Nadciśnienie jest zbyt rzadko wykrywane i diagnozowane, także dlatego, że nie towarzyszą mu dolegliwości bólowe! Tymczasem PROSTE działania pomogą uniknąć tragicznych skutków nieleczonego i bagatelizowanego nadciśnienia tętniczego! Sprawdźcie sami, posłuchajcie podcastu – zapisu rozmowy z prof. dr hab. n. med. Adamem Witkowskim.
[aktualizacja: 08’2023]
Jak zadbać o prawidłowe ciśnienie krwi?
Postęp cywilizacyjny wpływa na rozwój nadciśnienia tętniczego, jego występowaniu sprzyja m.in.
- spożywanie nadmiernych ilości alkoholu,
- palenie tytoniu,
- mała aktywność fizyczna,
- niezdrowe odżywianie.
Nadciśnienie to przypadłość ukryta
Rozwój nadciśnienia wywołuje krew krążąca w naczyniach krwionośnych, która nie ma możliwości odpowiedniego rozprężenia się. Nadciśnienie jest albo efektem presyjnym tj. obkurczania się naczyń krwionośnych albo efektem zbyt dużej objętości krwi krążącej u chorego, który na przykład spożywa dużej ilości soli kuchennej (chlorku sodu), co skutkuje ściąganiem wody do osocza i zwiększa napór płynu na ściany naczynia.
W większości przypadków (90%) mamy do czynienia z pierwotnym nadciśnieniem tętniczym, czyli transmitowanym genetycznie. Zwykle wywołuje je kilka genów, dlatego trudno jest zidentyfikować czynnik wywołujący nadciśnienie. U większości chorych nie da się określić przyczyny tej przypadłości, która dotyka aż 1 na 3 dorosłych!
Ocenia się, że w Polce z nadciśnieniem boryka się 1/3 populacji w przedziale wiekowym 18 – 79 lat i aż milion osób powyżej 80. roku życia.
Starsi ludzie najczęściej chorują na tzw. izolowane nadciśnienie skurczowe (wartość rozkurczowa w normie a skurczowa przekracza 140 mmHg). Wymaga ono dokładniejszego, ale także ostrożniejszego leczenia, ponieważ ludzie starsi są do takich wartości ciśnienia zaadoptowani i dobrze je tolerują. Trzeba więc obniżać je powoli, inaczej niż u ludzi młodszych.
Obecnie na świecie jest około 1 miliard osób chorujących na nadciśnienie tętnicze, z których 1/3 nie zdaje sobie z tego sprawy.
Wtórne nadciśnienie tętnicze dotyczy mniejszej części populacji tj. około 10% chorych. Wywołuje je konkretna przyczyna, na przykład: zwężenie tętnicy nerkowej (w tym też zmiany miażdżycowe umiejscowione w tętnicy nerkowej) albo guz nadnercza, który jest hormonalnie czynny i wydziela substancje mające działanie wazopresyjne, czyli obkurczające naczynia i to może być przyczyną nadciśnienia.
Wtórne przyczyny nadciśnienia należy zawsze wykluczyć, gdyż wiele z nich można leczyć przyczynowo. Zwykle usuwa się zwężenie tętnicy nerkowej, czy gruczolaka nadnerczy, a nawet całą nerkę, która jest marska. Jeżeli nie doszło do wtórnych zmian w przebiegu nadciśnienia, takie zabiegi mogą całkowicie uwolnić chorego od nadciśnienia. W przypadku zaawansowanej przypadłości zabiegi mogą jedynie zmniejszyć nadciśnienie, lecz nie wyeliminują go całkowicie. Chory nadal będzie musiał przyjmować odpowiednie leki.
Jakie powinny być prawidłowe wartości ciśnienia?
Osoby chorujące na nadciśnienie tętnicze bardzo często nie zdają sobie z tego sprawy, dlatego przynajmniej raz w roku powinno się mierzyć poziom ciśnienia!
Prawidłowa wartość skurczowa wynosi pomiędzy 120 – 129 mmHg (milimetrów słupa rtęci), natomiast rozkurczowa od 80 do 84 mmHg. Nieznacznie zawyżony poziom ciśnienia tętniczego uważa się za niezagrażający zdrowiu i niewymagający leczenia. Nadciśnienie rozpoczyna się od 140 mmHg wartości skurczowej i 90 mmHg wartości rozkurczowej.
Nadciśnienie jest zbyt rzadko wykrywane i diagnozowane, nie towarzyszy mu ból, natomiast daje objawy wynikające z zaburzonego funkcjonowania organizmu. Nieleczone nadciśnienie powoduje uszkodzenia wielu narządów, m.in. serca, nerek i mózgu.
Nadciśnienie może skutkować udarem mózgu i może przyspieszyć rozwój tętniaków lub ich pęknięcie, jednak nie jest przyczyną ich występowania!
UWAGA! O udarze mózgu rozmawialiśmy z dr Adamem Kobayashi, zachęcamy do wysłuchania również i tej audycji: Udar niedokrwienny mózgu. Tu liczy się czas.
W jaki sposób leczyć nadciśnienie tętnicze?
Nadciśnienie tętnicze najczęściej leczy się farmakologicznie, jednak istnieją inne, skuteczne metody jego obniżania.
Łagodnie przebiegające postaci nadciśnienia można leczyć za pomocą odpowiednio zbilansowanej diety. Dla wielu chorych skutecznym rozwiązaniem jest także redukcja masy ciała, gdyż nadciśnienie tętnicze bardzo często dotyka osoby z nadwagą i otyłością.
UWAGA! O niebagatelnej roli diety w leczeniu nadciśnienia tętniczego piszemy w artykule: Nadciśnienie tętnicze a dieta DASH.
