Białoporek brzozowy – pasożyt o szerokim potencjale leczniczym!

Białoporek brzozowy to grzyb pasożytujący na brzozie. Ten pospolity pasożyt ma spory potencjał leczniczy. W medycynie ludowej doceniano jego właściwości odżywcze i wzmacniające odporność. Uważano go za grzyb leczniczy, przypisując mu działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, a także przeciwnowotworowe. Wyciągi z porka brzozy pomagały też goić rany. Obecnie, dzięki badaniom dysponujemy sporą wiedzą  na temat związków czynnych występujących w hubie brzozowej i ich potencjale zdrowotnym. Naukowcy potwierdzają również pewne właściwości pasożyta, które wykorzystywane były dawniej w medycynie ludowej. Przygotowaliśmy dla Was przegląd badań nad pniarkiem brzozowym.

Fomitopsis betulina, czyli pniarek brzozowy

Fomitopsis betulina, po polsku zwany pniarkiem brzozowym, to grzyb z rodziny pniarkowatych (Fomitopsidaceae). Znaleźć możemy też jego inne nazwy łacińskie używane już wcześniej w medycynie ludowej, na przykład Piptoporus betulinus (Bull.) P. Karst. W Polsce spotykane są także określenia: białoporek brzozowy, huba brzozowa, żagiew brzozowa czy porek brzozowy. Grzyb ten jest jednoroczny. 

Grzyb pasożytuje wyłącznie na brzozie, powodując brunatną zgniliznę drewna. Pasożyt ten szczególnie lubi miejsca wilgotne i zacienione. Spotykamy go także na martwych lub ściętych pniach brzozy. Białoporka spotkać możemy w strefie umiarkowanej północnej Europy, Ameryki Północnej i Azji. Powszechnie uznawany jest za grzyb niejadalny. 

Owocniki białoporka wyrastają od wiosny do jesieni. Kolor białoporka brzozowego jest początkowo biały, potem ciemnieje i staje się płowy, często z białymi brzegami. Grzyb ma także biały miąższ, który jest pozbawiony włókien i zwarty w przekroju. Jego smak jest cierpki i lekko gorzki.

Białoporek brzozowy w medycynie ludowej – kilka słów o jego historii

Lecznicze wykorzystanie białoporka brzozowego ma długą tradycję. Świadczy o tym, chociażby znalezienie jego owocników przy szczątkach człowieka z lodu (Ötzi Lodziarza) z około 3300 roku p.n.e. Naukowcy nie mają jednak wiedzy, w jakim celu huba była wówczas wykorzystywana. Można jedynie przypuszczać, że medycy uznawali ten grzyb już wtedy za surowiec leczniczy, dostrzegając jego potencjał zdrowotny.

Porek brzozowy, czyli popularna huba, znany był już w medycynie ludowej ze swojego działania przeciwdrobnoustrojowego, przeciwzapalnego, a nawet przeciwnowotworowego.

Owocnik porka brzozowego, wykorzystywany jako surowiec leczniczy, cieszył się największą popularnością w Rosji, na Węgrzech, w krajach bałtyckich czy w Rumunii. Stosowano go głównie ze względu na  jego wartości odżywcze oraz właściwości uspokajające. 

Świeże owocniki ze względu na ich właściwości antyseptyczne i przeciwkrwotoczne stosowano zewnętrznie jako środek antyseptyczny na rany, który przyspieszał gojenie. Natomiast suszone i zmielone na proszek – jako środek przeciwbólowy. Z kolei napar z grzyba używano jako środek wzmacniający odporność oraz środek przeciwnowotworowy. Stosowano go również przeciw owsikom i włosogłówce ludzkiej – w kuracjach przeciwpasożytniczych oraz w celu złagodzenia objawów zaburzeń żołądkowo-jelitowych.

