Grzyb chaga. Nadzieja dla chorych na nowotwory?

Chaga był i jest niezwykle cenionym surowcem wykorzystywanym w medycynie ludowej. Grzybowi przypisuje się liczne właściwości prozdrowotne, m.in. przeciwbakteryjne i przeciwzapalne – zwłaszcza na błony śluzowe przewodu pokarmowego, czy działanie wzmacniające odporność. Błyskoporek podkorowy w formie wywaru zapisany został w Farmakopei Rosyjskiej pod nazwą Befungin, jako środek ochronny przed nowotworami. Przyjrzyjmy się jeszcze innym zastosowaniom tego grzyba. Dowiedzmy się, jakie badania naukowe zostały przeprowadzone w kierunku oceny jego potencjału prozdrowotnego i leczniczego. 

Chaga (Inonotus obliquus), rodzaj błyskoporek (Inonotus) należy do rodziny szczeciniakowatych (Hymenochaetaceae). Obejmuje około 100 różnych gatunków grzybów na świecie, z czego cztery gatunki, w tym Inonotus obliquus, rozpoznawane są w Europie. 

W polskim piśmiennictwie możemy spotkać jego różne nazwy, takie jak: włóknouszek ukośny, błyskoporek ukośny, błyskoporek podkorowy, huba ukośna, huba brzozowa, czarna huba brzozowa, czarny guz brzozowy, guz brzozy, czer, czyr brzozy, czaga czy huba skośnorurkowa. Istnieją też nazwy ludowe spotykane w naszym kraju, są to: czerniak brzozy, czernidło, czyreń, czarcie oko, a także czanga (podobne do rosyjskiej nazwy czaga). 

Błyskoporek jest grzybem pasożytującym na drzewach na półkuli północnej, głównie na pniach brzozy. Można spotkać go w Kanadzie, na północy Stanów Zjednoczonych, w Kazachstanie, na Syberii, na Ukrainie, w Japonii, Korei Południowej i Chinach, a w Europie głównie w części północnej i wschodniej.

Grzyb występuje w różnych siedliskach roślinnych, choć powszechniej na nizinach niż w górach. Głównym żywicielem błyskoporka jest co prawda brzoza, ale obserwuje się go również na drzewach takich jak dęby, topole, olchy, jesiony i klony. Nie wszystkie takie doniesienia są jednak uznane za pewne, gdyż chaga często mylona jest z innymi gatunkami Inonotus. Od 2004 roku w Polsce Inonotus obliquus znajduje się na liście częściowo chronionych gatunków. Określa się go jako gatunek rzadki i potencjalnie zagrożony wyginięciem.

Drewno porażonego przez włóknouszka drzewa pod jego wpływem ulega tzw. zgniliźnie typu białego. Do zakażenia drzewa prowadzą obecne na nim sęki i pęknięcia spowodowane niską temperaturą lub uszkodzenia mechaniczne. Dlatego najczęściej grzyb poraża drzewa w wieku 30-50 lat i rozwija się na nich przez następne 30-80 lat. Jego „sklerocja”, czyli owocniki rozwijają się powoli, przybierając kształt nieregularnych narośli o czarnej, jakby zwęglonej i podobnej do koksu powierzchni. Ich średnica może osiągać nawet 50 cm, a długość — w wyniku połączenia się kilku sklerocjów — może dochodzić do 1-1,5 m.

Poprzez pęknięcia możemy zobaczyć na powierzchni grzybnię w kolorach od żółtego do rdzawo żółtego. Masa ta jest porozdzielana jaśniejszymi biało-żółtymi pasmami. W sąsiedztwie narośli drewno silniej się rozrasta, a pień może być rozszerzony. Drzewo porażone grzybem jest bardziej podatne na złamania oraz przedwczesne zamieranie.