Istotne jest także leczenie chorób współwystępujących wraz z nadciśnieniem tętniczym, np. cukrzycy lub hiperlipidemii. Bardzo ważne jest także ograniczenie spożywania soli kuchennej, alkoholu i całkowite wyeliminowanie palenia papierosów. Uważać trzeba, jeśli chodzi o aktywność fizyczną. Najlepiej zasięgnąć porady doświadczonego trenera, który podpowie jakie formy aktywności są bezpieczne.
Jeśli odpowiednia dieta nie powoduje obniżenia ciśnienia tętniczego lub chory rozpoczyna leczenie zbyt późno i poziom ciśnienia jest zbyt wysoki, należy zastosować leczenie farmakologiczne!
Powszechnie stosuje się leki moczopędne, które zmniejszają ciśnienie tętnicze. Powodują one zmniejszenie objętości wody w organizmie oraz naporu krwi na ściany tętnic. Skuteczne okazują się także medykamenty będące antagonistami jonów wapnia, które rozkurczają mięśniówki ścian tętnic. Zastosowanie mają także leki hamujące produkcję angiotensyny oraz beta-blokery. Blokery receptorów beta zlokalizowane są w sercu oraz w naczyniach krwionośnych i dzięki zmniejszeniu częstotliwości skurczów serca obniżają ciśnienie tętnicze. Stosowanie pojedynczego leku może okazać się nieskuteczne, jednak jednoczesne zastosowanie kilku środków farmaceutycznych rozwiązuje problem nadciśnienia.
Trwałe wyleczenie nadciśnienia tętniczego jest możliwe, tylko jeśli jest ono wtórne. Pierwotną postać tej przypadłości niestety trudno wyeliminować, a stopniowe odstawianie leków, mimo wyregulowania wartości ciśnienia tętniczego może być nieskuteczne, dlatego większość pacjentów musi przyjmować leki do końca życia.
Niedociśnienie tętnicze – to także problem!
Oprócz nadciśnienia występuje także niedociśnienie tętnicze, będące dziedziczną przypadłością. Dotyczy o wiele mniejszego odsetka pacjentów niż osób chorujących na nadciśnienie tętnicze.
Przyczyny niedociśnienia są trudne do określenia, co komplikuje leczenie. Nieznane jest także podłoże jego występowania. Chorzy odczuwają spadek ciśnienia poprzez złe samopoczucie, senność i zawroty głowy. Takie objawy zwykle likwiduje wypicie filiżanki kawy lub podjęcie aktywnego działania.
Zawsze należy poszukać przyczyn niedociśnienia. Niekiedy zdarza się, że pacjenci cierpią na znaczną utratę krwi, o której nie wiedzą. Wywołują ją wrzody żołądka lub krwinkomocz i wskazują, aby poszukać przyczyn niedociśnienia, jeżeli jest ono zaawansowane i doprowadza do omdleń lub zachwiania równowagi, a nawet utraty przytomności.
Zbyt duże niedociśnienie może doprowadzić do zapaści, jednak są to skrajne przypadki. Wywołują ją wtórne przyczyny, takie jak szybka utrata krwi, czy ukąszenie owada lub węża, powodujące gwałtowne rozszerzenie naczyń i skutkujące nagłym spadkiem ciśnienia. To niebezpieczne stany, jednak zdarzające się niezwykle rzadko.
Ciśnienie wahające – poszukajmy przyczyny!
Zdarza się, że pacjenci zmagają się z nieustabilizowanym ciśnieniem tętniczym, naprzemiennie osiągającą zbyt wysoką i niską wartość. W takim przypadku należy odszukać przyczyny wtórnej, ponieważ taki stan mogą wywoływać np. guzy czynne. U chorego należy zastosować automatyczny pomiar ciśnienia tętniczego ABPM, aby zobaczyć jak wygląda poziom ciśnienia w ciągu całej doby. Pomiary domowe i gabinetowe mogą okazać się mało precyzyjne, ze względu na zły stan techniczny sprzętu lub „efekt białego fartucha”.
Ciśnienie wzrasta wraz z wiekiem, dlatego osoby starsze, które przekroczyły 65. rok życia powinny regularnie dokonywać pomiaru jego wartości.
Warto mierzyć ciśnienie przynajmniej raz w roku, aby umożliwić szybkie wykrycie nieprawidłowości i zastosować odpowiednie leczenie. Każdy chory powinien raz w miesiącu udać się na konsultacje u specjalisty, aby zweryfikować wartość ciśnienia mierzonego w domowych warunkach i zapisywanego w dzienniczku. Odpowiednie działania pomogą uniknąć tragicznych skutków nieleczonego i bagatelizowanego nadciśnienia tętniczego.
SPRAWDŹ TAKŻE: „Dobry ciśnieniomierz – ranking / przegląd ciekawych urządzeń do pomiaru ciśnienia krwi”
Podcast do wysłuchania
Bardzo rzetelny komentarz, dużo się można dowiedzieć. Jeśli chodzi o ciśnieniomierze, to ja polecam naramienne, sama mam naramienny, automatyczny marki Diagnostic, moim zdaniem jest dużo dokładniejszy niż nadgarstkowy.
Polecam wam pocztać o ciśnieniomierzach i upewnić się, że model który wybieracie spełni wasze oczekiwania. Ja z polecenia kupiłam pewien model i jestem bardzo zadowolona. WYgoda i dokładność!
Dlaczego warto mierzyć? Dla zdrowia oczywiście! Sama jestem w grupie ryzyka, więc kupiłam ciśnieniomierz diagnostic dm 200 i robię codzienne pomiary.
Od lat korzystam z ciśnieniomierza Diagnostic, chyba obecnie jest to najlepszy sprzęt na rynku 🙂