Po porodzie siłami natury ból i obrzęk krocza to stany niemal fizjologiczne – mamy do czynienia z tzw. ziejącym kroczem. Bez względu na to, czy poród odbył się drogami i siłami natury, z nacięciem krocza lub bez, kobieta powinna zadbać o odpowiednią higienę krocza – w trosce o własne zdrowie i dobrą kondycję, jak również bezpieczeństwo noworodka! O tym, jak prawidłowo pielęgnować krocze i jakich działań unikać rozmawiamy z mgr Joanną Mróz, fizjoterapeutką uroginekologiczną.
Prawidłowa higiena krocza tuż po porodzie
Przez cały okres połogu, czyli przez około 4-6 tygodni, zaleca się młodym mamom zakładanie bawełnianej bielizny lub specjalnej bielizny połogowej dedykowanej dla kobiet po porodzie, która jest wykonana z przewiewnej siatki. Utkanie siateczkowate pozwala na odpowiednią i nieustanną cyrkulację powietrza. Warto tu wspomnieć, że wkładki połogowe nie powinny zawierać kleju, gdyż może on zaburzać przepływ powietrza i co za tym idzie, utrudniać gojenie się rany.
Należy również pamiętać o systematycznym wietrzeniu krocza. Możesz to robić będąc jeszcze na oddziale położniczym i kontynuować w domu. Jak się do tego zabrać i jak prawidłowo wykonać? Wystarczy przygotować wcześniej łóżko – położyć na prześcieradle nieprzemakalny podkład poporodowy i położyć się na nim bez bielizny z ugiętymi nogami. Znajdując się jeszcze w szpitalu, dla większego komfortu i zachowania intymności, możesz przykryć się pościelą. W domu, zwłaszcza przy upalnej temperaturze, nie zalecam tego robić.
Udając się na odpoczynek nocny lub w ciągu dnia, kobieta nie powinna mieć na sobie żadnej bielizny. Aby nie zaplamić łóżka odchodami połogowymi, może położyć na prześcieradło specjalny chłonny podkład poporodowy.
Kolejnym ważnym elementem dbania o okolicę krocza po porodzie jest podmywanie się po każdym wypróżnieniu. Krocze powinno się wycierać ręcznikiem jednorazowym. Zalecam korzystanie z prysznica zamiast kąpieli w wannie oraz nieużywanie wszelkiego rodzaju gąbek lub myjek, ponieważ są one siedliskiem bakterii.
Pielęgnacja krocza po porodzie – zalecenia szpitalne
Lekarz, fizjoterapeuta lub położna na oddziale położniczym może wydać pacjentce poniższe zalecenia:
- wietrzenie krocza,
- w przypadku obrzęku krocza – chłodzenie specjalnym cold-packiem lub prezerwatywą napełnioną wodą i schłodzoną wcześniej w lodówce,
- poinstruować pacjentkę, aby po przyjedźcie do domu starała się oglądać krocze co kilka dni za pomocą lusterka kosmetycznego. Dzięki temu będzie miała pełną kontrolę nad procesem gojenia i wychwyci nieprawidłowości odpowiednio wcześnie,
- stopniowo aktywizować mięśnie dna miednicy – można to robić już od trzeciej doby po porodzie,
- wydać zakaz dźwigania przez okres co najmniej 6 tygodni po porodzie,
- poinformować o tym, żeby pacjentka starała się nie przeć podczas mikcji i defekacji,
- zalecić dbanie o dietę lekkostrawną w celu uniknięcia zaparć,
- poinstruować, aby kobieta po 4-6 tygodniach po porodzie zgłosiła się do specjalisty w celu kontroli krocza i stanu blizny.
Po zakończeniu procesu gojenia można zacząć delikatnie masować krocze, używając do tego celu nierafinowanego oleju lub witaminy E w maści.
Jakie działania utrudniają proces gojenia krocza?
Nie wolno wykonywać irygacji pochwy, ponieważ zaburza to naturalną florę bakteryjną tych wrażliwych okolic. Pamiętaj również, aby w czasie połogu nie używać tamponów! Nieaktualne zalecenia mówiły, aby robić nasiadówki – teraz wiemy, że utrudniają proces gojenia i mogą rozpuszczać szwy w przypadku krocza, które zostało nacięte.
UWAGA! Unikaj nasiadówek, ponieważ mogą przyspieszyć rozpuszczanie się szwów.