>> Przeczytaj także więcej o grzybie Reishi i jego właściwościach. <<

Historia użycia grzybów nadrzewnych w lecznictwie

Na wzmianki o stosowaniu różnych owocników grzybów nadrzewnych w Europie możemy się natknąć już w rękopisach zwanych „Corpus Hippocraticum”, zwyczajowo przypisywanych Hipokratesowi z Kos i datowanych w przybliżeniu na 440 – 350 p.n.e.. Inne wzmianki o grzybach pojawiają się w pracach Teofrasta z Eresos (370-287 p.n.e., autor najwybitniejszych starożytnych dzieł w dziedzinie botaniki), Aemiliusa Macera z Werony (zmarł około 16 p.n.e., przypisuje mu się herbarz „De herbarum virtutibus”, inaczej zwany „Macer Floridus”), Pliniusza Starszego (23-79 rok n.e., autor „Naturalis historiae”) czy Pedaniusa Dioscoridesa (40-90 rok n.e., autor dzieła o ziołach „De Materia Medica”). Średniowieczne informacje o roślinach i grzybach leczniczych pochodzą ze zbiorów receptur medycznych, tzw. antydotariach. Wiedza o grzybach leczniczych rozwijała się coraz bardziej w kolejnych latach.

Badając księgi historyczne trudno ustalić, od kiedy błyskoporek był stosowany w medycynie ludowej na terenie Polski czy Europy. Wynika to z faktu, że opisy gatunku grzyba nie zawsze były precyzyjne. Prawdopodobne jest, że tradycja jego stosowania w lecznictwie ludowym przyszła do nas ze wschodu, gdzie występował powszechniej niż w południowej i zachodniej Europie. Pierwsze zapiski o używaniu grzyba chaga w lecznictwie tradycyjnym przez lud ukraiński znajdziemy w polskojęzycznej literaturze w 1880 roku.

Chaga w medycynie tradycyjnej wielu krajów

W kronikach historycznych możemy wyczytać, że niejaki kniaź kijowski Władymir Monomach pozbył się guza wargi, lecząc się grzybem chaga. 

Z kolei lud Chanty zamieszkujący Syberię od dawna używa błyskoporka w tradycyjnym lecznictwie, przypisując mu właściwości przeciwrobacze i przeciwgruźlicze. Stosuje go także do leczenia zaburzeń trawiennych, takich jak m.in. zapalenie żołądka czy wrzody, a nawet do zapobiegania chorobom serca i wątroby.  

Błyskoporka najczęściej przygotowywano w postaci naparów, maceratów oraz do kadzideł obrzędowych w uroczystościach plemiennych. Niektóre ludy zamieszkujące Syberię z popiołu pozostałego po spaleniu chaga przygotowywały “wodę mydlaną” o właściwościach dezynfekcyjnych. Wodę używano przede wszystkim do mycia rąk i stóp, ale także całego ciała. 

Błyskosporek stanowił także naturalną hubkę, ponieważ bardzo łatwo zaczynał się żarzyć od najmniejszej iskry.

Ekstrakty z Inonotus obliquus były stosowane w Chinach, Korei, Japonii, Rosji i krajach bałtyckich ze względu na ich korzystny wpływ na metabolizm lipidów i czynność serca, a także na działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, przeciwutleniające oraz przeciwnowotworowe.

Ze względu na swoje właściwości oraz dostępność, grzyb chaga nadal jest używany przez syberyjskich robotników i rolników. Stosują ją w postaci naparu, zastępując nim herbatę. Polski podróżnik Romuald Koperski zanotował to w swoich wspomnieniach z Jakucji z 2008 roku. 

Aleksander Sołżenicyn w swojej książce „Oddział chorych na raka” wspomina o użyciu grzyba chaga w syberyjskich gułagach. W 1955 roku Ministerstwo Zdrowia ZSRR zauważyło spadek ilości nowotworów w tej populacji. W związku z tym opracowano sposób pozyskania i użycia grzyba chaga do celów leczniczych. Zalecano wykorzystanie surowca zebranego tylko z żywych brzóz, rosnących w miejscach niezbyt wilgotnych. Zebrane i umyte owocniki moczono 3-4 godziny w ciepłej wodzie, aby je zmiękczyć i następnie zemleć lub zetrzeć. Jedną część zmielonego grzyba zalewano pięcioma częściami przegotowanej wody, o temperaturze około 50°C (wykorzystywano wodę z uprzedniego moczenia). Pozostawiano go na dwie doby. Po tym czasie wodę zlewano, a osad wyciskano przez czyste płótno lub gazę. Powstały wyciąg można było wykorzystywać i przechowywać przez 3-4 dni. 

