Znamiona to zmiany skórne, które należy mieć całe życie pod kontrolą. Nawet te łagodne z upływem czasu mogą przekształcić się w znamiona złośliwe. Warto wiedzieć jakie są możliwości usuwania zmian skórnych i jakie zagrożenia wynikają z doboru niewłaściwej metody leczenia. O tym, jak bezpiecznie usuwać zmiany skórne i niwelować blizny mówi lek. med. Grażyna Jóźwiak-Zimińska, specjalista chirurgii plastycznej i lekarz medycyny estetycznej.
aktualizacja: 05’2023
Czym są znamiona?
Znamiona to zmiany skórne, z którymi człowiek przychodzi na świat lub które pojawiają się wraz z wiekiem i upływającym czasem. Tego rodzaju zmiany dzielą się na: znamiona łagodne i znamiona potencjalnie złośliwe, które mogą ewoluować w znamiona złośliwe i stać się poważnym zagrożeniem dla zdrowia!
Znamię to zmiana skórna związana głównie z nieprawidłowym rozproszeniem barwnika produkowanego przez melanocyty.
Nieprawidłowo rozproszony barwnik układa się w obrębie tkanki – na powierzchni skóry lub w jej głębi. Zwykle tego rodzaju zmiana przybiera postać plamy, ale może także przerastać ponad skórę lub wrastać w nią.
Warto wiedzieć: znamiona wypukłe i wystające są mniej groźne niż znamiona płaskie. Jedne i drugie wymagają jednak konsultacji specjalisty i jeśli istnieje taka potrzeba, także dalszej diagnostyki i leczenia.
Czy znamiona mogą być groźne dla zdrowia?
Pacjenci zdecydowanie częściej koncentrują się na estetyce znamion i zmian skórnych. Często przychodzą do gabinetu w celu ich usunięcia, jednak zwykle nie kierują się względami zdrowotnymi. Chociaż wystające znamiona są mniej groźne niż znamiona płaskie (najczęściej przypominające plamy o barwach od jasnobeżowych do ciemnobrązowych, a nawet czarnych), ludzie zwykle chcą usuwać je z uwagi na kwestie estetyczne.
Każda niepokojąca zmiana skórna, w tym także znamię, wymaga diagnostyki!
Znamiona wymagają wykonania badania klinicznego w celu oceny ich charakteru i ewentualnej złośliwości. Pomimo wielu nowoczesnych metod i urządzeń ułatwiających rozpoznanie, m. in. dermatoskopii oraz videodermatoskopii, lekarz nie może postawić pełnej diagnozy na podstawie samej obserwacji pacjenta! 100% rozpoznanie zmiany uzyskuje się dopiero dzięki badaniu histopatologicznemu oraz obserwacji pod mikroskopem.
Sprawdź także: Czerniak to nie tylko podstępna choroba skóry!
Znamiona a słońce. Dlaczego powinniśmy unikać nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne?
Znamiona powstają także na skutek nadmiernej ekspozycji na słońce. Lekarze od wielu lat ostrzegają, żeby chronić swoją skórę przed słońcem i opalać się z umiarem!
Melanocyty chronią skórę przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych produkując barwnik (melaninę), dzięki czemu naskórek brązowieje. Nadmierna ekspozycja na promienie słoneczne wpływa destrukcyjnie na przemiany melanocytów znajdujących się w obrębie już istniejącego znamienia. Z jednej strony promienie słoneczne mają dobroczynny wpływ na skórę, bo m.in. wytwarzają witaminę D3, jednak w nadmiarze mogą prowadzić do groźnych uszkodzeń – nieprawidłowego rozrostu komórek skóry!
Nadmierna ekspozycja na promienie słoneczne może spowodować nieprawidłowy rozrost komórek w znamionach i sprawić, że staną się złośliwe.