Huba brzozowa – bogactwo substancji w owocnikach i grzybni 

Badania nad określeniem składników czynnych białoporka prowadzone są w różnych ośrodkach naukowych. Wiele z nich wykonuje się także w Polsce. Jak do tej pory w Fomitopsis betulina wyizolowano:

• kwasy tłuszczowe (22% nasyconych i 78% nienasyconych) – głównie kwas palmitynowy, kwas stearynowy, kwas oleinowy i kwas linolowy;
• polisacharydy, takie jak α-(1→3)-D-glukany, d-mannitol i α,α trehaloza oraz piptoporan – związek o charakterze bakteriobójczym; znaleziono też (1,3)-β-D-glukany w wodnych ekstraktach (3,85% w owocnikach i 2,27% w grzybni) – to substancje o działaniu immunostymulującym, przeciwnowotworowym, ochraniającym komórki przed genotoksycznością oraz hamujące angiogenezę, proliferację i zapobiegające przerzutom nowotworowym; sugeruje się także ich działanie obniżające cholesterol i redukujące masę ciała;
• antyoksydanty, takie jak tokoferole – 0,578 mg/100 g suchej masy (głównie β i γ), kwas askorbinowy-87,5 mg/100 g suchej masy; β-karoten i likopen;
• kwasy fenolowe (m.in. syringowy, galusowy, p -hydroksybenzoesowy, 3,4-dihydrofenylooctowy); kwasy fenolowe pełnią w grzybach funkcję obronną przeciwko pasożytom i mikroorganizmom, są też owadobójcze; dla nas najważniejsza jest ich aktywność przeciwutleniająca, przeciwbakteryjna, przeciwwirusowa, przeciwgrzybicza i przeciwzapalna;
• związki terpenowe, takie jak np. kwas poliporenowy A,B,C, kwas tumulozowy oraz – (+)-α-barbaten, (−)-β-barbaten, daucen i izobazzanen – związki nieznalezione w innych grzybach. Obserwuje się, że zawartość triterpenów waha się w zależności od wieku owocnika, inna jest też w grzybni; istnieje podejrzenie, że to kora brzozy na której pasożytuje grzyb wzbogaca rosnący grzyb tymi związkami;
• alkohole alifatyczne, ketony i aldehydy;
• sterole (m.in. neosterol, fitosterol, fungisterol, ergosterol); ergosterol ma właściwości przeciwnowotworowe i immunostymulujące, jest także prekursorem kortyzolu – hormonu nadnerczy o działaniu przeciwzapalnym; liczne badania wykazały, że ergosterol i produkty jego peroksydacji (nadtlenek ergosterolu) wykazują działanie terapeutyczne poprzez zmniejszenie bólu związanego z zapaleniem, zmniejszenie częstości występowania chorób układu krążenia oraz hamowanie działania enzymów cyklooksygenazy;
• związki indolowe – l-tryptofan, 5-hydroksy-l-tryptofan, 5-metylotryptamina – związki te mają korzystny wpływ na sen i wspomagają leczenie depresji; są też prekursorami serotoniny i melatoniny, czyli substancji odpowiadających za regulację cyklu dobowego;
• inne związki, takie jak związki fenolowe, flawonoidy czy piptamina.

Jak widać, ten pospolity pasożyt zawiera naprawdę sporo związków aktywnych o leczniczych właściwościach.

Badania wykazały, że działanie farmakologiczne owocnika białoporka było bardziej efektywne, gdy używano ekstraktów z całego surowca, a nie tylko pojedynczych, izolowanych z niego substancji.

Tak jak w przypadku ziół, również i tu występuje pewna synergia działań poszczególnych składników, których wypadkowa przynosi dopiero pożądane efekty lecznicze. Pojedyncze, izolowane z surowca składniki nie dają tak dobrych rezultatów!

Warto wiedzieć: w lecznictwie tradycyjnym używano 3-5% stężenia odwarów z grzyba, zalecając ich spożycie około 2-3 razy dziennie, po 100-150 ml. Natomiast w badaniach naukowych używano roztworów wodnych, etanolowych, metanolowych, chloroformowych i eterowych. Te odmienne sposoby pozyskiwania przetworów z huby mogą powodować różnice w stężeniach zawartych w nich związków czynnych.

Białoporek brzozowy w badaniach in vitro

Doświadczenia i obserwacje z krajów Azji i Europy Wschodniej pokazują, że grzyby mogą spełniać ważną funkcję, jako źródło substancji stosowanych w profilaktyce i leczeniu nowotworów. Testuje się je więc w tym właśnie kierunku w badaniach in vitro oraz in vivo.

Niektórzy autorzy badań sugerują, że młode owocniki pniarka brzozowego są jadalne. Zakłada się więc, że grzyb ten powinien być jadalny – nieszkodliwy i nietoksyczny dla człowieka.