Naukowcy rosyjscy twierdzili, że najlepsze efekty kuracji grzybem można uzyskać w przypadku raka żołądka i płuc. Przy nowotworach skóry, kości czy mózgu ten efekt nie był już niestety tak spektakularny. Chorym zalecano picie trzech szklanek ekstraktu dziennie.

Błyskoporek podkorowy w formie wywaru zapisany został w Farmakopei Rosyjskiej pod nazwą Befungin — jako środek ochronny przed nowotworami w postaci gęstego wyciągu z grzybni czarnej huby brzozowej. Zaleca się stosowanie dwóch łyżeczek wyciągu rozpuszczonych w 150 ml wody. Tak rozpuszczony Befugin należy przyjmować po jednej łyżce trzy razy dziennie na trzydzieści minut przed posiłkiem. Tę kurację polecano stosować przez około 3-5 miesięcy w przypadku choroby nowotworowej. Inne wskazania do stosowania to przewlekłe nieżyty żołądka i dyskinezy żołądkowo-jelitowe o charakterze atonicznym.

Na Białorusi z kolei zalecano, aby dwie łyżeczki zmielonej na proszek huby zalać połową szklanki przegotowanej ciepłej wody, następnie zostawić na noc. Rano wyciąg należało zagotować i pić trzy razy dziennie po łyżce.

Chaga w fitoterapii polskiej

W artykule z roku 1957 mgr farm. Stanisław Piaskowski przytacza przebieg wcześniejszych badań nad włóknouszkiem, które zapoczątkował w Polsce prof. dr J. J. Karpiński. Opisane tam testy doprowadziły do przeprowadzenia w roku 1956 badania klinicznego na grupie 48 chorych na nowotwory. Badanie przeprowadzano w Szpitalu Rejonowym w Wyrozębach. Podczas badań testowano różne dawki i sposoby podania ekstraktu. Początkowo aplikowano go bezpośrednio do guza nowotworowego, potem dożylnie lub domięśniowo. Dodatkowo chorzy otrzymywali w tym czasie preparaty wzmacniające, witaminowe oraz specjalną mieszankę ziół pomagającą usuwać z organizmu toksyczne produkty rozpadu tkanek nowotworowych – według receptury dyrektora szpitala, doktora Stefana Kłyko. Podczas trwającej osiem miesięcy kuracji naukowcy zaobserwowali poprawę stanu tj. zmniejszenie nasilenia i częstotliwości bólowych oraz zmniejszenie (lub mięknięcie) guza, u 10 z 48 chorych objętych badaniem. 

Docent dr hab. nauk farmaceutycznych Aleksander Ożarowski (autor książek o ziołolecznictwie skierowanych do lekarzy) podaje, że według polskich i rosyjskich badań guz brzozy wykazuje pozytywne działanie na układ odpornościowy. Zaobserwowano też poprawę samopoczucia pacjentów z nowotworami poprzez uśmierzenie bólu i poprawę apetytu u chorych. 

Przy podaniu doustnym błyskoporek podkorowy działa przeciwzapalnie na błony śluzowe przewodu pokarmowego, a po irygacji zmniejsza stany zapalne błon śluzowych narządów rodnych. Dlatego też docent Ożarowski zaleca stosowanie grzyba chaga w:

• przewlekłych nieżytach przewodu pokarmowego
• bólach jelit
• nadkwasocie
• wrzodach żołądka i dwunastnicy
• uszkodzeniach wątroby
• pomocniczo w chorobie nowotworowej

Ekstrakt chaga można także wykorzystać  do płukania jamy ustnej w stanach zapalnych, wykonywać irygacje miejsc intymnych oraz przemywać i okładać rany. Według przepisu Ożarowskiego odwar z huby sporządzamy z jednej łyżki rozdrobnionej grzybni na szklankę wody. Letnią wodą zalewamy surowiec, następnie zostawiamy go na noc. Rano doprowadzamy do wrzenia na małym ogniu, potem odstawiamy na 5 minut, a następnie przecedzamy do termosu. Pijemy 1-2 łyżki kilkakrotnie w ciągu dnia.

