TAVI i MitraClip to współczesne alternatywne metody leczenia wad zastawkowych serca. Stosuje się je u pacjentów, którzy nie reagują na leczenie farmakologiczne, a interwencja chirurgiczna wiązałaby się ze zbyt dużym ryzykiem. O zastosowaniu i przyszłości TAVI i MitraClip rozmawiamy z prof. dr hab. n. med. Adamem Witkowskim, kardiologiem interwencyjnym i specjalistą chorób serca.
[aktualizacja: 01’2021]
TAVI i MitraClip to urządzenia, które coraz częściej stosuje się podczas leczenia wad zastawkowych serca. TAVI umieszcza się na zwężonej zastawce aortalnej, natomiast MitraClip na niedomykającej się zastawce dwudzielnej, tj. mitralnej.
Zastawka aortalna – TAVI
Leczenie zwężenia zastawki aortalnej (występującego zwłaszcza u osób starszych) metodą TAVI przeprowadza się, gdy z różnych przyczyn nie jest możliwa chirurgiczna wymiana zastawki.
Zwężenie zastawki aortalnej jest jest niebezpieczne dla życia, a jedynym sposobem jej leczenia jest interwencja chirurgiczna. Może jednak zdarzyć się, że interwencja kardiochirurgiczna niesie zbyt duże ryzyko dla życia pacjenta, m.in. ze względu na wiek, stan zdrowia czy choroby współistniejące.
Nabyte zwężenie zastawki aortalnej (AS, aortic stenosis) jest trzecią pod względem częstotliwości występowania chorobą serca w populacji pacjentów po 75. roku życia.
Standardem postępowania w ciężkich postaciach zwężenia zastawki aortalnej jest chirurgiczna wymiana zastawki (SAVR, surgical aortic valve replacement). Jednak, w związku z podwyższonym ryzykiem poważnych powikłań, nawet 30% pacjentów z objawowym zwężeniem aortalnym nie kwalifikuje się do operacji kardiochirurgicznej! W takich przypadkach wykonuje się mniej inwazyjny i znacznie bezpieczniejszy dla pacjenta zabieg TAVI, czyli przezcewnikową wymianę zastawki aortalnej.
Więcej przeczytasz tutaj: Wady zastawkowe serca – diagnostyka i możliwości leczenia.
Zastawka dwudzielna (mitralna) – MitraClip
Niedomykalność zastawki mitralnej (MR) jest drugą pod względem częstości występowania wadą zastawkową serca. Mówiąc o leczeniu zastawki dwudzielnej (mitralnej), mamy na myśli leczenie jej niedomykalności. Należy tu podkreślić, że odpowiednio wcześnie wdrożone leczenie ratuje i przedłuża życie chorego!
W przypadku niedomykalności zastawki mitralnej wykonuje się zabiegi naprawcze lub jej całkowitą wymianę.
Tego rodzaju zabiegi są inwazyjnymi metodami leczenia. W ostatnich latach do powszechnej zaczęto stosować również nieoperacyjne sposoby leczenia niedomykalności zastawki mitralnej MitraClip – specjalnego klipsa.
Jak wygląda zabieg przy użyciu MitraClip?
MitraClip wprowadza się do ujścia zastawki mitralnej poprzez układ żylny. Wykonanie zabiegu jest możliwe dzięki wprowadzeniu cewnika z systemem MitraClip przez żyłę udową i żyłę główną górną do prawego przedsionka serca, a następnie nakłuciu przegrody międzyprzedsionkowej i prowadzeniem go do lewego przedsionka.
Zabieg MitraClip wykonuje się bez konieczności otwarcia klatki piersiowej.
Zapinką łączy się centralnie płatki zastawki (przyciąga się je do siebie), zmniejszając stopień jej niedomykalności, co zapobiega cofaniu się krwi. Zdarza się, że zastosowanie jednego klipsa nie wystarcza, dlatego u większości pacjentów należy założyć ich kilka.
Podczas zabiegu początkowo wprowadza się jeden MitraClip i obserwuje się, czy klips wystarczająco zredukował niewydolność oraz falę zwrotną krwi z lewej komory do lewego przedsionka.
Jeśli tak się nie dzieje, zakłada się kolejne klipsy i ocenia stopień redukcji niedomykalności. Specjalista wykonujący zabieg musi także upewnić się, czy założenie urządzenia nie zwęża zastawki zbyt mocno. W razie potrzeby musi on dokonać modyfikacji – przesunąć lub założyć klips w innym miejscu. UWAGA: taka zmiana jest możliwa dopóki nie uwolni się go z cewnika!