Przyglądając się wynikom badań in vitro, powinniśmy wiedzieć, że nie możemy przekładać ich rezultatów bezpośrednio na leczenie ludzi, dopóki ich efekty nie zostaną potwierdzone w badaniach klinicznych. Dzięki nim można jednak wstępnie potwierdzić zasadność stosowania białoporka w medycynie ludowej i wyznaczyć kierunek dalszych prac naukowych. Co ciekawe, dużo z przeprowadzonych do tej pory badań odbyło się w polskich ośrodkach naukowych.

Pniarek brzozowy przeciwko komórkom nowotworowym

Podczas badań zauważono, że ekstrakt z grzybni białoporka wykazuje znaczącą aktywność cytotoksyczną wobec komórek raka prostaty DU145. Metanolowy ekstrakt z owocników działał umiarkowanie wobec mysich komórek raka płuc Lewisa 3LL i białaczki limfocytowej L1210.

W badaniach przeprowadzonych przez polskich naukowców obserwowano aktywność przeciwnowotworową frakcji wyizolowanych różnymi rozpuszczalnikami (heksan, metanol i inne) z wysuszonych owocników. Były to testy in vitro, między innymi wobec ludzkich komórek raka płuc (A549) i gruczolakoraka okrężnicy (HT-29). Istotną obserwacją był fakt braku toksycznego działania w stosunku do zdrowych komórek.

Ekstrakt eterowy charakteryzował się silną aktywnością cytotoksyczną w stosunku do wszystkich badanych rodzajów ludzkich komórek nowotworowych, m.in.:

• komórek raka tarczycy FTC238
• komórek raka piersi T47D
• neuroblastomy SK-N-AS
• komórek raka krtani Hep-2
• komórek raka szyjki macicy

Okazało się, że nawet najmniejsze stężenie ekstraktu powodowało statystycznie istotny spadek żywotności komórek nowotworowych w stosunku do hodowli kontrolnych. Zauważono też następującą zależność: im wyższa dawka, tym większy spadek żywotności komórek nowotworowych. Wykazano także, że ekstrakt działa antyproliferacyjnie na komórki nowotworowe, blokując cykl komórkowy komórek raka tarczycy.

Także wyciągi wodne z pniarka brzozowego wykazują działanie immunomodulacyjne i przeciwnowotworowe. Jednak jest ono dużo słabsze niż w przypadku ekstraktów w innych rozpuszczalnikach.

Do innego badania użyte zostały z kolei karboksymetylowe pochodne α-(1→3)-D-glukanów (wyizolowanych z owocników). Okazało się, że wykazują znaczną aktywność w hamowaniu metabolizmu nowotworowych linii komórkowych HeLa raka szyjki macicy, nie wpływając znacząco na komórki zdrowe.

Badania in vitro potwierdziły, że hamujące działanie ekstraktów huby na komórki nowotworowe zależy od rodzaju rozpuszczalnika. Na przykład: badany na komórkach gruczolakoraka jelita grubego ekstrakt eterowy działał silniej od etanolowego. Zauważono również spadek żywotności komórek nowotworowych i zmniejszenie adhezji do podłoża. Nie zaobserwowano jednak znaczącego wpływu na proliferację komórek chorych. Cytotoksyczność ekstraktów wobec komórek pochodzenia prawidłowego z nabłonka okrężnicy była obserwowana tylko przy najwyższym badanym stężeniu.

Działanie przeciwdrobnoustrojowe pniarka brzozowego 

Aby przetrwać w naturalnym środowisku, grzyby wytwarzają wiele związków o charakterze przeciwdrobnoustrojowym. Można wykorzystać ich działanie z pożytkiem dla ludzi. 

Chcąc wykazać i potwierdzić działanie przeciwdrobnoustrojowe pniarka brzozowego, badano jego wyciągi metanolowe, chloroformowe, dichlorometanowe. W badaniach stwierdzono:

• hamowanie bakterii gram dodatnich i grzybów, m.in.: Staphylococcus aureus, Enterococcus feacalis, Bacillus subtilis, Escherichia coli, Kluyveromyces marxianus, Candida albicans, Sporobolomyces salmonicolor, Bacterium racemosum, Bacillus coli, Rhodococcus equi, Pseudomonas aeruginosa, Serratia marcescens, Saccharomyces cerevisiae, Mycobacterium smegmatis i Aspergillus fumigatus;
• ekstrakt dichlorometanowy huby dodatkowo wykazywał działanie wobec Biomphalaria glabrata – ślimaka, który jest nosicielem i żywicielem pośrednim dla pasożytniczej przywry Schistosoma mansoni; przywra ta wywołuje u ludzi schistosomatozę, która jest, zaraz obok malarii, najpoważniejszym w skali światowej parazytologicznym problemem zdrowotnym; jako działające w ekstraktach związki wskazano piptaminę oraz związki triterpenowe (kwas poliporenowy A i C). Okazuje się też, że związki triterpenowe mogą hamować bakteryjne hialuronidazy; nie są za to aktywne wobec hialuronidaz ssaków.