Łączenie błyskoporka podkorowego z białoporkiem brzozowym dla wspomagania chorych z nowotworami proponował z kolei słynny polski zielarz ojciec Andrzej Czesław Klimuszko. Mieszał on oba grzyby zmielone na proszek w proporcji pół na pół. Zalecał, aby zalewać dużą łyżkę tej mieszanki szklanką wody i gotować przez 10 minut. Po tym czasie wywar należy odstawić na pół godziny, a następnie przecedzić. Chorzy mieli pić codziennie trzy szklanki odwaru, 20 minut po posiłku.

To może Cię zainteresować: Białoporek brzozowy – pasożyt o szerokim potencjale leczniczym

Grzyb chaga w medycynie tradycyjnej – podsumowanie

Do celów leczniczych używa się wyłącznie sklerocja błyskoporka pasożytującego na brzozie. Najskuteczniejsze, a dzięki temu najcenniejsze leczniczo są świeże młode sklerocja pochodzące z żywych drzew. Można je zbierać przez cały rok, jednak trzeba zwrócić uwagę na stan środowiska, z którego pozyskujemy surowiec. Grzyb rosnący na terenach przemysłowych może mieć bowiem wysoką zawartość metali ciężkich!

W medycynie tradycyjnej przyjmuje się że błyskoporek działa:

• przeciwbakteryjnie
• przeciwpasożytniczo
• przeciwzapalnie – zwłaszcza w przewodzie pokarmowym
• wzmacniająco i immunostymulująco
• przeciwbólowo
• przeciwnowotworowo
• przeciwmiażdżycowo i ochronnie w chorobach serca

Co takiego znajdziemy w grzybni włóknouszka?

Grzyb chaga zawiera różnorodne związki chemiczne, w tym liczne składniki odżywcze. W toku wielu badań zidentyfikowano i wyekstrahowano ich ponad 200. Część związków wytwarza sam grzyb, a część pochodzi z drzewa, na którym pasożytuje. Na przykład betulina czy kwas betulinowy nie są obecne w grzybni zebranej z drzewa innego niż brzoza, czy hodowanej sztucznie w laboratorium. 

Związki chemiczne obecne w grzybie, które w toku różnych badań wykazały aktywność leczniczą, to:

1. Polisacharydy –  glukany, które wykazują działanie: przeciwnowotworowe, przeciwzapalne, przeciwwirusowe, przeciwutleniające, immunomodulujące, hipoglikemiczne, hipolipidemiczne i hepatoprotekcyjne.
2. Polifenole:
   • kwas kawowy, o działaniu działaniu przeciwnowotworowym, hamującym proliferację komórek
   • 3,4-dihydroksybenzalaceton, o działaniu: przeciwnowotworowym, regulującym ekspresję genów, przeciwdziałającym apoptozie i proliferacji komórek
   • inonoblin A o działaniu przeciwutleniającym
   • phelligridin D wykazującym działanie przeciwutleniające, przeciwzapalne
3. Triterpenoidy:
   • betulina wykazująca działanie antybakteryjne oraz ochronne przy zatruciu kadmem
   • kwas betulinowy o działaniu antybakteryjnym, przeciwmalarycznym, przeciwzapalnym, hamującym na wirusa HIV, cytotoksycznym na różne komórki nowotworowe
   • inotodiol wykazujący działanie przeciwnowotworowe, hamujące proliferację komórek
   • lupeol wykazujący działanie przeciwzapalne i przeciwnowotworowe
4. Sterole roślinne:
   • kwas trametonolinowy o działaniu przeciwzapalnym
   • ergosterol i nadtlenek ergosterolu wykazujące działanie przeciwnowotworowe, przeciwdrobnoustrojowe, immunosupresyjne
5. Melanina, która wykazuje działanie przeciwutleniające, chroniące DNA komórki przed czynnikami niszczącymi.