Nie chodzi o to, żeby unikać słońca, jednak należy zachować zdrowy rozsądek i umiar. Trzeba mieć świadomość, że z wiekiem mogą się pojawić znamiona złośliwe, które są skutkiem nadmiernego opalania przez całe nasze życie!
Przeczytaj także: Jak prawidłowo dbać o skórę latem?
Znamiona – prawidłowe rozpoznanie zmian skórnych
Znamiona barwnikowe wrodzone, które mamy od chwili narodzin, z biegiem lat mogą okazać się groźne dla zdrowia. Do tego dochodzą zmiany skórne, które nabywamy wraz z wiekiem. W rzeczywistości każda zmiana wymaga konsultacji lekarskiej i diagnostyki, ponieważ może przekształcać się w zmiany o charakterze złośliwym i bezwzględnie wymagać leczenia!
Precyzyjna ocena zmian skórnych jest trudna. Duży wpływ ma na to doświadczenie lekarza oraz dodatkowe urządzenia ułatwiające rozpoznanie, a także dalsza diagnostyka.
Pacjent, którego niepokoją zmiany na skórze, swoje pierwsze kroki może skierować do lekarza pierwszego kontaktu. Lekarz pierwszego kontaktu w razie potrzeby pokieruje go dalej – do lekarza dermatologa.
Jeśli zmiana skórna powinna zostać usunięta, dermatolog kieruje pacjenta do lekarza chirurga.
Najważniejsza jest jednak trafna interpretacja tego, co dermatolog widzi na skórze – potwierdzona badaniem histopatologicznym. Trafna ocena zmian skórnych wymaga od lekarza odpowiedniego doświadczenia, a wyniki badania klinicznego w przypadku ewentualnych wątpliwości powinny być konsultowane także z innymi specjalistami.
Zawsze najpierw koncentrujemy się na zdrowiu, dopiero w drugiej kolejności na walorach estetycznych!
Lekarz specjalista podczas badania określa najpierw, czy zmiana ma charakter łagodny czy złośliwy. Do zmian łagodnych niezagrażających zdrowiu, ale budzących częsty niepokój pacjentów należą włókniaki.
UWAGA! To lekarz podejmuje decyzję, czy zmianę należy usuwać! Wskazaniem do wycięcia są kwestie zdrowotne, jednak zmiany skórne można usuwać także ze względów estetycznych.
To może Cię zainteresować: Nowotwory ginekologiczne – objawy, leczenie i profilaktyka
Jak postępować z blizną po wycięciu zmiany skórnej?
U człowieka po każdym urazie powstaje blizna – uszkodzona tkanka w procesie gojenia zawsze zamieniana jest w tkankę łączną. To tzw. proces reparacyjny. W przypadku wycięcia zmiany skórnej zawsze powstaje blizna, która z czasem może się rozszerzać lub przerastać. Z tego względu sposób leczenia i usuwania zmian jest ważny także z estetycznego punktu widzenia. Chirurdzy plastycy mają pewnego rodzaju tricki i sposoby wykonywania cięć, dzięki którym blizna może być mała i niewidoczna.
Wygląd, widoczność blizny oraz sam proces gojenia zależy nie tylko od rodzaju rany, ale także od jej lokalizacji!
Najmniej problematyczne, najładniej gojące się blizny znajdują się na twarzy, dlatego nie należy obawiać się wycinania zmian w tym miejscu. Natomiast najtrudniej goją się blizny na: dekolcie, plecach i kończynach. Dużą rolę odgrywa także doświadczenie lekarza oraz postępowanie zgodnie z zasadami sztuki chirurgicznej, co pozwala uzyskać ładne i niewidoczne blizny.
Blizny można i należy leczyć. Nie da się ich całkowicie wyeliminować, a jedynie zmniejszyć ich widoczność.
Od czego zależy wygląd blizny?
