Pieluszkowe zapalenie skóry to jedna z najczęstszych przypadłości maluszków w okresie noworodkowym i niemowlęcym. Nawet pomimo odpowiedniej pielęgnacji zdarza się, że na skórze dziecka w okolicy okołopieluszkowej pojawiają się zaczerwienienia i zmiany skórne w postaci wyprysków, pęcherzyków czy plamek. Skóra noworodków i niemowląt jest niezwykle delikatna i podatna na podrażnienia. Warto więc wiedzieć, jak właściwie o nią dbać i jak skutecznie zapobiegać odparzeniom, a także jak radzić sobie w przypadku widocznych już zmian skórnych.
Czym jest pieluszkowe zapalenie skóry (PZS)?
Pieluszkowe zapalenie skóry (ang. diaper dermatitis/napkin dermatitis), znane także jako odparzenie pieluszkowe, to stan zapalny spowodowany długotrwałym noszeniem pieluch. Charakteryzuje się zmianami skórnymi w postaci wyprysków, pęcherzyków, nadżerek, plamek i zaczerwienienia. Jego charakterystycznym objawem jest także łuszczenie się naskórka, a w niektórych przypadkach można zaobserwować również obrzęk.
Odparzenie pieluszkowe to jedna z najczęstszych dolegliwości u dzieci pomiędzy 7. a 12. miesiącem życia.
Zmiany skórne pojawiają się w miejscu przylegania pieluszki do skóry dziecka. Długotrwałe noszenie pieluchy skutkuje bolesnym i uciążliwym odparzeniem, bo skóra malucha nie oddycha. Sytuację na dodatek pogarszają mocz i kał, które po dłuższym kontakcie z pupą jeszcze bardziej je podrażniają. Co więcej, tworzą idealne środowisko dla bakterii i sprzyjają powstawaniu odparzeń. Niestety nadmierna wilgoć i mocno przylegająca do pośladków pielucha to prosta droga do kłopotów każdego świeżo upieczonego rodzica.
Powstawaniu odparzeń pieluszkowych mogą sprzyjać również infekcje układu moczowego, infekcje skórne, a także alergia na składniki kosmetyków do pielęgnacji czy drażniące substancje znajdujące się w pieluszkach.
Przyczyny pieluszkowego zapalenia skóry
Odparzenia u niemowląt, które pojawiają się w okolicy pieluszkowej, to dość złożony problem, z którym mierzą się rodzice maluszków. Przyczyną ich powstawania najczęściej są: niewłaściwa higiena, zbyt rzadkie zmienianie pieluszek i nieodpowiednia pielęgnacja.
Musimy pamiętać, że skóra niemowląt nie jest jeszcze w pełni dojrzała, a także znacznie cieńsza od skóry dorosłego człowieka. Bariera naskórkowa (tj. warstwa rogowa naskórka) małych dzieci nie jest do końca rozwinięta. Szacuje się, że naskórek w początkowym etapie życia jest wykształcony w zaledwie 30%, przez co skóra maluszka jest niezwykle delikatna i skłonna do podrażnień. Nic więc dziwnego, że jego pośladki oraz fałdy skórne w okolicy pachwin i ud narażone są na rozwój odparzeń czy zapaleń skóry. Nie bez znaczenia pozostaje tutaj także wspomniane wcześniej wilgotne środowisko okolicy pieluszkowej, gdzie skóra styka się moczem i kupką dziecka.
I choć rzadkie zmienianie pieluch jest jedną z najczęstszych przyczyn PZS, to problem ten dotyczy także suchej skóry. Czynnikiem drażniącym delikatny naskórek malucha może być nawet niewłaściwy, nieprzepuszczający powietrza materiał pieluszki!