Co o błyskoporku mówią badania naukowe?

Badania naukowe potwierdzające tradycyjne zalecenia lecznicze błyskoporka jak do tej pory obejmują jedynie testy in vitro oraz nieliczne badania in vivo na modelu zwierzęcym. Nie przeprowadzono jak dotąd żadnych badań klinicznych na ludziach. W związku z tym nie znamy także interakcji, jakie mogą wystąpić między grzybem chaga a lekami stosowanymi w terapiach nowotworowych.

Co istotne, podczas testów in vitro oraz in vivo na modelu zwierzęcym badacze napotykali na trudności w ocenie działania chagi. Wynikały one m.in. ze zmienności warunków środowiskowych, w których rosną drzewa, będące żywicielami grzyba. Skład i zawartość substancji czynnych w grzybni może zależeć od wielu czynników, takich jak m.in.:

• rodzaj gleby na której rośnie drzewo (najczęściej brzoza)
• wilgotność gleby i otoczenia
• szerokość geograficzna

Jaki płynie z tego wniosek? Trudne jest dokonanie standaryzacji substancji czynnych zawartych w grzybie, co jest niezbędnym elementem przy produkcji leków.  

Działanie antyoksydacyjne

Aktywność antyoksydacyjna włóknouszka ukośnego może mieć znaczenie w profilaktyce chorób cywilizacyjnych związanych z obecnością w komórkach wolnych rodników tlenowych. 

Błyskoporek jako naturalny antyoksydant mógłby być skuteczny w:

• zapobieganiu miażdżycy czy cukrzycy
• ograniczaniu przyspieszonego starzenia się organizmu
• profilaktyce chorób zwyrodnieniowych układu nerwowego czy nowotworów

Wstępne badania in vitro potwierdzają wpływ ekstraktów z chaga na aktywność i ekspresję enzymów antyoksydacyjnych, takich jak dysmutaza ponadtlenkowa, katalaza, peroksydaza glutationowa i oksydaza ksantynowa. 

W licznych badaniach wykazano też, że ekstrakty zmniejszają ilość wolnych rodników w zdrowych komórkach a zwiększają w liniach komórek nowotworowych.

Działanie przeciwzapalne i immunomodulujące

Nie dysponujemy wieloma badaniami dotyczącymi wpływu ekstraktów z włóknouszka na układ odpornościowy. Badacze, analizując natomiast te dostępne, zaobserwowali pozytywny wpływ grzyba m.in. na proliferację limfocytów, wytwarzanie różnych cytokin oraz czynnik martwicy nowotworów i tlenku azotu. 

Wstępne obserwacje wskazują, że zarówno ekstrakty z Inonotus obliquus jak i jego frakcja polisacharydowa działają przeciwzapalnie. Podczas badań na myszach wykazano, że polisacharydy grzyba wpływają na stosunek limfocytów Th1/Th2 i Th17/Treg w okrężnicy, węzłach chłonnych krezkowych i śledzionie. Naukowcy uznali, że mogą być one stosowane w leczeniu nieswoistego zapalenia jelit.

Inne badania wykazały, że u myszy ekstrakt z błyskoporka tłumił odpowiedź immunologiczną Th2 i Th17, co może pomóc w zmniejszeniu reakcji alergicznej i stanu zapalnego.

W kolejnym badaniu szczurom podawano przez okres siedmiu dni ekstrakt z chaga, a następnie indukowano sztucznie środkami chemicznymi stan zapalny jelita grubego. Okazało się, że podawanie ekstraktu chroniło zwierzęta przed rozwojem zapalenia oraz wykazywało działanie przeciwbólowe. Przypuszcza się, że działo się tak przez wpływ hamujący na produkcję tlenku azotu i prostaglandyny E2.

