Rokitnik – cenne właściwości, wszechstronne zastosowanie

Rokitnik w medycynie ludowej był lekiem na wszelkie dolegliwości. Pełnił także rolę środka uspokajającego i wspomagającego gojenie się ran. Niewielkie, pomarańczowe owoce rokitnika są doskonałym źródłem witamin oraz związków mineralnych. Współcześnie, dzięki licznym właściwościom zdrowotnym, znajdują zastosowanie w medycynie, kosmetyce i kuchni.

aktualizacja: 11’2023

Rokitnik należy do rodziny roślin oliwnikowatych i nie jest tylko ozdobnym krzewem, a także rośliną zawierającą wiele odżywczych składników. Dawniej rokitnik stosowano w leczeniu chorób skóry, żółtaczki, astmy i reumatyzmu. Służył również jako środek przeczyszczający.

Owoce rokitnika można jeść na surowo, jednak przez kwaskowaty smak najczęściej spożywa się je w formie przetworów: konfitur, soków i nalewek.

Rokitnik jest bogatym źródłem witaminy C będącej naturalnym przeciwutleniaczem. Co istotne, witamina nie ulega rozkładowi podczas gotowania!  Na jej stabilność w przetworzonych owocach rokitnika korzystnie wpływa brak enzymu askorbinooksydazy, która powodowałaby jej rozkład.

Odżywcze bogactwo rokitnika

Zwykle wykorzystuje się tylko owoce i nasiona rokitnika, lecz korzenie, łodygi i liście także zawierają wiele wartości odżywczych.

Rokitnik jest skarbnicą witamin z grupy B, C, F, P, PP oraz witaminy E i prowitaminy A w postaci karotenoidów. Obfituje także w: garbniki, sole mineralne, fosfolipidy, kwasy organiczne, związki fenolowe, w tym flawonoidy i aminokwasy.

Rokitnik zawiera mikroelementy i makroelementy: bor, wapń, chrom, kobalt, miedź, żelazo, magnez, fosfor, potas, selen i cynk oraz dysmutazę ponadtlenkową będącą kluczowym enzymem bariery antyoksydacyjnej organizmu.

Owoce rokitnika są naturalnym źródłem wielu witamin i wartości odżywczych,dlatego odrywają dużą rolę w profilaktyce wielu schorzeń. Warto wiedzieć, że skład chemiczny rokitnika zależy od jego odmiany, miejsca dojrzewania, wielkości owoców i sposobu przetwarzania.

Rokitnik to skarbnica karotenoidów

Rokitnik stanowi źródło 40 rodzajów karotenoidów! Przeciwutleniacze takie jak: beta-karoten, alfa-karoten, y-karoten oraz likopen zmniejszają ryzyko rozwoju nowotworów i spowalniają proces starzenia organizmu.

Zeaksantyna i luteina zawarte w owocach rokitnika chronią naczynia włosowate siatkówki i pochłaniają promieniowanie UV. Badania dowodzą, że odgrywają również istotną rolę w profilaktyce chorób układu krążenia. Barwniki hamują także rozwój nowotworów: skóry, piersi, jajników, szyjki macicy i płuc.

Wieloletnie badania wykazały, że flawonole: kemferol, kwercetyna i mirycetyna obniżają ryzyko zachorowania na raka trzustki aż o 23%!

Warto wiedzieć, że znajdujący się w rokitniku kemferol działa przeciwzapalnie i przeciwalergicznie oraz wspomaga leczenie raka jajnika. Mirycetyna zmniejsza ryzyko zachorowań na raka prostaty, natomiast kwercetyna hamuje uwalnianie histaminy, będącej przyczyną powstawania procesów zapalnych.

Ponadto obecna w owocach rokitnika izoramnetyna chroni przed rozwojem miażdżycy, a także zapobiega nowotworom przełyku, wątroby, płuc oraz skóry!