Potencjalne działanie antyadhezyjne białoporka brzozowego – przeciw bakteriom wywołującym biegunki i zapalenie jelit

Drobnoustroje mają różne mechanizmy, za pomocą których łatwiej im zainfekować nasz organizm. Są to między innymi adhezyny – związki, które mogą się łączyć z receptorami na naszych komórkach. Zablokowanie tego połączenia jest jedną ze strategii zapobiegania zakażeniu na jego wczesnym etapie. Znanym przykładem jest sugestia profilaktycznego używania owoców żurawiny, aby zapobiegać zakażeniom układu moczowego. Badania proantycyjanidów żurawiny pokazywały bowiem możliwość hamowania przylegania komórek Escherichia coli do komórek nabłonka moczowego. Badano czy ekstrakty z porka mają podobne właściwości.

W jednym badaniu sprawdzono zdolność metanolowych i wodnych ekstraktów z Fomitopsis betulina na przyleganie komórek bakterii Campylobacter jejuni do komórek linii komórkowej ludzkiego gruczolakoraka okrężnicy (HT-29).  Bakteria ta jest jedną z przyczyn mogących wywołać biegunki i zapalenia jelit u ludzi. Uzyskano pozytywne wyniki. Ciekawostką w tym badaniu jest fakt, że ekstrakt etanolowy, który wykazuje silne działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze, akurat w tym przypadku nie wykazał żadnego działania antyadhezyjnego. Wynika z tego, że działania przeciwdrobnoustrojowe mogą mieć różne mechanizmy i biorą w nich udział różne związki czynne z badanego grzyba. Działanie antyadhezyjne ekstraktu wodnego przypisuje się polisacharydom, a ekstraktu metanolowego – triterpenom.

Obiecujące efekty badań ekstraktu z pniarka w przeciwdziałaniu wstrząsowi septycznemu

W badaniach prowadzonych in vitro zauważono, że ekstrakt z pniarka brzozowego hamował wiązanie się endotoksyny LPS do receptora na leukocytach. Endotoksyna LPS (lipopolisacharyd) to jeden z czynników chorobotwórczych wytwarzanych przez bakterie Gramm-ujemne i cyjanobakterie. Może ona wywołać wstrząs septyczny. Efekty badań wyglądają obiecująco i mogą wyznaczyć kierunek dalszych prac nad przeciwdziałaniem wstrząsowi septycznemu wywoływanemu przez ten lipopolisacharyd.

Porek brzozowy i jego działanie przeciwwirusowe

Medycyna ludowa wykorzystywała hubę brzozy jako lek przeciwwirusowy. Badania sprawdzające zasadność takich terapii przeprowadzano w Polsce. W testach in vitro wykazano, że po 12 godzinach inkubacji ekstrakt wodny z białoporka brzozowego powodował częściową inaktywację wirusa krowianki oraz w 80% hamował jego replikację w komórce.

Działanie przeciwzapalne pniarka brzozowego

Zarówno ekstrakt etanolowo-octanowy z grzyba, jak i wyizolowane pochodne triterpenowe wykazują silne właściwości przeciwzapalne hamując aktywność czynników prozapalnych, co potwierdzają badania.  

W teście in vitro zauważono również, że etanolowy ekstrakt z Fomitopsis betulina zwiększa fagocytozę w granulocytach o 158%. Fagocytoza to ważny element odporności nieswoistej naszego ciała chroniący nas przed organizmami chorobotwórczymi. W uproszczeniu: polega ona na wchłonięciu przez naszą komórkę ciała obcego, a następnie jego strawieniu.

Zważywszy na fakt, że grzyb zawiera związki o działaniu przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym (związki fenolowe, flawonoidy, tokoferole, kwas askorbinowy, β-karoten, likopen), mógłby być dobrym środkiem profilaktycznym, stosowanym w celu zmniejszenia uszkodzeń oksydacyjnych i stanów zapalnych w organizmie człowieka.