Właściwości przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne

W badaniach in vitro stwierdzono, że polisacharydy z ekstraktów wodnych z chaga hamują proteazę wirusa HIV typu 1, utrudniając wnikanie wirionów do komórek.

Na wyizolowanych komórkach z nerki świni badano też wpływ różnych stężeń ekstraktu na zakażenie wirusem HCV (zapalenia wątroby typu C). Naukowcy wykazali, że dodanie ekstraktu do hodowli komórkowej 24 godziny przed ekspozycją na wirusa chroni komórki przed infekcją. Wpływ hamujący na reprodukcję tego wirusa w komórkach zwiększał się wraz ze wzrostem stężenia ekstraktu z błyskoporka.

Inne badanie in vitro potwierdziło, że ekstrakt wodny z grzyba hamował infekcję wirusową spowodowaną Herpes simplex typ 1 (wirus opryszczki pospolitej typu 1). Samą frakcję polisacharydową wyizolowaną z błyskoporka badano, z pozytywnym efektem, na wirusach kocich, a ekstrakty etanolowe na wirusach kocich i mysich.

Badań potwierdzających działanie przeciwbakteryjne ekstraktu praktycznie nie ma. W jednym z badań przeprowadzonych na myszach naukowcy zasugerowali jednak, że polisacharydy z chagi mogą regulować skład i różnorodność mikroflory jelitowej u myszy z przewlekłym zapaleniem trzustki, przywracając go do stanu podobnego jak u myszy zdrowych. 

Jeden z zespołów naukowych badał z kolei wpływ podawania polisacharydów z błyskoporka na zdrowie myszy zakażonych pierwotniakiem Toxoplazma gondii. Wyniki sugerują, że polisacharydy te wykazują działanie chroniące wątrobę przed uszkodzeniem wywołanym przez pasożyta, a ochrona ta jest przynajmniej częściowo spowodowana ich działaniem przeciwzapalnym. Okazało się także, że ekstrakt zmniejszał ilość poronień u zakażonych myszy będących w ciąży oraz poprawił płodność u zakażonych samców.

Potencjał przeciwnowotworowy

Zarówno medycyna ludowa, jak i oficjalne ziołolecznictwo uznaje grzyba chaga za środek potencjalnie przeciwnowotworowy. Większość badań mających potwierdzić wpływ ekstraktów z grzyba na komórki nowotworowe przeprowadzono in vitro w laboratoriach. Ilość badań na zwierzętach jest bardzo ograniczona, a wiarygodnych publikacji z badań klinicznych na ludziach niestety brakuje.

W badaniach in vitro udało się wykazać, że ekstrakty z Inonotus obliquus hamują proliferację i są cytotoksyczne dla ludzkich linii komórkowych nowotworów układu pokarmowego, raka płuc, szyjki macicy, gruczołu sutkowego, jajnika i wątroby oraz raka limfoidalnego.

Udało się także wykazać, że u myszy, którym wszczepiono komórki nowotworowe raka płuc, guz był o 60% mniejszy oraz zanotowano 25% mniej przerzutów po leczeniu wodnym ekstraktem chaga. Dodatkowo zauważono, że zmniejszyła się masa ich ciała i podniosła temperatura, co według sugestii naukowców mogło się przyczynić do tej ochrony przed rakiem.

Innym myszom wszczepiono linie komórek nowotworowych czerniaka i mięsaka. Okazało się, że podanie ekstraktu z błyskoporka hamowało ich rozwój.

Polisacharydy obecne w grzybie chaga uważa się za najważniejsze związki działające przeciwnowotworowo. Jednakże potencjał leczniczy innych, obecnych w grzybni związków został także wykazany w różnych próbach badawczych. Przykładowo, zbadano wpływ wyizolowanego z chaga ergosterolu na rozwój ludzkiego raka jelita grubego wszczepionego myszom. Wykazano, że związek ten hamował  rozwój nowotworu. Tetracykliczny triterpen inotodiol w badaniach in vitro na komórkach raka płuca ludzkiego wykazał działanie antyproliferacyjne. 