Rokitnik i jego działanie przeciwutleniające

Rokitnik zawiera związki fenolowe, w tym flawonoidy: rutynę, kwercetynę, katechiny i proantyocyjanidyny wykazujące działanie antyoksydacyjne.

Flawonoidy skutecznie obniżają ciśnienie krwi i zapobiegają tworzeniu się skrzeplin.

Flawonoidy działają także:

• przeciwzapalnie,
• przeciwnowotworowo,
• przeciwmiażdżycowo,
• przeciwbakteryjnie,
• przeciwwirusowo,
• przeciwalergicznie.

Owoce rokitnika obfitują w fenolokwasy, które wykazują działanie przeciwutleniające.

Kwasy tłuszczowe w owocach rokitnika

Rokitnik jest źródłem lipidów: omega-3, omega-6, omega-7 i omega-9 oraz aminokwasów m.in.: izoleucyny, metioniny, lizyny, fenyloalaniny, tyrozyny, cysteiny, leucyny i kwasu asparaginowego.

Kwasy tłuszczowe stanowią 77% lipidów zawartych w rokitniku. W miąższu owoców zawartość kwasu palmitynowego sięga 47%, natomiast kwasu oleinowego 35%.  Olej z nasion rokitnika cennym źródłem kwasów omega-3 i –6, natomiast omega-7 wpływa na pracę mózgu i poprawia elastyczność skóry.

Olej z rokitnika dla zdrowia i urody

Kwasy tłuszczowe obecne w roślinie wykazują zdolność wchłaniania promieni UV. Olej z rokitnika jest istotny do utrzymania zdrowej skóry, dlatego często stanowi składnik kosmetyków. Ponadto wykazuje silne działanie przeciwutleniające oraz zmniejsza peroksydację lipidów w wątrobie.

Badania dowodzą, że stosowanie oleju z rokitnika przez kilkanaście tygodni poprawia stan skóry. Służy też do opatrywania ran oparzeniowych – opatrunek z dodatkiem oleju z rokitnika zmniejsza ból i przyspiesza gojenie.

Olej z rokitnika nadaje blask skórze, odżywia, wyrównuje koloryt i wygładza zmarszczki.

Wyciąg z rokitnika doskonale regeneruje końcówki włosów i zapobiega ich rozdwajaniu. Dzięki zawartości polifenoli, witamin i minerałów poprawia elastyczność kosmyków. Kosmetyki z dodatkiem oleju z mogą wyleczyć łupież i zapobiec wypadaniu włosów.

Rokitnik w leczeniu pacjentów onkologicznych

Owoce krzewu wykazują właściwości przeciwutleniające i przeciwnowotworowe dzięki związkom polifenolowym – flawonoidom i kwasom fenolowym, będącymi substancjami bioaktywnymi.

Obecna w rokitniku dysmutaza ponadtlenkowa to najsilniejszy antyoksydant, główna broń komórek przed wolnymi rodnikami. To najsilniejsza antynowotworowa tarcza- rokitnik zawiera jej czterokrotnie więcej niż żeń-szeń!

Ze względu na zawartość odżywczą owoce rokitnika powinny zostać włączone do diety pacjentów w trakcie i tuż po chemioterapii. Dodają energii i witalności!

Olej z rokitnika może stymulować odzyskanie hematopoezy po chemioterapii!

Sok z rokitnika wspomaga chemioterapię, badania wykazały, że chroni przed genotoksycznym działaniem cisplatyny stosowanej w leczeniu nowotworów złośliwych.

Rokitnik a choroby serca i nadciśnienie

Badania pokazują, że podawanie oleju z rokitnika trzy razy dziennie skutecznie obniża poziom cholesterolu.

Wyciąg z rokitnika przyjmowany doustnie obniża  ciśnienie krwi i usprawnia pracę serca.

Kwas omega-3 wykazuje działanie kardioprotekcyjne- zmniejsza ryzyko wystąpienia zawałów serca, hamuje proces zlepiania się płytek krwi i zapobiega migotaniu komór. Dzięki zawartości aminokwasów egzogennych i kwasów tłuszczowych rokitnik zmniejsza stres oraz niweluje napięcie mięśni.

