Endometrioza to dość powszechny problem zdrowotny u kobiet w wieku rozrodczym, który nie tylko utrudnia normalne funkcjonowanie, ale wręcz uniemożliwia zajście w ciążę! Rzeczywista częstość występowania choroby nie jest tak naprawdę znana, ponieważ kobiety nie identyfikują właściwie objawów i nie zgłaszają się z nimi do lekarza ginekologa.
O tym, czym jest endometrioza, jakie objawy pokazują, że mamy z nią do czynienia i jak skutecznie leczyć tę przewlekłą chorobę rozmawiam z mgr Joanną Mróz, certyfikowaną fizjoterapeutką uroginekologiczną.
aktualizacja: 11’2023
Czym jest endometrioza?
Endometrioza, według EBM (od ang. Evidence-Based Medicine; medycyna oparta na dowodach naukowych), jest zaburzeniem hormonalnym, natomiast coraz częściej pojawiają się doniesienia mówiące o tym, że endometrioza jest jednak chorobą o podłożu autoimmunologicznym. W przebiegu choroby tkanka wyściełająca macicę migruje poza nią i znajduje się m.in. w pęcherzu moczowym, moczowodzie i jelitach.
Komórki endometrium mogą tak naprawdę migrować po całym organizmie.
W czasie miesiączki migrujące komórki endometrium powodują mikrokrwawienia i ogromny ból uniemożliwiający normalne funkcjonowanie. Często jedynym ratunkiem dla kobiety są wtedy domięśniowe leki przeciwbólowe.
Objawy i rozpoznanie endometriozy – co powinno wzbudzić niepokój?
Endometrioza charakteryzuje się silnymi bólami menstruacyjnymi, które zawsze powinny skłonić kobietę do konsultacji z ginekologiem. Bolesne miesiączki same w sobie uznaje się za dysfunkcję i odrębną jednostkę chorobową, ponieważ nie są naturalnym i prawidłowym zjawiskiem.
Menstruacja u zdrowej kobiety nie powinna być bolesna.
Oprócz silnego bólu w trakcie menstruacji, endometriozie najczęściej towarzyszą także:
- plamienie pomiędzy miesiączkami,
- zaburzenia owulacji,
- silne bóle kręgosłupa,
- dolegliwości jelitowe (biegunka lub zaparcia),
- częste zapalenia pęcherza moczowego,
- bolesne stosunki,
- migreny.
Objawy ze strony układu rozrodczego i dolnego odcinka układu pokarmowego są wskazaniem do konsultacji z lekarzem ginekologiem.
W przypadku nawracających i uciążliwych dolegliwości kobieta powinna udać się do lekarza ginekologa, który na podstawie wywiadu oraz badania ginekologicznego i laparoskopowego może postawić odpowiednią diagnozę. Niestety, pomimo konkretnych objawów endometrioza nie zawsze jest właściwie rozpoznawana. Kobiety bardzo często nie zgłaszają się do lekarza specjalisty myśląc, że bolesne miesiączki są naturalnym zjawiskiem i nawet nie zdając sobie sprawy, że można je leczyć.
Jak skutecznie leczyć endometriozę?
Do niedawna najbardziej powszechną formą leczenia była farmakoterapia, jednak ze względu na jej negatywny wpływ na gospodarkę hormonalną coraz częściej odchodzi się od tej metody. Jedną z możliwości jest również leczenie operacyjne – laparoskopia lub laparotomia.
W trakcie laparoskopii lub laparotomii lekarz usuwa wszystkie ogniska endometrialne.
Laparoskopia jest mało inwazyjnym zabiegiem – wykonuje się ją przez pępek i dwa wgłębienia pomiędzy talerzami biodrowymi. Z kolei laparotomia to operacja polegająca na przecięciu powłok jamy brzusznej, co wiąże się z pojawieniem się blizn i zrostów pooperacyjnych. Laparoskopia jest lepszą metodą leczenia, ponieważ nie rozsiewa komórek endometrium w jamie brzusznej, co minimalizuje ryzyko ich migracji po całym organizmie.
Decyzję o wykonaniu laparoskopii lub laparotomii podejmuje lekarz ginekolog.
Leczenie operacyjne zazwyczaj gwarantuje dużą poprawę, jednak wiele pacjentek (zwłaszcza przy I lub II stopniu endometriozy), chcąc uniknąć bolesnych i inwazyjnych zabiegów, decyduje się najpierw na pracę z fizjoterapeutą uroginekologicznym.
