Każdy rodzic z niecierpliwością wyczekuje momentu, aż jego dziecko zacznie stawiać pierwsze kroki. To bardzo emocjonująca chwila, która wyznacza kolejny, nowy etap w rozwoju malucha. Warto być wtedy czujnym, aby jak najwcześniej wychwycić ewentualne nieprawidłowości w rozwoju stóp dziecka, takie jak płaskostopie. Na co powinniśmy więc zwrócić szczególną uwagę?
[aktualizacja: 03’2021]
Stopy dziecka – jak przebiega ich rozwój?
Warto przyjrzeć się dokładniej rozwojowi dziecięcych stóp, ponieważ wraz z przemianami anatomiczno-fizjologicznymi stopa człowieka przechodzi znaczne zmiany, które przygotowują ją do stania, chodzenia i biegania. Budowa oraz ruchomość stopy i stawu skokowego odgrywają istotną rolę również przy amortyzacji wstrząsów.
Stopy niemowlęcia są fascynujące i… znacząco różnią się od stóp dorosłych. Z tego powodu wśród rodziców pojawiają się często różnego rodzaju wątpliwości, czy ich rozwój przebiega prawidłowo.
Warto poznać i nauczyć się rozpoznawać prawidłową i nieprawidłową pracę stóp swojego malucha. Rodzic dzięki temu dowie się o ewentualnych odstępstwach od normy na etapie, w którym można im w prosty sposób zapobiec.
Stopy niemowląt bogate są w tkankę tłuszczową, dlatego trudno mówić o ich wysklepieniu. Dodatkowo niemowlę rodzi się z nawróconym przodostopiem i odwróconą kością piętową. Często już te fakty wprawiają w zakłopotanie i powodują dezorientację u rodzica.
Kiedy dziecko zaczyna siadać, stawać i chodzić, rozpoczyna się bardzo ważny okres w kształtowaniu się stóp. Dzieci ze swoimi stopami potrafią robić zdumiewające rzeczy. Nie powinno nas to jednak dziwić. Poprzez swą spontaniczną i charakterystyczną dla wieku ruchliwość (pełzanie, raczkowanie, czworakowanie) dziecko powinno dostatecznie przygotować swój układ mięśniowy do przyjęcia w późniejszym etapie rozwoju pionowej postawy ciała.
WAŻNE! Maluch powinien jak najwięcej czasu spędzać na kocyku lub materacu, a latem na trawie, bo wówczas jest on w stanie spontanicznie pracować nad swoim ciałem: machać nóżkami, raczkować i wspinać się.
Stopy dziecka. Czego unikać i jakie ćwiczenia będą pomocne?
Zbyt wczesne stosowanie różnego rodzaju chodzików może być niezwykle szkodliwe, gdyż układ mięśniowy dziecka nie jest wystarczająco silny.
Ćwiczenia, takie jak uderzanie o twarde podłoże zewnętrznymi krawędziami stóp i piętami, odpychanie się piętami od podłoża w leżeniu na pleckach, pocieranie stopy o stopę, chwytanie ich w rączki, czołganie, bujanie na czworakach, to wszystko swoiste zajęcia, dzięki którym dziecko uczy się właściwego ustawienia stopy podczas stania i chodzenia w przyszłości.
Wysklepienie stóp uwidacznia się stopniowo wraz z wiekiem. Po raz pierwszy pojawia się około 3. roku życia. Do tego czasu jest ono mało widoczne, z powodu niedojrzałości układu kostno-stawowego i występowania na podeszwowej stronie stóp grubej warstwy podściółki tłuszczowej.
Stopy dziecka. Jak rozpoznać płaskostopie?
W tym momencie najczęściej zaczynają się pojawiać pytania o płaskostopie. Faktem jest, że płaskostopie to jedna z najczęściej występujących wad wśród najmłodszych. Polega na obniżeniu łuków wysklepiających stopę.
Stopa prawidłowo zbudowana powinna opierać się na podłożu trzema punktami stycznymi: piętą oraz głową pierwszej i piątej kości śródstopia.
Niekiedy jednak w wyniku złego ustawienia stóp podczas stania, chodu i biegu, nadwagi czy noszenia niewłaściwie dopasowanych bucików dla dzieci, dochodzi do wspomnianego obniżenia łuków: podłużnego przyśrodkowego, podłużnego bocznego i poprzecznego przedniego. W konsekwencji dziecko szybko męczy się podczas codziennych aktywności i odczuwa bolesność stóp oraz łydek.
Płaskostopie u dziecka można zaobserwować na podstawie jego butów. Problem zdradza ogólne ich wykoślawienie oraz obcasy zdarte po wewnętrznej stronie.
Zalecenia dla dzieci z płaskostopiem!
Ogólne zalecenia dla dzieci z płaskostopiem:
- ciepłe kąpiele dla stóp z dodatkiem soli,
- jak najczęstsze chodzenie boso po trawie i piasku.
Ponadto należy zwrócić uwagę na ewentualną nadwagę i w przypadku jej wystąpienia odpowiednio reagować!
Niezbędne jest oczywiście właściwe obuwie z mocną, ale elastyczną podeszwą, z szerokim noskiem, sztywnym zapiętkiem oraz dobraną przez pediatrę wkładką korekcyjną. Doskonałym rozwiązaniem mogą być buciki Memo z systemem diagnostycznym. Niezmiernie istotna jest również kwestia ćwiczeń.
Regularna gimnastyka pozwala wzmocnić słabe mięśnie stóp i nóg oraz zlikwidować ich przykurcze. Wystarczy tylko 15 minut codziennych ćwiczeń.
W przypadku jakichkolwiek wątpliwości, czy dziecko cierpi z powodu płaskostopia należy konsultować się z ortopedą, a ćwiczenia warto wykonywać pod okiem fizjoterapeuty, który dobierze odpowiedni zestaw ćwiczeń i podpowie na co zwracać szczególną uwagę.
Sprawdź także: Wady postawy u dzieci. Jaki sport może uprawiać dziecko?
opracowanie: Łukasz Małkowski, konsultant medyczny, mdh sp. z o.o.
