaków miednicy.
Sprawdź także: Endometrioza – utajony problem wielu kobiet!
Złotym standardem diagnostyki żylaków miednicy jest USG Doppler. To szybkie i nieinwazyjne badanie, które trwa zaledwie 15-30 minut. Pozwala ono wykryć nieprawidłowości żył nie tylko w kończynach dolnych, ale także w okolicy miednicy. Co ciekawe, bardzo często żylaki miednicy wykrywa się w trakcie badania żylaków nóg. Zdarza się, że oba te problemy współistnieją. Badanie USG Doppler celowane na żylaki przymacicza wykonuje się przez powłoki brzuszne oraz pochwę.
Jednym z kluczowych badań wykorzystywanym w diagnostyce żylaków miednicy jest również rezonans magnetyczny.
Zespół przekrwienia żylnego miednicy u kobiet – leczenie żylaków miednicy
Leczenie żylaków miednicy ma charakter przyczynowy. Ma ono na celu wyeliminowanie przyczyn konkretnych dolegliwości, wywoływanych przez nieprawidłowości oraz zmiany w obrębie żył. Sposób leczenia zależy przede wszystkim od stopnia zaawansowania choroby i nasilenia objawów. Istotną rolę w doborze właściwej metody terapeutycznej ma także wiek pacjentki oraz moment życia, w którym właśnie się znajduje.
Żylaki miednicy można leczyć na dwa sposoby:
- leczenie niezabiegowe (leczenie farmakologiczne i fizykoterapia uroginekologiczna)
- leczenie zabiegowe (nieinwazyjna embolizacja)
Fizjoterapia uroginekologiczna i leczenie farmakologiczne
Leczenie żylaków miednicy warto zacząć od mniej inwazyjnych metod, czyli leczenia farmakologicznego i fizjoterapii uroginekologicznej. Obie te metody zwykle przynoszą znaczną poprawę. W leczeniu żylaków miednicy stosuje się tę samą grupę leków, co w przypadku leczenia żylaków nóg. Większość z nich to leki na bazie diosminy dostępne bez recepty lub leki o mocniejszym działaniu.
Na szczególną uwagę zasługuje zwłaszcza fizjoterapia uroginekologiczna. Uruchomienie konkretnych mięśni dna miednicy poprawia krążenie żylne oraz łagodzi bolesne dolegliwości. Warto jednak ćwiczyć pod okiem wykwalifikowanego specjalisty, który dobierze odpowiedni zestaw ćwiczeń. Połączenie farmakoterapii i fizjoterapii uroginekologicznej bardzo często przynosi dobre efekty. Takie działanie zwykle wystarcza, aby skutecznie uporać się z problemem lub znacznie poprawić jakość życia pacjentki.
Więcej przeczytasz tutaj: Fizjoterapeuta uroginekologiczny – wsparcie kobiet na każdym etapie życia
Leczenie zabiegowe
Niestety może się zdarzyć, że leczenie farmakologiczne i fizjoterapia uroginekologiczna nie przynoszą zadowalających efektów. Należy wówczas wdrożyć nieco bardziej inwazyjne leczenie zabiegowe. Jeszcze jakiś czas temu powszechną praktyką było usunięcie narządu rodnego, a także laparoskopowe lub chirurgiczne podwiązanie żył jajnikowych. Te drastyczne zabiegi nie zawsze były jednak skuteczne i niosły za sobą również duże ryzyko powikłań – bezpłodności, a nawet śmierci pacjentki. Z tego względu zaniechano tego typu leczenia.
Dziś stosuje się już inne, nowoczesne metody leczenia żylaków miednicy. Należy do nich embolizacja wewnątrznaczyniowa. Zabieg cechuje się wysoką skutecznością (po zabiegu ustępuje lub znacznie zmniejsza się około 85% dolegliwości) oraz małą inwazyjnością – można wykonać go w znieczuleniu miejscowym bez konieczności hospitalizacji, co znacznie obniża ryzyko ewentualnych powikłań.
Zabieg embolizacji polega na wykonaniu małego nakłucia w pachwinie i wprowadzeniu do żyły udowej portu naczyniowego, a następnie przeprowadzeniu cewnika angiograficznego do zmienionej chorobowo żyły.
Do żyły przez cewnik wprowadza się specjalne spirale embolizacyjne oraz piankę, dzięki którym chore naczynie zostaje zamknięte. Krew przepływa więc inną, prawidłową drogą. Cały zabieg trwa około 2-3 godziny i odbywa się pod kontrolą RTG. Zabieg jest małoinwazyjny, dzięki czemu już pół godziny po embolizacji pacjentka może wrócić domu. Co więcej, nie wymaga on także długiej rekonwalescencji. Już po 2-3 dniach można bez obaw wrócić do wykonywania codziennych czynności i pracy, a po 2 tygodniach podjąć większy wysiłek fizyczny.
Żylaki miednicy. Zadbaj o profilaktykę i nie bagatelizuj problemu
Choć zespół przekrwienia żylnego miednicy to problem wymagający odpowiedniego leczenia, bardzo często ignoruje się jego objawy. Pacjentki wstydzą się swoich chorób oraz uciążliwych, intymnych dolegliwości. Bagatelizują je, zasłaniając się nadmiarem obowiązków domowych i pomimo towarzyszącego im bólu czy dyskomfortu, nie zgłaszają się do lekarza.
Warto nie tylko w porę reagować na pojawiające się w obrębie miednicy objawy, ale także zadbać o profilaktykę zarówno przed zajściem w ciążę, jak i już w trakcie jej trwania. I choć ćwiczenia mięśni dna miednicy u kobiet nie są w stanie całkowicie zapobiec żylakom miednicy, warto ćwiczyć, aby w pewnym stopniu zmniejszyć ryzyko bolesnych dolegliwości oraz uniknąć nasilenia problemu. W pewnym stopniu można pomóc sobie także nosząc specjalne uciskowe rajstopy lub pończochy podczas ciąży.
To warto wiedzieć: problem żylaków miednicy mogą nasilać również nadwaga i otyłość. Z tego względu warto zadbać odpowiednią dawkę ruchu oraz zbilansowaną dietę, dzięki którym utrzymamy prawidłową masę ciała.
Powinniśmy wiedzieć, że działania profilaktyczne nie pozwolą jednak uniknąć problemu w 100%. Profilaktyka może jedynie poprawić jakość życia, minimalizując bolesne dolegliwości. Drogie Panie, obserwujmy swoje ciało i nie bagatelizujmy wysyłanych przez nie sygnałów. Pamiętajmy, że dolegliwości bólowe po ciąży nie powinny być normą. Powinny być jednak wskazówką do szukania nieprawidłowości oraz ewentualnych chorób w obrębie miednicy i okolicach intymnych.
Artykuł powstał na podstawie XIX Warsztatów dla Dziennikarzy Medycznych, poświęconych problemowi żylaków miednicy. Warsztaty prowadził chirurg naczyniony i flebolog lek. med. Jan Świercz, współwłaściciel Doppler Instytut w Warszawie.
Sprawdź także, czym jest >> zakrzepica żylna.