Wśród najczęstszych przyczyn pieluszkowego zapalenia i czynników drażniących skórę dziecka wymienia się:
- zbyt rzadkie zmienianie pieluszki
- niewłaściwa higiena i nieodpowiednia pielęgnacja
- otarcia okolicy pieluszkowej
- uczulenie na substancje znajdujące się w pieluszce i kosmetykach do pielęgnacji
- zbyt intensywne wycieranie okolicy pieluszkowej ręcznikiem
- długotrwałe stosowanie antybiotyków, które osłabiają odporność malucha
- niewłaściwy, nieprzepuszczalny materiał pieluszki, który zaburza prawidłową cyrkulację powietrza pod pieluszką
- infekcje układu moczowego
- infekcje skóry u niemowląt w okolicy pośladków i pachwin
- zakażenia bakteryjne lub zakażenia drożdżakami
- biegunki
Odparzenia to bardzo częsta przypadłość u małych dzieci, która nie zawsze jednak wynika z braku higieny czy nieodpowiedniej pielęgnacji. Kiedy w okolicy pupy malucha pojawiają się zmiany skórne, rodzice bardzo często nie wiedzą, co tak naprawdę jest ich przyczyną. Warto wówczas zastanowić się, jakich produktów używamy do codziennej pielęgnacji niemowlęcia, a także, czy w ostatnim czasie nie zmieniliśmy kosmetyków lub pieluch.
Objawy pieluszkowego zapalenia skóry
Na samym początku choroby na skórze maluszka w okolicy pieluszkowej pojawia się charakterystyczne zaczerwienienie, wysypka i rumień. Pupa dziecka jest czerwona i gorąca w dotyku, a zwłaszcza w pierwszych dniach zmiany skórne mogą przypominać oparzenie słoneczne. Z czasem, wraz ze stopniowym rozwojem zapalenia, można zaobserwować również łuszczenie się naskórka i obrzęk, będący wynikiem toczącego się stanu zapalnego. Najbardziej charakterystycznymi i najczęstszymi objawami odparzenia pieluszkowego, tuż obok miejscowego zaczerwienienia, są oczywiście wypryski i grudki.
Pieluszkowe zapalenie skóry jest bardzo uciążliwe i niekomfortowe dla malucha, bo w jego przebiegu pojawia się także ból, świąd i pieczenie. Dziecko jest rozdrażnione, często płacze i może znacznie gorzej sypiać.
Warto wiedzieć, że w przebiegu PZS może wystąpić także zakażenie drożdżakami lub nadkażenie bakteryjne. Dochodzi wówczas do zaostrzenia objawów, a dodatkowym problemem mogą być nadżerki i bolesne pęcherzyki.
Odparzenia pieluszkowe mogą rozprzestrzeniać się od pachwiny do brzuszka maluszka i górnej części ud. Już pierwsze objawy w postaci zaczerwienienia w okolicy pośladków powinny zwrócić uwagę rodzica.
Wśród najczęstszych objawów PZS, które powinny zwrócić uwagę rodziców, wymienia się:
- zaczerwienienie
- rumień
- wysypkę
- łuszczenie się naskórka
- grudki
- świąd
- obrzęk
Każda nawet niewielka zmiana na skórze dziecka, zwłaszcza w okolicy fałdów skórnych – pośladków i pachwin – powinna wzbudzić niepokój rodzica. Tarcie pieluszki i wilgoć sprzyjają nie tylko podrażnieniom, ale także pojawieniu się bolesnego i uciążliwego zapalenia.
WAŻNE: rozpoznanie stawia się na podstawie widocznych na skórze objawów. Jeśli dodatkowo istnieje podejrzenie nadkażenia bakteryjnego lub drożdżycy, można wykonać dodatkowe badania w celu ich potwierdzenia lub wykluczenia.
Oczywiste jest, że każda młoda mama chce jak najlepiej dla swojego dziecka i mocno przeżywa każdą, nawet najmniejszą zmianę skórną malucha, ale musimy pamiętać, aby zachować zdrowy rozsądek i spokój. Na rynku dostępnych jest bowiem wiele preparatów, które pomogą zwalczyć problem PZS, a lekarz pediatra po ocenie stanu skóry dziecka z pewnością pomoże dobrać odpowiednie leczenie. Pamiętajmy, że spokój mamy przekłada się na samopoczucie dziecka – bądźmy więc dla niego wsparciem i nie popadajmy w panikę. Dzięki odpowiedniemu leczeniu jesteśmy bowiem w stanie zwalczyć każde, nawet najbardziej zaawansowane stadium chorobowe PZS.
