Konflikt płytkowy to konflikt serologiczny ciężarnej i jej dziecka. To zupełnie inny niż powszechnie znany konflikt Rh, gdy matka dziecka ma krew z czynnikiem Rh, a ojciec Rh +. Taki konflikt może wystąpić u każdej kobiety i bardzo zagrozić dziecku! Jak uniknąć niebezpieczeństwa i pomimo konfliktu serologicznego urodzić zdrowego malucha?
[aktualizacja: 01’2021]
Czym jest konflikt płytkowy?
Konflikt płytkowy to jeden z konfliktów serologicznych, dotyczący antygenów obecnych na płytkach krwi. Bardzo często jest mylony z powszechnym konfliktem Rh, gdy matka dziecka ma krew z czynnikiem Rh, a ojciec Rh +. Warto zaznaczyć, że każdy z nich niesie za sobą zupełnie inne zagrożenia dla płodu i noworodka!
Konflikt płytkowy dotyczy antygenów obecnych na płytkach krwi, a nie na erytrocytach, jak w przypadku konfliktu Rh.
Taki konflikt może wystąpić u każdej kobiety, nie tylko Rh ujemnej. Konflikt płytkowy to sytuacja, gdy kobieta/przyszła matka nie ma antygenu HPA-1a tj.specyficznego białka na płytkach krwi, a ojciec go ma i dziecko odziedziczyło go po nim. Kobieta jest więc HPA-1a ujemna, ojciec i dziecko HPA-1a dodatni. Kobiecie grozi wtedy, że wytworzy przeciwciała przeciwko temu antygenowi.
Uwaga: nie wszystkie kobiety wytwarzają przeciwciała przeciwko antygenowi dziecka, odziedziczonego po ojcu!
Niezgodność antygenów matki i płodu na szczęście nie zawsze skutkuje powstaniem przeciwciał. Z kolei te przeciwciała nie zawsze muszą prowadzić do poważnej choroby płodu lub dziecka tuż po urodzeniu. Większość dzieci urodzonych z małą liczbą płytek nie ma poważnych krwawień. Niestety u niektórych do takiego krwawienia może dojść, a konsekwencje tego stanu rzeczy mogą okazać się niestety tragiczne!
Ryzyko dotyczy 2 % do 3% kobiet w populacji, które są HPA-1a ujemne. Przekłada się to bezpośrednio na liczbę zagrożonych dzieci. Jest to aż 80 noworodków rocznie, którym grozi wylew wewnątrzczaszkowy na tle małopłytkowości.
Konsekwencje konfliktu płytkowego
Konflikt płytkowy grozi wystąpieniem małopłytkowości u dziecka. To choroba, która powstaje w wyniku niszczenia przez przeciwciała kobiety ciężarnej płytek płodu lub później – noworodka. Nie ma jednak metod, które pozwoliłyby przewidzieć, czy przeciwciała powstaną i będą skutkowały rozwojem małopłytkowości!
Małopłytkowość ma niekorzystny wpływ na hemostazę i krzepnięcie krwi, a także skutkuje występowaniem skaz krwotocznych.
Oprócz małopłytkowości konflikt płytkowy może skutkować wystąpieniem u płodu lub dziecka:
- wylewów wewnątrzczaszkowych,
- upośledzonego rozwoju umysłowego,
- porażenia mózgowego,
- padaczki.
Sprawdź: Planujesz ciążę? Ten poradnik jest dla Ciebie!
Konflikt płytkowy. Jak zapobiegać zagrożeniu?
O ile konflikt Rh jest dość dobrze poznany i dzięki dobrym metodom diagnostycznym można już skutecznie zapobiegać jego groźnym następstwom, to w przypadku konflikt płytkowy nie ma wystarczających możliwości jego diagnozowania.
Należy wykonywać badania przesiewowe w kierunku konfliktu płytkowego u wszystkich ciężarnych kobiet!
Profilaktyka polega więc na tym, aby nie dopuścić do wystąpienia problemu konfliktu płytkowego. Należy wyselekcjonować z grupy kobiet ciężarnych kobiety HPA-1a ujemne i systematycznie badać u nich przeciwciała. Na badanie antygenu mogą zgłosić się także kobiety, które planują dopiero zajście w ciążę. Im wcześniej tym lepiej!
Przeczytaj także: Badania genetyczne – co warto o nich wiedzieć?
Ewentualne choroby wynikające z konfliktu płytkowego można rozpoznać także w życiu płodowym dziecka. Widoczne są one jednak dopiero w obrazie USG, pojawiają się sygnały wskazujące na krwawienie (najczęściej z Ośrodkowego układu nerwowego). Niestety jest już za późno, dlatego chcąc zapobiegać następstwom konfliktu płytkowego kluczową rolę odgrywają przesiewowe badania antygenu HPA-1a.
UWAGA: 50% kobiet z antygenem HPA-1a ujemnym już w pierwszej ciąży może wytworzyć przeciwciała!
W przypadku konfliktu Rh o problemie wiemy, bo każda kobieta ciężarna jest obowiązkowo badana w tym kierunku. Przy konflikcie HPA niestety badań nie prowadzi się powszechnie.
W ramach środków przyznanych z funduszy norweskich zespołowi prof. Ewy Brojer z Instytutu Hematologii i Transfuzjologii (IHiT), wspólnie z Uniwersytetem w Tromso w Norwegii prowadzone były w latach 2013-2016 nieodpłatne badania przesiewowe dla kobiet w ciąży będących między 8. a 20. tygodniem ciąży. Miały one na celu identyfikację tych zagrożonych najcięższym konfliktem płytkowym, dotyczącym antygenu HPA-1a.
Przygotowujesz się do ciąży, oczekujesz narodzin dziecka, a może niedawno urodziłaś malucha? Zajrzyj po więcej do naszego działu: CIĄŻA, PORÓD, POŁÓG.
Konflikt płytkowy – podcast do wysłuchania
Gośćmi Radiokliniki.pl były: prof. dr hab. n. med. Ewa Brojer – kierownik Zakładu Immunologii Hematologicznej i Transfuzjologicznej, specjalistka laboratoryjnej transfuzjologii medycznej oraz dr Małgorzata Uhrynowska – kierownik Pracowni Niedokrwistości Uwarunkowanych Genetycznie, specjalistka transfuzjologii klinicznej i neurolog. Pracujące w Instytucie Hematologii i Transfuzjologii przy ul. Chocimskiej 5 w Warszawie.
Zachęcamy do wysłuchania całej rozmowy!