Dlaczego warto pracować z fizjoterapeutą uroginekologicznym?
Fizjoterapeuta uroginekologiczny na pierwszej wizycie powinien przeprowadzić szczegółowy wywiad z pacjentką i w przypadku podejrzenia endometriozy, skierować ją do ginekologa w celu potwierdzenia lub wykluczenia choroby, zanim jeszcze rozpoczną regularną pracę.
W momencie, gdy choroba zostanie potwierdzona fizjoterapeuta uroginekologiczny rozpoczyna terapię, najlepiej w ścisłej współpracy z lekarzem ginekologiem, psychologiem i dietetykiem, który ustali odpowiedni plan żywienia. W przypadku, gdy mamy do czynienia z III lub IV stopniem endometriozy ta współpraca odbywa się zarówno przed, jak i po laparoskopii/laparotomii, która w tak zaawansowanej postaci choroby może być już koniecznością.
Współpraca z fizjoterapeutą rozpoczyna się od delikatnych, spokojnych ćwiczeń rozluźniających i rozciągających, bazujących na jodze, pilatesie i relaksacji poizometrycznej mięśni.
Kolejnym etapem jest umiejętne rozluźnianie mięśni dna miednicy, ponieważ większość kobiet cierpiących na endometriozę ma wzmożone napięcie w obrębie mięśni dna miednicy.
Fizjoterapeuta nauczy kobietę jak prawidłowo rozluźniać mięśnie dna miednicy.
Dopełnieniem pracy fizjoterapeuty uroginekologicznego jest terapia manualna, w tym terapia wisceralna, którą wykonuje się indywidualnie, w gabinecie specjalisty.
Niezwykle ważna jest systematyczność ćwiczeń. Warto pracować nad ciałem co najmniej 3 razy w tygodniu, zarówno w gabinecie fizjoterapeuty, jak i samodzielnie w domu. Wspólne ćwiczenia oferują także grupy wsparcia kobiet z endometriozą.
Endometrioza to także problem młodych i zdrowych kobiet!
Endometrioza to także problem młodych, zdrowych dziewczyn. Mogą to być kobiety w każdym wieku, nawet te które nigdy nie rodziły i nigdy nie współżyły. Nieleczona endometrioza może utrudniać zajście w ciążę i być przyczyną niepłodności. Bardzo często do gabinetu fizjoterapeuty trafiają kobiety, które bardzo długo i bezskutecznie starają się o dziecko.
Endometrioza może być przyczyną niepłodności!
Leczenie endometriozy wymaga cierpliwości, dlatego bardzo ważne jest wsparcie nie tylko specjalistów i psychologa, ale także partnera, który musi być świadomy z czym wiąże się choroba i jej objawy. Zatrzymanie objawów endometriozy i zajście w ciążę jest możliwe dzięki współpracy szeregu specjalistów, przestrzeganiu prawidłowej diety i dbaniu o dobre nawadnianie organizmu.
Kobiety cierpiące na endometriozę powinny pić nawet 2-3 litry wody każdego dnia. To kluczowa kwestia!
Warto wiedzieć, że niedostatecznie nawodniony organizm gorzej reaguje na ćwiczenia, a tkanki pozbawione są odpowiedniej lepkości, uniemożliwiającej ruchomość względem siebie.
Endometrioza – co trzeba jeszcze wiedzieć?
Problem po cesarskim cięciu może narastać. Istnieje ryzyko, że poprzez przecięcie powłok brzusznych ogniska endometriozy mogą się bardziej rozsiewać, po całym organizmie. Jeśli nie ma ku temu innych przeciwwskazań, kobiety chorujące na endometriozę powinny rodzić siłami natury.
Wszystko ładnie opisane szkoda tylko, że nie ma wzmianki o tym iż np w większości przypadków po usunięciu ognisk endometrialnych pojawiają się one od nowa z zwiększonym ryzykiem wystąpienia w innych miejscach. Już pomijając kwestie słowa „leczenie” w tym przypadku, która nijak ma się do rzeczywistości. Endometriozy się nie leczy (bo nie da się jej wyleczyć) a jedynie można spowolnić jej rozwój poprzez leki czy też ćwiczenia (joga może i skutkuje na początkowym stadium choroby ale dla zaawansowanego przypadku jest to bez mała niewykonalne).