Warto wiedzieć, że rokitnik zawiera komplet kawasów omega- ICH źródła roślinne są  cenniejsze niż zwierzęce!

Działanie kardioprotekcyjne kwasów tłuszczowych dotyczy poprawy ciśnienia krwi, czynności serca, podatności tętnic, czynności naczyniowych oraz poprawy metabolizmu lipidów, a także działania przeciwpłytkowego i przeciwzapalnego.

Kwasy tłuszczowe zawarte w rokitniku chronią także przed niedokrwiennymi udarami mózgu!

Rokitnik – sojusznik w walce z cukrzycą

Rokitnik jest bogatym źródłem kwasu omega-7, który obniża poziom cholesterolu, cukru i ciśnienia krwi oraz zwalcza stany zapalne.

Kwas omega-7 chroni komórki produkujące insulinę trzustki przed toksycznością glukozy.

Kwas omega-7 zwiększa proliferację, czyli szybkość podziału komórek. Wzrasta przy tym zdolność regeneracji komórek beta w trzustce oraz następuje optymalizacja poziomu cukru we krwi poprzez produkcję własnej insuliny.

Obecność chromu w rokitniku umożliwia insulinie przyłączenie się do właściwych receptorów na komórkach mięśniowych i tłuszczowych, co umożliwia glukozie wnikanie do komórek. Chrom, uważany za pierwiastek niezbędny do życia, ułatwia rozkład tłuszczów i białek.

W około 30-50 gram owoców rokitnika znajduje się 100% dziennej zalecanej dawki chromu i Kwasu omega-7!

Warto wiedzieć, że efektem niedoboru chromu w organizmie jest zaburzona tolerancja glukozy i podwyższony poziom cukru we krwi.

Dlaczego warto włączyć rokitnik do codziennej diety?

Rokitnik wspomaga odchudzanie dzięki zawartości kwasów omega-7, wzmaga uczucie sytości, a także zmniejsza łaknienie. Serotonina i tryptofan poprawiają nastrój i redukują poziom stresu, co zapobiega rozwojowi chorób cywilizacyjnych.

Do codziennej diety warto włączyć napar z liści rokitnika, który ma delikatny smak i aromatyczny zapach.

Herbata z liści rokitnika zawiera: wapń, potas, fosfor, magnez, żelazo, mangan i witaminę E. Obfituje w duże ilości białka, lizyny, metioniny oraz cystyny.

Składniki mineralne zawarte w liściach ułatwiają przyswajanie witamin, wzmacniają tkanki i zapobiegają niedokrwistości. Ekstrakt z liści rokitnika zapobiega grypie, chorobom sercowo-naczyniowym, a także uszkodzeniom błon śluzowych. Ponadto herbaty wykazują silne działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwnowotworowe oraz immunoregulujące.

Napary z liści rokitnika są wskazane w stanach zapalnych układu pokarmowego oraz dziąseł. Substancje aktywne zawarte w rokitniku łagodzą dolegliwości reumatyczne i uprawniają ruchomość stawów.

Warto wiedzieć, że należy unikać spożywania rokitnika w stanach zapalnych wątroby i trzustki, a także w trakcie ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego i kamicy żółciowej!

Rokitnik jest cenną, lecz niedocenianą rośliną. Zawarte w niej witaminy i składniki odżywcze chronią organizm przed wieloma schorzeniami, a także usprawniają funkcjonowanie organizmu.

Bibliografia

1. „Rokitnik zwyczajny (Hippophae rhamnoides L.) jako źródło związków o aktywności przeciwnowotworowej i radioprotekcyjnej.” Karolina Ulanowska, Bartosz Skalski, Beata Olas
2. „Właściwości lecznicze rokitnika zwyczajnego.” Paulina Bośko i Wioletta Biel
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16922818