Ekstrakty z Fomitopsis betulinus w hamowaniu przerzutów nowotworowych

Badania na zwierzętach wykazały, że ekstrakt z F. betulinus wykazuje działanie hamujące wobec metaloproteinaz. Metaloproteinazy wchodzą w skład wszystkich tkanek oraz narządów człowieka. Są to enzymy odgrywające istotną rolę zarówno w procesach fizjologicznych, takich jak chociażby proces gojenia ran czy powstawania blizn. Biorą również udział w procesach patologicznych, takich jak choroby nowotworowe. 

Co to oznacza? Jest to jeden z kierunków badań, w których szuka się rozwiązań dla chorych na raka z ryzykiem mikroprzerzutów nowotworowych. Ekstrakty z białoporka mogłyby być stosowane zarówno we wczesnej fazie choroby, jak i pooperacyjnie jako leczenie uzupełniające, aby zapobiegać pojawieniu się mikroprzerzutów i ograniczyć ryzyko nawrotu choroby. Jednak, aby potwierdzić te efekty, należałoby wykonać badania kliniczne na ludziach, a do tego, jak na razie, daleka droga.  

Szansa dla chorych na Alzheimera?

Innym, potencjalnie nadającym się do wykorzystania działaniem wyciągów etanolowych z białoporka brzozowego jest zdolność do hamowania aktywności acetylocholinoesterazy. Obecnie leczenie choroby Alzheimera koncentruje się na normalizacji działania w mózgu neuroprzekaźnika – acetylocholiny. Acetylocholinoesteraza to enzym rozkładający acetylocholinę. Zahamowanie działania tego enzymu poprawia stan chorych. Połączenie hamujące aktywność acetylocholinoesterazy, które wykazują ekstrakty z porka, z jego działaniem przeciwutleniającym, mogłoby mieć znaczenie w terapii choroby Alzheimera. 

Działanie huby obniżające ciśnienie krwi 

Hamowanie enzymu konwertującego angiotensynę I jest to mechanizm działania grupy leków obniżających ciśnienie. Tego typu aktywność zaobserwowano w ekstraktach alkalicznych z Fomitopsis betulina. Porek brzozowy wywiera również pozytywne działanie antyoksydacyjne. Suma tych działań wskazuje naukowcom, że można zbadać również dokładniej potencjał składników aktywnych grzyba u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym. 

Wpływ pniarka brzozowego na proces gojenia się ran

Z racji tego, że dawniej tradycyjnie używano pasków z huby jako opatrunków na rany, naukowcy postanowili sprawdzić potencjał ekstraktów metanolowych i wodnych w procesie gojenia się ran badaniach in vitro. 

Okazało się, że efektywnie działają wyciągi metanolowe i gorące ekstrakty wodne z grzybni, a te pozyskiwane z owocników, nie wykazują namacalnego działania. Sprawdzano też przebieg procesów gojenia na keranocytach uszkodzonych przez promieniowanie UV. Również w tym przypadku ekstrakty z grzybni wykazały się pewnym, jednak nie spektakularnym działaniem.

Badania in vivo na zwierzętach

Godne uwagi są przede wszystkim właściwości ekstraktu z białoporka potwierdzone in vivo. Pozwala to iść o krok dalej w postulowaniu działania leczniczego i ustalania zarówno efektywnych dawek, jak i drogi podania leku.

Przykład: pozytywne efekty przyniosły badania nad ekstraktami eterowymi, stosowanymi w leczeniu specyficznego nowotworu dróg rodnych u psów. Psom z guzami wenerycznymi Stickera podawano 3 g ekstraktu doustnie. W badaniu zaobserwowano cofanie się guzów w pochwie, a niekiedy ich całkowite zanikanie. Zauważono także ustąpienie krwawienia, a ogólny stan psów biorących udział w badaniu poprawiał się. Ekstrakt nie miał jednak wpływu na guzy ulokowane w okolicy sutków.

Inne badanie potwierdziło natomiast ochronny efekt ekstraktów wodnych, etanolowych i eterowych z grzyba przed śmiertelnym zakażeniem wirusem kleszczowego zapalenia mózgu u myszy. Ekstrakt wodny podawano myszom dożylnie dwie godziny przed zakażeniem wirusem. Najsilniejsze działanie występowało 8-12 godzin po podaniu ekstraktu i nieco spadało w ciągu kolejnych 24 godzin. Z badań wynikało, że działanie to jest profilaktyczne (kluczowe jest tutaj podanie przed zakażeniem!) i nie wpływa znacząco na trwającą już infekcję wirusową. Postulowano, że wyciąg wodny z F. betulina jest induktorem interferonu, dlatego jego działanie występuje dopiero po pewnym czasie od podania dawki.

