Choroby układu krążenia i nowotwory to dolegliwości, na które najczęściej cierpią Polacy. Nierzadko zdarza się, że pacjent kardiologiczny zostaje jednocześnie pacjentem onkologicznym. Często też jednym z powikłań terapii przeciwnowotworowej są powikłania kardiologiczne. Jak leczyć takich pacjentów?
Odpowiedzią na to pytanie jest kardioonkologia, o której rozmawialiśmy z prof. dr hab. n. med. Marcinem Kurzyną, ordynatorem Oddziału Kardiologii w Europejskim Centrum Zdrowia Otwock, Szpitala im. Fryderyka Chopina; Kliniki Krążenia Płucnego, Chorób Zakrzepowo-Zatorowych i Kardiologii.
Co to jest kardioonkologia?
Kardioonkologia jest dość nową gałęzią medycyny. Zajmuje się leczeniem pacjentów onkologicznych, którym już towarzyszą choroby układu sercowo-naczyniowego lub właśnie się rozwinęły — w wyniku powikłań terapii nowotworowej. Kardioonkologia to bowiem także profilaktyka i diagnostyka chorób układu krążenia u pacjentów chorych na raka.
Głównym założeniem kardioonkologii jest przeprowadzenie pacjenta kardioonkologicznego przez terapię onkologiczną w bezpieczny sposób. Oznacza to „uregulowanie” spraw kardiologicznych – tłumaczy prof. Marcin Kurzyna.
W przypadku pacjentów, którzy zapadają na nowotwór a mają także choroby współistniejące dotyczące układu krążenia, pierwszym krokiem — przed rozpoczęciem leczenia onkologicznego — powinno być idealne zaopatrzenie kardiologiczne. Co to oznacza? Pacjent powinien przyjmować wszystkie leki, które zalecił mu kardiolog, jak również przestrzegać zaleceń dotyczących stylu życia, w tym dietetycznych. Takie postępowanie bardzo ułatwia prowadzenie terapii onkologicznej.
Trzeba też wiedzieć o tym, że samo leczenie przeciwnowotworowe może zwiększyć ryzyko powikłań ze strony układu sercowo-naczyniowego. Niektóre leki stosowane w chemioterapii, w tym m.in. antracykliny (tzw. “czerwona chemia”) mogą bowiem powodować szereg działań niepożądanych m.in. niewydolność serca, skurcz naczyń wieńcowych, arytmię czy nadciśnienie. Na szczęście odpowiednio poprowadzone leczenie powoduje, że większość z tych powikłań się cofa.
Zachorowanie na nowotwór oznacza również większe ryzyko wystąpienia zakrzepicy. Ponadto niekiedy sam nowotwór (choć jest to dość rzadkie) może zająć struktury sercowo-naczyniowe. Przykładem jest tutaj ziarnica złośliwa, która zajmuje węzły chłonne zlokalizowane w śródpiersiu. Leczy się ją za pomocą radioterapii, która z kolei może spowodować zwłóknienie worka osierdziowego, w którym znajduje się serce.
Czy serce może zachorować na nowotwór?
Nowotwory kardiologiczne występują często, ale samo serce rzadko choruje. Jeśli już tak się zdarzy, najczęściej są to nowotwory łagodne: śluzak, włókniste nowotwory związane z zastawkami – są to tzw. pierwotne guzy serca. Serce może być też zajęte przez nowotwory zlokalizowane w klatce piersiowej (np. rak płuc).
Opieka kardioonkologiczna pacjentów po terapii nowotworowej
Opieka kardioonkologiczna po zakończeniu terapii nowotworowej powinna trwać nadal. Pacjent powinien pozostawać pod stałą opieką lekarzy. Obecnie stosuje się dwa podejścia: pacjent jest pod opieką kardioonkologa lub kardiologa i onkologa jednocześnie.
Niekiedy pacjent jeszcze przez długi czas po zakończeniu terapii nowotworowej doświadcza powikłań po leczeniu. Pojawiają się objawy, które wymagają diagnostyki. Czasami ciężko ocenić, czy wszystkie z nich są skutkiem onkoterapii, ale trzeba mieć na uwadze przebyte leczenie. Na szczęście większość ewentualnych powikłań terapii jest odwracalna.
Obecnie są już oficjalne wytyczne, plany badań onkologicznych i kardiologicznych, które mówią, jakie badania, u jakich pacjentów i jak często wykonywać po zakończeniu terapii onkologicznej.
Kardioonkologia, choć jest nową gałęzią medycyny, rozwija się niezwykle szybko. Ścieżki kardiologów i onkologów spotykają się coraz częściej. Winnymi tego stanu rzeczy są m.in. styl życia, starzejące się społeczeństwo czy warunki środowiskowe. Na szczęście zarówno postęp w onkologii, jak i kardiologii jest niesamowity. Z każdym rokiem dostępne są coraz to nowsze rodzaje terapii, co daje szansę wielu pacjentom na wyleczenie i pełny powrót do zdrowia.
Kardioonkologia – posłuchaj podcastu
Zapraszamy do wysłychania podcastu. Znajdziecie tam Państwo więcej ważnych informacji. Powyższy artykuł jest jedynie krótkim streszczeniem rozmowy.