Lecząc blizny trzeba przede wszystkim skoncentrować się na przyspieszeniu okresu gwałtownego rozwoju blizny. Wtedy stosuje się żele, maści, plastry, sterydy czy ostrzykiwanie, aby przytłumić okres naturalnego buzowania blizny.
Często jest tak, że blizny same z siebie, zwłaszcza te chirurgiczne, będą ładne. Na wygląd blizny wpływa szereg czynników, m.in. ogólny stan zdrowia pacjenta, czas gojenia oraz miejsce, w którym znajdowała się zmiana. Im dłuższy proces gojenia rany, tym gorsza blizna!
Zobacz także: Przyczyny powstawania trądziku, czyli jak na stan skóry wpływa nasz codzienny styl życia?
Wycinanie chirurgiczne blizn
Wycinanie chirurgiczne blizn, zwłaszcza brzydkich – przerostowych, jest bardzo ryzykowne! Wycięcie chirurgiczne blizny przerostowej może spowodować pojawianie się jeszcze większej blizny przerostowej albo blizny zanikowej.
Wycinanie chirurgiczne blizn niesie za sobą duże ryzyko i nie jest zalecane przez lekarzy!
Specjaliści są w stanie leczyć tylko blizny przerostowe, które bardzo często mylone są z keloidami, czyli bliznowcami. Powstają w momencie, gdy dochodzi do nadmiernego buzowania i nadaktywności blizny. Blizna staje się wtedy niewspółmierna do urazu! Nie jest to jednak wskazanie do jej usuwania (to rozwiązanie ostateczne w przypadku dużych bliznowców!) – zwykle zaleca się stosowanie miejscowych preparatów.
Przeczytaj także: Blizna – dlaczego warto z nią pracować i jak to wpływa na nasze ciało?
Leczenie zmian skórnych – jak usuwać znamiona i niwelować blizny?
Podstawową metodą leczenia zmian skórnych, które mogą zagrażać zdrowiu jest chirurgiczne usunięcie tkanki wraz z marginesem zdrowej skóry. Dzięki temu lekarz ma pewność, że zmiana została wycięta w całości, co może potwierdzić badaniem histopatologicznym.
W ostatnim czasie popularną metodą stało się laserowe usuwanie zmian skórnych. Musimy mieć świadomość, że w taki sposób można usuwać tylko znamiona o łagodnym charakterze! Im bardziej podejrzane znamię, tym większym błędem w sztuce jest usuwanie zmiany laserem! Laser jest urządzeniem odparowującym tkanki – w takim przypadku wykonanie badania histopatologicznego oraz wykluczenie złośliwości zmiany jest niemożliwe!
Pacjent powinien wiedzieć, że usunięcie znamienia laserem nie pozwala na 100% diagnostykę, bo tylko badanie histopatologiczne może określić jaki charakter ma znamię – czy jest groźne, czy niegroźne dla zdrowia. Jeśli za pomocą lasera zostanie usunięta zmiana złośliwa, może się to wiązać z poważnymi konsekwencjami dla zdrowia, a nawet życia pacjenta!
Sposoby usuwania zmian skórnych
Nieprawidłowe zmiany skórne, po dokonaniu wcześniejszej, dokładnej diagnostyki, można usunąć na trzy sposoby:
- usunięcie chirurgiczne (wycięcie) z badaniem histopatologicznym,
- usuwanie za pomocą wysokiej temperatury – w przypadku łagodnych zmian (elektrokoagulacja, plazma kosmetyczna, laser i fale radiowe),
- usunięcie zmian za pomocą niskiej temperatury – zwykle tylko zmiany chorobowe, takie jak: kurzajki i brodawki oraz włókniaki.
Znamiona – podcast do wysłuchania
Zapraszamy do wysłuchania całej rozmowy dotyczącej usuwania znamion i innych zmian skórnych oraz postępowania z bliznami. Naszym gościem jest lek. med. Grażyną Jóźwiak-Zimińską, specjalistą chirurgii plastycznej i lekarzem medycyny estetycznej.