Wyizolowane z owocników F. betuliny kwasy triterpenowe typu lanostanowego (między innymi kwasy poliporenowe i ich pochodne) wykazały działanie przeciwzapalne w badaniach prowadzonych na myszach. U myszy laboratoryjnych wywołano sztucznie obrzęk uszu za pomocą  12-O-tetradekanoiloforbolo-13-octanu. Okazało się, że związki terpenowe tłumiły obrzęk w 49-86%.

Przeprowadzone zostały również badania, w których stwierdzono, że huba wykazuje istotną aktywność w zapobieganiu wystąpienia poliomyelitis (choroby Heinego-Medina) u myszy i małp.

Białoporek brzozowy – podsumowanie

Obecnie, myśląc o wykorzystaniu potencjału leczniczego pniarka brzozy, można opierać się jedynie na praktyce medycyny ludowej. Jednak wiele prowadzonych badań wskazuje na jego duży potencjał leczniczy. Grzyby te są bowiem nie tylko bogate w substancje odżywcze, ale wytwarzają też wiele cennych dla zdrowia substancji aktywnych. Za jakiś czas mają sporą szansę stać się lekami na wiele schorzeń.

Bibliografia

1. Małgorzata Pleszczyńska, Marta K. Lemieszek, Marek Siwulski, Adrian Wiater, Wojciech Rzeski, Janusz Szczodrak; „Fomitopsis betulina (formerly Piptoporus betulinus): the Iceman’s polypore fungus with modern biotechnological potential”  2017
2. Katarzyna Sułkowska-Ziaja, Agnieszka Szewczyk, Agnieszka Galanty, Joanna Gdula-Argasińska, Bożena Muszyńska; „Chemical composition and biological activity of extracts from fruiting bodies and mycelial cultures of Fomitopsis betulina”. Mol. Biol. Rep. 2018 Dec; 45(6):2535-2544;
3. Małgorzata Cyranka, Marcin Graz, Józef Kaczor, Martyna Kandefer-Szerszeń, Katarzyna Walczak, Lucyna Kapka-Skrzypczak, Wojciech Rzeski „Investigation of antiproliferative effect of ether and ethanol extracts of birch polypore medicinal mushroom, Piptoporus betulinus (Bull.:Fr.) P. Karst.” Int J Med Mushrooms 2011;13(6):525-33;
4. Martyna Kandefer-Szerszeń, Zbigniew Kawecki „Wodne ekstrakty grzybów jako źródło substancji o aktywności przeciwwirusowej”, artykuł w: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio C, Biologia Vol. 34 (1979), s. 163-174, od T. 2 1947 nazwa sekcji: Sectio C Nauki Biologiczne, od T. 4 1949: Sectio C Biologia, od Vol. 64 (2009) dostępne tylko online, streszcz. ang., ros., tyt. równol. w jęz. ang.: Water Extracts of Fungi as a Source of Antiviral Substances;
5. Małgorzata Pleszczyńska, Adrian Wiater, Marek Siwulski, Marta K.Lemieszek, Justyna Kunaszewska, Józef Kaczor, Wojciech Rzeski, Grzegorz Janusz, Janusz Szczodrak „Cultivation and utility of Piptoporus betulinus fruiting bodies as a source of anticancer agents” World J Microbiol Biotechnol. 2016; 
6. Katarzyna Sułkowska-Ziaja, Paulina Motyl, Bożena Muszyńska, Anna Firlej „Piptoporus betulinus (Bull.) P. Karst. – bogate źródło związków aktywnych biologicznie”. Postępy Fitoterapii 2/2015, s. 89-95;
7. Utzig J., Samborski Z. „Wpływ trójterpenów zawartych w żagwi brzozowej – Polyporus betulinus na guzy Stickera.” Med. Wet. 1957, 8, 481-484. 37;
8. Zeyad Alresly “Chemical and Pharmacological Investigations of Fomitopsis betulina (formerly: Piptoporus betulinus) and Calvatia gigantea”, Universität Greifswald, Mathematisch-Naturwissenschaftliche Fakultät, 2.01.2020.