Cesarskie cięcie jest inwazyjnym zabiegiem chirurgicznym naruszającym powłoki brzuszne. Zgodnie z zaleceniami WHO odsetek ciąż rozwiązywanych przez cięcie cesarskie w żadnym kraju nie powinien przekraczać 15%, w Polsce wynosi on 43%. Po zabiegu bardzo ważne jest, aby kobieta miała jak najszybszy kontakt z noworodkiem oraz przystawiła go do piersi. Równie ważne są pierwsze ćwiczenia fizyczne. Jakie powinny to być ćwiczenia, od kiedy i jak wykonywane, o tym w artykule.
Co powinnaś wiedzieć o cesarskim cięciu?
Definicja cesarskiego cięcia mówi, że jest to zabieg chirurgiczny, polegający na rozcięciu powłok brzusznych oraz macicy i kolejno wyjęciu dziecka. Zazwyczaj wykonuje się go, gdy naturalny poród jest z różnych względów niemożliwy.
W sytuacji, gdy zabieg jest zaplanowany, przeprowadza się go w znieczuleniu zewnątrzoponowym lub podpajęczynówkowym. Czasami nieprawidłowy przebieg porodu drogami natury zmusza lekarza do podjęcia decyzji o wykonaniu cesarskiego cięcia w trybie nagłym.
Posłuchaj podcastu (kliknij w zielone kółko ze strzałką poniżej). Hipnoporód to także metoda łagodzenia bólu okołoporodowego dostępna dla rodzących przez cesarskie cięcie!
Według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) odsetek ciąż rozwiązywanych przez cięcie cesarskie w żadnym kraju nie powinien przekraczać 15%. W 2006 roku w USA wyniósł on 31,1%. W Polsce wg raportu z 2015 wskaźnik ten wynosił aż 43%.
Ten artykuł też może Cię zainteresować ⇒ „Poród fizjologiczny vs cesarskie cięcie”.
W większości szpitali ginekologiczno-położniczych kobietę po cesarskim cięciu personel przewozi na salę pooperacyjną, gdzie pacjentka przebywa przez ok 6 godzin, w pozycji leżącej na wznak. Przez ten okres oceniane są podstawowe parametry życiowe, podawane leki przeciwbólowe, położne kontrolują diurezę. Pacjentka poddana jest czynnej obserwacji personelu medycznego.
Według Standardów Opieki Okołoporodowej, wydanych przez Ministerstwo Zdrowia dnia 1 stycznia 2019 r., matka powinna przebywać z noworodkiem w kontakcie skóra do skóry najszybciej jak to tylko jest możliwe, najlepiej od razu po cięciu.
W związku z tym, że znieczulenie nadal utrzymuje się, kobieta nie jest wstanie samodzielnie się spionizować i zająć dzieckiem. Obowiązkiem personelu medycznego jest pomóc matce w prawidłowym przystawieniu noworodka do piersi, aby zainicjować ssanie.
Prawidłowe przystawienie dziecka do piersi jest kluczowe oraz staje się dużą szansą na sukces laktacyjny matki i dziecka. Leki przeciwbólowe stosowane po cesarskim cięciu nie są przeciwwskazaniem do karmienia piersią.
Pierwsza aktywność po cesarskim cięciu
Po upływie około 6 godzin personel zachęca matkę do pionizacji. Zanim kobieta wstanie z łóżka, powinna wykonać kilkanaście ćwiczeń oddechowych torem brzusznym i piersiowym, aby uruchomić przeponę i mięśnie międzyżebrowe. Zalecane są ćwiczenia przeciwzakrzepowe oraz przeciwobrzękowe kończyn górnych oraz dolnych. Mogą to być proste krążenia stóp, krążenia dłońmi, zgięcia w stawach kolanowych i łokciowych, które uruchamiają pompę mięśniową.
Poza tym pacjentka powinna zostać poinstruowana jak w bezpieczny sposób kaszleć, by chronić ranę pooperacyjną. Podczas kasłania należy ustabilizować miejsce cięcia poprzez skrzyżowanie i położenie dłoni na wysokości cięcia i delikatnie przytrzymać.
To może Cię zainteresować: Blizny patologiczne, czyli jak poznać, że z blizną jest coś nie tak?