Preparaty do pielęgnacji krocza i blizny
Na rynku farmaceutycznym dostępne są różne preparaty wspomagające gojenie się krocza po porodzie. Do podmywania i spłukiwania gojącego się krocza można także używać:
- naparów z nagietka, kory dębu lub z arniki,
- olejku lawendowego (3 krople olejku rozpuszczone w małej ilości mleka i w 1 litrze wody),
- olejku herbacianego (kilka kropel na 3 litry wody z kilkoma kroplami oleju bazowego),
- balsamu Szostakowskiego (do kupienia w aptece),
- roztworu Tantum Rosa (do kupienia w saszetkach w aptece).
Można wesprzeć się też homeopatią, szeroko uznawaną w Wielkiej Brytanii – warto stosować Arnica 5 lub 9 CH (3 razy dziennie po 5 granulek). Jeśli jesteś zwolenniczką tego typu rozwiązań, skonsultuj się z lekarzem homeopatą.
Proces gojenia się rany krocza
Warto wiedzieć, że w przypadku nacięcia krocza rana goi się zazwyczaj około 7-10 dni. Czas gojenia zależy od:
- rozległości rany.
- umiejętności zadbania o odpowiednią higienę rany i jej okolic,
- indywidualnych predyspozycji regeneracyjnych skóry kobiety.
W celu ochrony naciętego krocza zakłada się najczęściej szwy rozpuszczalne. Po około 3 tygodniach (maksymalnie!) szwy rozpuszczają się, nie trzeba ich usuwać. Jeżeli jednak kobieta odczuwa jakikolwiek dyskomfort związany z obecnością szwów, to po około 7 dniach można je już bezpiecznie usunąć. Natomiast gdy na krocze założone są szwy chirurgiczne (w przypadku rozległego nacięcia), kobieta może zgłosić się do przychodni po około 7 dniach od porodu w celu ich usunięcia. Jeśli nie chce iść do przychodni, może poprosić o pomoc swoją położną środowiskową, która powinna wykonać 4 wizyty patronażowe u każdej kobiety po porodzie!
Aby odciążyć krocze, a co za tym idzie „zmęczone” dno miednicy, zalecam kobietom stosowanie pozycji kolankowo-łokciowej dwa razy dziennie po 10 minut, ze szczególnym uwzględnieniem godzin wieczornych. Mięśnie dna miednicy i krocze po całym dniu aktywności są po prostu „ zmęczone” i należy im się odpoczynek.
Hemoroidy – uciążliwa dolegliwość w ciąży i połogu
Hemoroidy (żylaki odbytu, guzki krwawnicze) to przykra dolegliwość, na którą skarżą się zarówno kobiety w ciąży, jak i w okresie połogu.
Hemoroidy po porodzie powodują ból, pieczenie i swędzenie odbytu. Żylaki odbytu pojawiają się częściej po porodzie naturalnym, w którym kobieta nie miała możliwości przebywania w pozycji wertykalnej w II fazie porodu. Natomiast w ciąży hemoroidy pojawiają się poprzez nacisk wywierany przez powiększającą się macicę.
Hemoroidy w odbycie mogą niekiedy krwawić, zwłaszcza gdy kobieta pochyla się podczas wypróżniania. Krew może się też pojawić w wyniku powstania szczelin okołoodbytniczych (bolesnych pęknięć śluzówki odbytu wywołanych wysiłkowymi próbami oddania stolca przy zaparciu).
Każde krwawienie z odbytu musi zostać zgłoszone lekarzowi, niemniej jednak prawie zawsze przyczyną są szczeliny lub właśnie hemoroidy. Żylaki odbytu same w sobie nie są niebezpieczne, a jedynie nieprzyjemne i dokuczliwe.
W leczenie hemoroidów po urodzeniu dziecka stosuje się głównie środki działające miejscowo na receptę oraz poprzez spożywanie babki jajowatej, stosowanie diety lekkkostrawnej, pozycję kolankowo-łokciową, unikanie parcia podczas defekacji.
Krocze po porodzie. Posłuchaj podcastu, a dowiesz się więcej!
Bibliografia:
- Poradnik Położnej Rodzinnej – Barbara Barnanowska, Małgorzata Czarniecka, Leokadia Jędrzejewska- wyd. Fundacja Rodzić po Ludzku.
- Nacięcie krocza – konieczność czy rutyna? – Urszula Kubicka-Kraszyńska, Anna Otffinowska, wyd. Fundacja Rodzić po Ludzku.