W grzybie pasożytującym na brzozie obecne są również związki charakterystyczne dla tego drzewa jak betulina i kwas betulinowy. Oba te związki testowano w licznych badaniach in vitro, na przykład na komórkach nowotworowych raka skóry, jajników i płuc wykazując ich działanie antyproliferacyjne.

Działanie hipoglikemiczne i insulinowrażliwość

Obecnie dysponujemy kilkoma badaniami na zwierzętach wykazującymi działanie hipoglikemiczne polisacharydów z Inonotus obliquus. Jak do tej pory nie udało się jednak wyjaśnić mechanizmu tego działania. 

U szczurów z cukrzycą wywołaną chemicznie podanie polisacharydów z chaga obniżało poziom glukozy we krwi i przywracało właściwą strukturę komórek β trzustki. Związki te obniżyły także poziom lipoprotein o małej gęstości (LDL), a podniosły poziom lipoprotein o dużej gęstości (HDL), poprawiając profil lipidowy we krwi. Podobne wyniki uzyskano w badaniach na myszach, a dodatkowo zaobserwowano także zmniejszenie ich masy ciała.

W innym badaniu dodano chaga do diety szczurów i zaobserwowano obniżenie poziomu glukozy oraz leptyny w surowicy zwierząt. Łagodziło to powikłania związane z otyłością. Także wyizolowany z grzybni kompleks melaniny poprawił wrażliwość na insulinę i zmniejszył otyłość u myszy karmionych dietą wysokotłuszczową.

Chaga (czyr brzozy) – podsumowanie

Pomimo niewielkiej ilości badań naukowych możemy stwierdzić, że chaga wpisuje się w definicję żywności funkcjonalnej – ma potencjalnie pozytywny wpływ na zdrowie, sięgający dalej niż zwykłe odżywienie organizmu.

Aby móc jednak uznać grzyb za produkt leczniczy, potrzebne są badania spełniające kryteria EBM (medycyny opartej na faktach). Wyciągi z włóknouszka mogłyby być w przyszłości włączone do terapii przeciwnowotworowych, jeśli ich działanie zostanie potwierdzone w miarodajnych badaniach klinicznych na ludziach.

Obecnie nic nie stoi na przeszkodzie, aby wzorem wschodnich ludów, sporządzać od czasu do czasu profilaktycznie wywar z grzyba, korzystając z jego właściwości prozdrowotnych. Na polskim rynku dostępne są suplementy diety zawierające chaga w różnych formach. Możemy dostać go jako sproszkowany grzyb w postaci sypkiej do przygotowania herbaty oraz suplement, w którym kapsułka zawiera gotowy ekstrakt z grzybni.

Zawartość ekstraktów w obecnych na rynku suplementach diety jest dosyć różna i kapsułka kapsułce nierówna. Jeśli zawiera po prostu sproszkowany grzyb, to tego typu preparat może nie przynieść nam oczekiwanych korzyści zdrowotnych. Grzybnię należałoby moczyć i gotować przed spożyciem, a tego z kapsułką nie zrobimy. Niektórzy producenci suplementów deklarują, że w kapsułce znajdziemy gotowy wyciąg z błyskoporka (czasami bez, a czasami ze standaryzacją – na przykład na polisacharydy). Trudno określić jednak jakie dawkowanie mogłoby być efektywne leczniczo, ponieważ tego nie ustalono.

Wydaje się, że dobrą alternatywą jest wybór tradycyjnego przygotowania wywaru z chaga. Poza walorami smakowymi i odżywczymi, będzie to na pewno dobra forma profilaktyki zdrowotnej. 