Alantan Plus (20 mg + 50 mg)/g, krem, 1 g kremu zawiera 20 mg alantoiny (Allantoinum) i 50 mg deksopantenolu (Dexpanthenolum). Wskazania do stosowania: pielęgnacja skóry podrażnionej i wysuszonej, leczenie różnego rodzaju ran, jak: otarcia, niewielkie skaleczenia i pęknięcia skóry, leczenie oparzeń słonecznych oraz oparzeń po radioterapii i fototerapii, zapobieganie odparzeniom u niemowląt, nadmierne rogowacenie skóry dłoni i stóp, wspomagająco w atopowym zapaleniu skóry, wyprysku alergicznym, zapaleniu błony śluzowej nosa i owrzodzeniach podudzi. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na alantoinę, deksopantenol lub którykolwiek z pozostałych składników leku, do oczu, na zmiany skórne w okresie ostrego stanu zapalnego z obecnością zmian sączących.
Podmiot odpowiedzialny: Zakłady Farmaceutyczne „UNIA” Spółdzielnia Pracy, ul. Chłodna 56/60, 00-872 Warszawa, tel. 22 620 90 81; www.uniapharm.pl; www.alantan.pl
Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.
Leczenie pieluszkowego zapalenia skóry (PZS)
Istnieje wiele sposobów leczenia odparzeń pieluszkowych. Zależą one głównie od przyczyny lub czynnika drażniącego, które odpowiadają za pojawienie się zmian na skórze dziecka. I choć rodzic powinien udać się po poradę do lekarza pediatry, zwłaszcza jeśli istnieje ryzyko zakażenia bakteryjnego lub grzybiczego, warto od razu sięgnąć po preparaty łagodzące bolesne objawy. Dostępna bez recepty maść na pieluszkowe zapalenie skóry czy dobry krem ochronny może skutecznie zniwelować ból, a także zminimalizować pieczenie i świąd już na samym początku występowania objawów.
W przypadku zakażenia bakteryjnego lub grzybiczego czy alergii skórnej lekarz może zalecić stosowanie silniejszych preparatów. Musimy jednak pamiętać, aby nie stosować ich na własną rękę i bez konsultacji z lekarzem. Leczenie preparatami przeciwbakteryjnymi i przeciwdrożdżakowymi musi odbywać pod czujnym okiem specjalisty. Pamiętajmy, że delikatna skóra dziecka nie jest dobrym polem na eksperymenty!
W procesie leczenia niezwykle ważne są także regularne wietrzenie pupy oraz odpowiednia higiena i pielęgnacja. Niektórzy rodzice sięgają także po domowe sposoby – chętnie stosowaną przez nasze mamy i babcie kąpiel w krochmalu na bazie skrobi czy przemywanie skóry rumiankiem. Pamiętajmy jednak, że takie sposoby leczenia mogą jednak okazać się niewystarczające, aby skutecznie uporać się z problemem odparzeń.
Zapobiegaj odparzeniom okolicy pieluszkowej
Z domowych sposobów korzystajmy raczej doraźnie lub profilaktycznie. Najlepiej zadbajmy o to, aby do odparzeń po prostu nie dopuścić. O czym musi więc pamiętać każdy rodzic? Podstawa to oczywiście regularna zmiana pieluszek – róbmy to tak często, jak to konieczne.
Pupę dziecka należy smarować jak najczęściej, czyli po każdym myciu i zmianie pieluszki. Do tego celu można zastosować Alantandermoline maść pielęgnacyjną z witaminą F – produkt kosmetyczny do pielęgnacji okołopieluszkowej skóry.
Dobrą praktyką, o której nie możemy zapominać, jest wietrzenie skóry w okolicy pieluszkowej. Wykorzystajmy chociaż kilka minut po kąpieli, aby maluch odpoczął od pieluszki i zwróćmy uwagę na składy stosowanych do pielęgnacji kosmetyków. Należy unikać szkodliwych i zapachowych substancji, a także wystrzegać się innych, potencjalnych czynników drażniących delikatną skórę malucha.
Pamiętajmy! Lepiej zapobiegać pieluszkowemu zapaleniu skóry, dlatego higiena i odpowiednia pielęgnacja to podstawa!
Sprawdź także >> stan zapalny – powstawanie. W artykule wyjaśniamy jak objawia się stan zapalny w organizmie. Jak go rozpoznać i jakie badania warto wykonać.
Bibliografia
- Wilmont A., Doboszyńska A. Pieluszkowe zapalenie skóry u dzieci. Pediatr Med Rodz 2012; 8: 272–274.
- Horii K.A. Diaper dermatitis – UpToDate. Topic 5795 Version 19.0.
