Przemoc dotyka wiele młodych i niewinnych istnień! Według oficjalnych statystyk aż 1 200 dzieci rocznie umiera w wyniku przemocy. To wciąż temat tabu, wiele zgonów następujących na skutek pobicia nie jest w ogóle odnotowywanych, a skala problemu może być znacznie większa. Formy i sposoby przemocy są różne i niekiedy także niewidoczne dla społeczeństwa – pozostawiają nie tylko rany na ciele, ale i psychice dziecka.
[aktualizacja: 05’2023]
Przemoc wobec dziecka przybiera różne formy
Przemoc wobec dzieci klasyfikuje się jako: fizyczną, emocjonalną i seksualną. Powszechnie znaną jej formą jest przemoc fizyczna, jednak wśród najczęściej wymienianych przejawów ucisku pojawiają się też: zaniedbanie, degradacja werbalna, wyśmiewanie, ograniczanie, poniżanie, krytykowanie, kontrolowanie, nadopiekuńczość, nienależyta opieka i wykorzystywanie seksualne. Pozornie może wydawać się, że dzieci mają wszystko, lecz nie mając miłości stają się emocjonalnie porzucone przez rodziców i osamotnione.
Ciosy emocjonalne doznane w dzieciństwie mogą powodować problemy w dorosłym życiu.
Przemoc fizyczna najczęściej pojawia się wśród rodzin o niskim statusie społecznym i ekonomicznym, nie należy jednak uogólniać problemu, gdyż dzieci są krzywdzone także w rodzinach zamożnych i wykształconych. Nie istnieje rodzina, w której nie zdarzają się mniejsze lub większe konflikty, w wielu brakuje porozumienia i nie każdej rodzinie udaje się przezwyciężyć nękające ją problemy samodzielnie.
Dzieci z tak zwanych „dobrych rodzin” zwykle dotyka przemoc emocjonalna, przejawiająca się mówieniem najmłodszym „jesteś do niczego”, a więc nieustannym krytykowaniem i poniżaniem.
Obalmy stereotyp „dzieci i ryby głosu nie mają”! Dziecko nie jest własnością rodzica i nie można traktować go przedmiotowo – mówi Iwona Wiśniewska, psychoterapeuta.
Co zrobić, aby być dobrym rodzicem i nie zwariować?
Bycie rodzicem to bardzo odpowiedzialne zadanie. Wychowanie jest złożonym procesem, dlatego nieradzenie sobie z trudem rodzicielstwa jest czymś zupełnie naturalnym i nie powinno być powodem do wstydu. Warto wsłuchać się w samego siebie, poznać swoje mocne i słabe strony, aby uniknąć okazywania dziecku własnych frustracji, czy negatywnych emocji. Dzieci na każdym etapie dorastania powinny mieć wsparcie osób dorosłych i nie powinny być pozostawione w samotności ze swoimi problemami.
Przemoc wśród dzieci pojawia się także dlatego, że nie mogą one kreować swojego świata – dzieci XXI wieku coraz bardziej upodabniają się do dorosłych.
Jak zdiagnozować dziecko krzywdzone? Jak mu pomóc?
Aby skutecznie pomóc dziecku doświadczającemu przemocy, należy zaangażować wiele instytucji i organizacji, które pozwolą mu na odzyskanie praw. Każdy z nas powinien reagować, gdy dziecku dzieje się krzywda, nie można udawać, że nie widzimy czego doświadczają najmłodsi.
Warto pamiętać, że zawiadomienie odpowiednich służb o przemocy skierowanej wobec dziecka jest obowiązkiem, a brak reakcji jest współuczestnictwem w przestępstwie!
Wychowanie jest procesem wymagającym bardzo dużo wysiłku, ale jest także wolnością – dziecku należy stawiać zadania i wymagania, jednak nie może być notorycznie i bezpodstawnie karcone, a jedynie odpowiednio i odpowiedzialnie karane oraz motywowane do zmiany zachowania.
Kara powinna być krótkotrwała i adekwatna do wieku, a rodzic musi być konsekwentny w swoich działaniach, co pozwoli dziecku poczuć się bezpiecznie.
Rodzice krzywdzą dziecko także wtedy, gdy kłócą się, obrażają i przeklinają. Dziecko staje się wtedy ofiarą przemocy pośredniej.
Wiele dzieci nie pokazuje, że są nieszczęśliwe. Objawem złego samopoczucia najczęściej są problemy w nauce, jednak niektóre dzieci uczą się lepiej, aby zwrócić na siebie uwagę. Nie można zatem określić jednoznacznego portretu psychologicznego dziecka krzywdzonego.
Sprawdź czym jest Zespół stresu pourazowego i w jakich sytuacjach może rozwinąć się u dzieci.
Jak, mimo doznanej krzywdy i przemocy w rodzinie, odnaleźć równowagę w dorosłym życiu?
Jednaj skrzywdzona w dzieciństwie psychika nie musi wpływać na to, jakim rodzicem będziemy w przyszłości. Jeśli mamy świadomość doznanej krzywdy, powinniśmy zmieniać swoje życie i nie uciekać od odpowiedzialności. Trzeba więc pracować nad swoim umysłem i uporządkować emocje, aby uzyskać równowagę w dorosłym życiu.
Zdecydowanie łatwiej jest być rodzicem, który nie boi się rozmawiać z dzieckiem i przede wszystkim – prowadzi partnerski dialog.
Każdy z nas popełnia błędy, dlatego warto umieć się do nich przyznawać i wyciągać wnioski, które mogą zaowocować zyskami w relacji z dzieckiem. Dopiero wtedy, gdy sami będziemy szczęśliwi, damy szczęście także naszym dzieciom.
Dziecko należy słuchać ze zrozumieniem i nie przerywać mu w trakcie mówienia, ponieważ ma prawo mieć swoje zdanie. Pozwólmy mu samodzielnie stworzyć własny świat, jednak aktywnie uczestniczmy w życiu dziecka, aby mogło prawidłowo rozwijać się i przede wszystkim czuć, że jest kochane.
Gościem Radiokliniki jest Pani Iwona Anna Wiśniewska, pedagog, psycholog, psychoterapeuta, specjalista w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie – dyrektor Ośrodka dla Osób Dotkniętych Przemocą w Krakowie.
Podcast do wysłuchania
Zachęcamy do przeczytania i wysłuchania również tego artykułu i podcastu => Samobójstwa i problemy psychiczne wśród nastolatków. Gdzie leży problem?