Wszystkie czynności podczas zabiegu MitraClip wykonuje się pod ścisłą kontrolą echa przezprzełykowego, także z trójwymiarową rekonstrukcją w czasie rzeczywistym. Umożliwia to dokładną obserwację i kontrolę sytuacji – gdzie i w jaki sposób zakładany jest klips.
MitraClip może pozostawać w organizmie człowieka do końca życia. Modyfikuje się go tylko w przypadku nagłej potrzeby – mówi prof. Witkowski.
Dużym zagrożeniem dla organizmu jest zsunięcie klipsów z obu płatków. Zdarza się to jednak niezwykle rzadko. Dobrze założone i kontrolowanie urządzenia przynoszą pożądane efekty i nie niosą ryzyka powikłań w przyszłości.
Kiedy stosuje się MitraClip?
MitraClip stosowany jest zwykle u osób z ciężkim, pozawałowym uszkodzeniem serca. Szacuje się, że z funkcjonalną niedomykalnością mitralną, wynikającą z defektu lewej komory po zawałach serca lub pierwotnej kardiomiopatii zmaga się prawie 1% populacji! W Polsce jest to nawet 400 tys. osób. Niestety, wciąż wykonuje się zdecydowanie za mało zabiegów MitraClip – zaledwie około 100 rocznie!. Wynika to z ich ograniczonej refundacji przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Urządzenie MitraClip jest drogie, osiąga cenę około 80 tys. złotych, jednak koszty długotrwałych, powtarzających się hospitalizacji chorego są porównywalne!
Warto tu zaznaczyć, że nie wszyscy pacjenci z niedomykalnością zastawek muszą przechodzić zabieg przezskórny, a większość osób z powodzeniem może być leczona chirurgicznie – tłumaczy prof. Adam Witkowski.
Trudność pojawia się wtedy, gdy pacjent nie może być leczony chirurgicznie a leczenie farmakologiczne jest skuteczne, ale tylko przez pewien czas. Problem niedomykalności zastawek powraca, a pacjenci ze względu na pogłębiającą się niewydolność serca muszą być hospitalizowani.
Przeczytaj także: Zawał serca (ostry zespół wieńcowy, OZW) – rodzaje, przyczyny, leczenie, postępowanie po zawale!
Kto nie kwalifikuje się do zabiegu MitraClip?
Wykonanie zabiegu MitraClip uniemożliwiają przede wszystkim nieprawidłowości anatomiczne. Nie stosuje się go, jeśli podczas echa serca widać, że za pomocą klipsa nie uda się połączyć płatków. Istnieją także inne metody leczenia, takie jak wykorzystanie urządzeń zmniejszających obwód pierścienia zastawki mitralnej. Podobnie jak MitraClip umożliwiają one skuteczne zetknięcie się płatków. Niestety wciąż jednak nie są dostępne w Polsce.
TAVI i MitraClip – współczesna alternatywa leczenia zastawek?
Kardiolodzy wykonują zabiegi TAVI u pacjentów, u których standardowe leczenie chirurgiczne wiąże się ze zbyt dużym ryzykiem dla zdrowia i życia. Z kolei MitraClip może być skuteczną metodą leczenia niedomykalności zastawki mitralnej, wynikającej z uszkodzenia lewej komory. Najlepsze efekty zabieg przynosi jednak w przypadku niedomykalności niedokrwiennej. Oprócz korekcji niedomykalności zastawki mitralnej choremu wszczepia się również pomosty aortalno-wieńcowe, czyli tzw. by-passy. Jeśli kardiochirurg wykona tylko samą korekcję niedomykalności, efekty leczenia nie będą w pełni satysfakcjonujące.
Takich chorych jest naprawdę dużo, a wiadomo, że wczesne podjęcie leczenia istotnej niedomykalności mitralnej ratuje i przedłuża życie pacjenta!
TAVI i MitraClip są zabiegami zdecydowanie bardziej komfortowymi i bezpieczniejszymi niż standardowa ingerencja kardiochirurgiczna. Zastosowanie tych urządzeń nie wymaga rozcięcia mostka, zatrzymania czynności serca czy wejścia w krążenie pozaustrojowe. Trzeba jednak pamiętać, że standardowa kardiochirurgia także osiąga bardzo dobre rezultaty, przy małym odsetku powikłań u pacjentów kwalifikujących się do leczenia chirurgicznego.
TAVI i MitraClip – podcast do wysłuchania
Zapraszamy do wysłuchania całości rozmowy z naszym gościem – prof. dr hab. n. med. Adam Witkowski, kardiologiem interwencyjnym i specjalistą chorób serca.
Dowiedz się więcej! Zajrzyj do naszego działu: CHOROBY SERCA I NACZYŃ
