Liszaj płaski to przewlekła, zapalna, lecz niezakaźna choroba skóry. Charakteryzuje się zmianami grudkowymi i świądem, które mogą obejmować także błony śluzowe, owłosioną skórę głowy, a nawet paznokcie. Liszajem płaskim nie można się zarazić, a pomimo to chorzy wciąż są stygmatyzowani. Choroby dermatologiczne bezpodstawnie budzą lęk!
O tym jakie są przyczyny powstawania liszaja płaskiego oraz jak go skutecznie leczyć rozmawiamy z dr hab. n. med. Ireną Walecką, kierownikiem Kliniki Dermatologii Centralnego Szpitala Klinicznego MSWiA w Warszawie, prof. CMKP, MBA, konsultantem wojewódzkim w dziedzinie dermatologii i wenerologii dla województwa mazowieckiego.
Czym jest liszaj płaski?
Liszaj płaski to pospolita choroba, która dotyczy 1% społeczeństwa. Najwięcej zachorowań odnotowuje się wśród pacjentów pomiędzy 30. a 40. rokiem życia, ale liszaj płaski może pojawić się niemalże w każdym wieku.
Przyczyny zachorowań na liszaj płaski
Czynniki sprzyjające powstawaniu liszaja płaskiego nie są do końca znane. Obserwuje się zwiększoną liczbę zachorowań wśród pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi:
- toczniem rumieniowatym,
- bielactwem,
- zapaleniem skórno-mięśniowym,
- twardziną układową,
- cukrzycą,
- łysieniem plackowatym
- wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego (WZJG).
Liszaj płaski jest chorobą autoimmunologiczną.
Choroby autoimmunologiczne wymagają leczenia i przypuszcza się, że niektóre leki takie jak: sole złota o udowodnionym negatywnym działaniu, leki malaryczne stosowane w terapii tocznia rumieniowatego, neuroleptyki oraz leki biologiczne mogą zwiększać ryzyko wystąpienia liszaja płaskiego.
Leczenie biologiczne wielu schorzeń może skutkować pojawieniem się liszaja płaskiego, tego dowodzą badania naukowe.
Zaobserwowano także częstsze występowanie liszaja płaskiego u osób z pierwotną marskością wątroby, której przyczyną mogą być wirusy HCV oraz u pacjentów chorujących na wirusowe zapalenie wątroby typu B i C.
To może Cię zainteresować: Łysienie plackowate – rozpoznanie
Objawy liszaja płaskiego
Liszaj płaski nazywany jest także liszajem czerwonym płaskim z powodu koloru zmian. Wykwity w liszaju płaskim są symetryczne, mogą mieć linijny układ z charakterystyczną siateczką Wickhama.
Liszaj płaski to błyszczące, wieloboczne wykwity grudkowe o czerwonej lub fioletowej barwie.
Rodzaje liszaja płaskiego
W zależności o rodzaju i lokalizacji liszaja wykwity mogą wyglądać inaczej. Wyróżnia się kilkanaście odmian liszaja płaskiego:
- zanikowy,
- dotyczący skóry owłosionej głowy,
- przerosły,
- pęcherzowy,
- wrzodziejący,
- guzowaty,
- obrączkowaty,
- w jamie ustnej,
- narządów płciowych,
- okołoodbytniczy,
- paznokci,
- mieszkowy,
- nadżerkowy,
- barwnikowy.
Najczęściej występującymi rodzajami liszaja płaskiego są: liszaj płaski zanikowy o obrączkowatym kształcie; liszaj płaski przerosły (brodawkujący), który objawia się ogniskami rogowaciejącego naskórka; liszaj płaski mieszkowy charakteryzujący się drobnymi grudkami w okolicach mieszków włosowych i mający tendencję do bliznowacenia oraz liszaj płaski pęcherzowy, zlokalizowany w obrębie dłoni i stóp, przyjmujący także postać akralną.
Uwaga! W przypadku aktywnego liszaja płaskiego, tak jak przypadku aktywnej łuszczycy, występuje objaw Köbnera.
Objaw Köbnera polega na tym, że miejscowy uraz naskórka wywołuje w uszkodzonym miejscu kolejne zmiany skórne!
Lokalizacje liszaja płaskiego
Liszaj występuje na skórze gładkiej i błonach śluzowych oraz na płytce paznokciowej.
Liszaj najczęściej występuje na skórze i błonach śluzowych oraz w jamie ustnej (wzdłuż zgryzu, na bocznych powierzchniach języka i czerwieni wargowej).
Zmiany mogą pojawić się także na błonach śluzowych narządów intymnych!
Liszaj zanikowy lokalizujący się w okolicach intymnych, na przedsionku pochwy i przy cewce moczowej utrudnia normalne funkcjonowanie i wymaga interwencji chirurgicznej.
Rozpoznanie i leczenie liszaja płaskiego
Liszaj płaski jest łatwy do rozpoznania na podstawie obrazu klinicznego. Leczenie rozpoczyna się od terapii miejscowej kortykosterydami lub pochodnymi takrolimusu, co zwykle przynosi bardzo dobre efekty.
Jeśli zmiany są silniejsze, stosuje się Terapię PUVA (fotochemioterapia), czyli naświetlanie z użyciem Oxoralenu lub metodę naświetlania UVB.
Naświetlanie PUVA to forma leczenia światłem ultrafioletowym w połączeniu ze specjalnymi substancjami chemicznymi.
Warto wiedzieć, że istnieje wiele przeciwwskazań do zastosowania naświetlania PUVA. Leczenie tą metodą jest niemożliwe w przypadku zaćmy lub bardzo dużej ilości zmian skórnych.
Jeśli istnieją konkretne przeciwwskazania do zastosowania metody PUVA, wdraża się leczenie ogólne.
Leczenie ogólne polega na zastosowaniu pochodnych witaminy A, cyklosporyny i metotreksatu. Dobre efekty leczenia przynoszą także krioterapia oraz metoda laserowa.
Liszaj płaski może ustąpić samoistnie.
Warto wiedzieć, że leczenie polega na metodzie prób i błędów, a niektóre rodzaje liszaja płaskiego nie wymagają leczenia. Dużym problemem jest natomiast liszaj płaski w jamie ustnej. Leczenie tego rodzaju zmian jest utrudnione ze względu na lokalizację.
Liszaj płaski w obrębie jamy ustnej może być wywołany wypełnieniem amalgamatowym!
W przypadku liszaja płaskiego w jamie ustnej zaleca się wymianę wypełnień amalgamatowych i zastosowanie innego materiału.
Czy liszaj płaski można wyleczyć?
Nie można jednoznacznie stwierdzić ile czasu trwać choroba. Zmiany mogą nagle zniknąć, a także niespodziewanie powrócić.
Liszaj płaski potrafi nagle zniknąć a następnie powrócić.
Liszaj płaski może wiele razy powracać, a w skrajnych przypadkach postępować. Oznacza to, że pacjent pomimo kuracji nie jest wyleczony, a jedynie zaleczony.
Liszaj płaski może towarzyszyć pacjentowi nawet do końca życia!
Liszaj płaski nie zaraża!
Liszajem płaskim nie można się zarazić, a pomimo to chorzy wciąż są stygmatyzowani. Choroby dermatologiczne bezpodstawnie budzą lęk!
Liszaj płaski, jak większość chorób dermatologicznych,
nie jest chorobą zakaźną!
Podcast do wysłuchania.
Transkrypcja i opracowanie tekstu: Joanna Zielińska