Bezpieczna pionizacja po cesarskim cięciu
Jeżeli stan ogólny pacjentki określono jak dobry oraz wykluczono zaburzenia tętna, wahania ciśnienia krwi, nasilonego krwawienia, można rozpocząć bezpieczną pionizację. Pacjentka powinna kolejno ugiąć obie nogi, przekręcić się powoli na bok i za pomocą ręki ze strony zewnętrznej odepchnąć się płynnie do siadu.
WAŻNE! Niewskazane jest, aby ktokolwiek z personelu medycznego lub osób bliskich ciągnął pacjentkę za ręce. Nie zalecam również stosowania podwieszeń przyłóżkowych, ani wstawania z pozycji leżenia na wznak ze względu na aktywizację mięśni prostych brzucha. Nad prawidłową techniką pionizacji czuwa fizjoterapeuta oraz położne.
Szybkie rozpoczęcie aktywności po porodzie przeciwdziała przede wszystkim powstaniu zmian zakrzepowo-zatorowych, powoduje szybsze obkurczanie mięśnia macicy i szybszy odpływ odchodów połogowych.
Pionizacja po cesarskim cięciu umożliwia usunięcie cewnika Foleya.
Zalecane ćwiczenia w drugiej lub trzeciej dobie po cesarskim cięciu
Kolejnym etapem aktywności fizycznej po cesarskim cięciu jest aktywizacja mięśnia poprzecznego brzucha oraz mięśni dna miednicy.
Ćwiczenia można rozpocząć już od 2-3 doby po porodzie i kontynuować w czasie trwania połogu.
Mięsień poprzeczny brzucha odgrywa kluczową rolę w stabilizacji odcinka lędźwiowego oraz w utrzymaniu prawidłowej statyki narządu rodnego i regeneracji mięśni dna miednicy.
W Polsce w niektórych Szpitalach o profilu ginekologiczno-położniczym wdrożona została wczesna rehabilitacja mięśni dna miednicy. Trwają prace nad popularyzacją rehabilitacji uroginekologicznej we wszystkich oddziałach położniczych w naszym kraju w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia.
Przeczytaj także: Fizjoterapia przed i po operacji – dlaczego wczesna rehabilitacja jest tak ważna?
Kiedy zdjęcie szwów po cesarskim cięciu?
Zdjęcie szwów po cesarskim cięciu następuje w około 7-10 dobie. Należy wówczas rozpocząć delikatną mobilizację blizny pod okiem specjalisty. Głównym celem mobilizacji jest zapobieganie zrostom pooperacyjnym. Po upływie 4-6 tygodni rozpoczyna się bardziej intensywną rehabilitację blizny pooperacyjnej.
Aby w pełni cieszyć się aktywnością fizyczną w po cesarskim cięciu zaleca się poddać ocenie ruchomość blizny (badanie palpacyjne), postawę ciała, statykę narządu rodnego oraz siłę i wytrzymałość mięśni dna miednicy.
Zaleca się również wykonanie USG blizny po cesarskim cięciu u lekarza ginekologa.
Po sprawnym ukończeniu procesu rehabilitacji i wykonaniu wszystkich badań preferowaną aktywnością fizyczną będzie:
- joga,
- streaching,
- pilates,
- nordic walking,
- pływanie.
Bibliografia
1) https://www.gov.pl/web/zdrowie/zmiany-w-organizacji-opieki-okoloporodowej-1-stycznia-2019-r-wchodzi-w-zycie-nowy-standard-organizacyjny – standard dostępny jest do pobrania w pdf
2) Aktywność fizyczna w okresie okołoporodowym – Iwanowicz-Palus Grażyna, Krysa Justyna, Kipa Magdalena, Dziaduszek Katarzyna, Żółkiewska Beata. Physical activity in the perinatal period. Journal of Education,Health and Sport. 2017;7(8):1272-1289. eISSN 2391-8306. DOI
3) Aktywność fizyczna zalecana we wczesnym połogu – Physical activity recommended in the early postpartum period Dorota Torbé, Anna Stolarek, Anna Lubkowska, Andrzej Torbé, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, Studium Doktoranckie Wydziału Nauk o Zdrowiu, ul. Żołnierska 54, 71-210 Szczecin, Pomeranian J Life Sci 2016;62(3):53-56