To może Cię zainteresować: Drożdżak Candida –  objawy kandydozy

Bibliografia

1. A. Gery, Ch. Dubreule, V. Andre, JP. Rioult, V. Bouchart, N. Heutte, P. Eldin de Pecoulas, T. Krivomaz, D. Garon „Chaga (Inonotus obliquus), a Future Potential Medicinal Fungus in Oncology? A. Chemical Study and a Comparison of the Cytotoxicity Against Human Lung Adenocarcinoma Cells (A549) and Human Bronchial Epithelial Cells (BEAS-2B)” 2018
2. S. Arata, J. Watanabe. M. Maeda, M. Yamamoto, H. Matsuhashi, M. Mochizuki, N. Kagami, K. Honda, M. Inagaki „Continuous intake of the Chaga mushroom (Inonotus obliquus) aqueous extract suppresses cancer progression and maintains body temperature in mice” 2016
3. Konrad A. Szychowski Bartosz Skóra, Tadeusz Pomianek, Jan Gmiński „Inonotus obliquus – from folk medicine to clinical use” 2021
4. Szczepkowski A., Piętka J., Grzywacz A. „Biologia i właściwości lecznicze błyskoporka podkorowego” 2012
5. Lee JH, Hyun CK „Insulin-sensitizing and beneficial lipid-metabolic effects of the water-soluble melanin complex extracted from Inonotus obliquus” 2014
6. Joo JI, Kim DH, Yun JW „Extract of Chaga mushroom ( Inonotus obliquus ) stimulates 3T3-L1 adipocyte differentiation” 2010 
7. Zhong XH, Wang LB, Sun DZ „Effects of inotodiol extracts from Inonotus obliquus on proliferation cycle and apoptotic gene of human lung adenocarcinoma cell line A549 2011”
8. Gründemann C, Gruber CW, Hertrampf A, Zehl M, Kopp B, Huber R. „An aqueous birch leaf extract of Betula pendula inhibits the growth and cell division of inflammatory lymphocytes” 2011
9. T. Mizuno, C Zhuang, K Abe, H Okamoto, T Kiho, S Ukai, S Leclerc, L Meijer „Antitumor and Hypoglycemic Activities of Polysaccharides from the Sclerotia and Mycelia of Inonotus obliquus (Pers.: Fr.) Pil. (Aphyllophoromycetideae)” 1999
10. J Rzymowska „Wpływ wyciągów wodnych z Inonotus obliquus na indeks mitotyczny i aktywność enzymatyczną” 1998
11. J Burczyk, A Gawron, M Słotwińska, B Śmietana, K Termińska „Antimitotic activity of aqueous extracts of Inonotus obliquus” 1996
12. A. Ożarowski „Ziołolecznictwo. Podręcznik dla lekarzy” 1980
13. mgr farm.Stanisław Piaskowski „Wstępne badania nad otrzymywaniem i zastosowaniem preparatów z czarnej huby brzozowej w przypadkach nowotworów u ludzi – doniesienie tymczasowe” 1957
14. Yang Hu, Chunying Teng, Sumei Yu, Xin Wang, Jinsong Liang, Xin Bai, Liying Dong, Tao Song, Min Yu, Juanjuan Qu „Inonotus obliquus polysaccharide regulates gut microbiota of chronic pancreatitis in mice” 2017
15. Lu Xu, Rui Sang, Yifan Yu, Jinxia Li, Bingjie Ge „The polysaccharide from Inonotus obliquus protects mice from Toxoplasma gondii-induced liver injury” 2019
16. Lu Xu, Rui Sang, Yifan Yu, Jinxia Li, Bingjie Ge, Meng Wang, Hongyuan Zhou, Xuemei Zhang „Inonotus obliquus polysaccharide protects against adverse pregnancy caused by Toxoplasma gondii infection through regulating Th17/Treg balance via TLR4/NF-κB pathway” 2020
17. Xiao Ding, Bingjie Ge, Meng Wang, Hongyuan Zhou, Rui Sang, Yifan Yu, Lu Xu, Xuemei Zhang „Inonotus obliquus polysaccharide ameliorates impaired reproductive function caused by Toxoplasma gondii infection in male mice via regulating Nrf2-PI3K/AKT pathway” 2020
18. Paul W. Thomas, Waill Ahmed Elkhateeb, Ghoson Mosbah Daba „Chaga (Inonotus obliquus): a medical marvel but a conservation dilemma?” 2020