„Co mam założyć – maskę czy przyłbicę?”, „jaką  maseczkę wybrać?”, „jak mam w tym oddychać?”, „czy przyłbica mnie ochroni?”, „jak  pracować w maseczce przez kilka godzin?” „Wy też czujecie, że się w tym dusicie?”. Takie pytania pojawiają się na forach internetowych dla nauczycieli w związku z powrotem do nowej rzeczywistości przedszkolnej. Czy trudności oddechowe spowodowane są jedynie założeniem maseczki i przyłbicy? A może tak naprawdę przyczyn tego stanu rzeczy należy szukać jeszcze gdzieś indziej? Może pogarszający się stan zdrowia nauczycieli wymagał dostrzeżenia już wcześniej, przed wybuchem pandemii COVID-19?

[aktualizacja: 11’2022]

Oddech w maseczce

Zauważyłyśmy duże zagubienie po przeprowadzeniu ankiety wśród studentów pedagogiki. Podobne wątpliwości pojawiają się w różnych placówkach oświaty. Nauczyciele chcą chronić swoje zdrowie. Jednak mają świadomość, że należą do grupy zawodów, która nadmiernie eksploatuje swój głos – w trudnych i specyficznych warunkach. W związku z tym nie wiedzą jaką formę ochrony zastosować. Maseczki? Przyłbice? A może jedno i drugie? Czy można w tym funkcjonować przez pięć do ośmiu godzin pracując głosem? Jak nie pogorszyć aktualnego stanu zdrowia?

Czy trudności oddechowe spowodowane są jedynie założeniem maseczki i przyłbicy? A może tak naprawdę przyczyn tego stanu, należy szukać jeszcze gdzieś indziej? Może pogarszający się stan zdrowia nauczyciela wymagał dostrzeżenia już wcześniej, przed wybuchem pandemii COVID-19? Trudności w mówieniu i oddychaniu w maseczce i przyłbicy to wierzchołek góry lodowej. Jako współautorki Programu Profilaktyki Oddechu postanowiłyśmy przyjrzeć się problemowi oddechu nauczycieli, zapraszając do rozważań także innych specjalistów. 

„Pracuję jako nauczyciel od dziesięciu lat. Kilka razy w roku tracę całkowicie głos. Na co dzień odczuwam dyskomfort w trakcie mówienia. Boję się powrotu do nowej rzeczywistości przedszkolnej, w której chcąc chronić swoje zdrowie będę musiała zabezpieczać się maską i przyłbicą. Aktualnie zakładając maskę w przestrzeni publicznej odczuwam duży dyskomfort fizyczny i psychiczny. Jednak ochrona przed COVID-19 jest dla mnie ważniejsza. Nie wyobrażam sobie powrotu do pracy w maseczce i mówienia w niej przez 5 h. Co jest gorsze? Obawa przed wirusem, czy pogorszenie stanu zdrowia, mając na uwadze chorobę zawodową związaną z narządem głosu.” Beata Pinkiewicz- Gara – nauczyciel edukacji przedszkolnej.

Konieczność kompleksowej profilaktyki zdrowotnej w zawodzie nauczyciela

Nikt nie zakładał „wybuchu” pandemii. Wszyscy musimy radzić sobie z jej konsekwencjami. Mniejszymi bądź większymi, w zależności od długości jej trwania. Przed nami nowe wyzwania i trudne decyzje. Doceniliśmy pracę nauczycieli, kiedy nasze dzieci musiały pozostać w domach. Teraz jest czas, żeby odważnie mówić o chorobie zawodowej nauczycieli. To oni nadal przodują w statystykach z problemami narządu głosu. W trakcie studiów nie zdobywają odpowiedniego rzemiosła z zakresu emisji głosu. Dodatkowo niskie pensje i często roszczeniowa postawa rodziców przyczyniają się do tego, że ten zawód przestaje cieszyć się popularnością. Już teraz docierają do nas sygnały, że studenci pedagogiki nie będą chcieli podjąć pracy w zawodzie. Uważają, że poziom wynagrodzenia w stosunku do włożonego wysiłku, jakiego się od nich oczekuje, a także ogromnej odpowiedzialności za dzieci i narażanie swojego zdrowia nie są tego warte.

Choć ideologiczne „poczucie misji” brzmi pięknie, to w zderzeniu z rzeczywistością szybko traci znaczenie i pojawia się problem wypalenia zawodowego. Sądzimy, że powinniśmy skupić się na profilaktyce zdrowotnej nauczycieli. W naszym przekonaniu ich głównym problemem jest brak mocnego fundamentu, czyli prawidłowego sposobu oddychania. W wyniku pandemii COVID- 19 świat zwrócił uwagę na to, jak ważny jest oddech w naszym życiu, a my zauważałyśmy tę zależność już dawno.

Zaczęły docierać do nas niepokojące sygnały od nauczycieli, którzy apelują o pomoc w odnalezieniu się w aktualnych warunkach pracy. Z jakimi wątpliwościami przyszło im się zmierzyć? O tym w kolejnych artykułach. 

To może Cię zainteresować: Wirus RS (wirus RSV) groźny dla dzieci! Jak ochronić malucha w dobie epidemii?

Przed pandemią też był oddech, ale jaki?

Tuż przed „wybuchem” pandemii COVID- 19 opracowałyśmy, wspólnie z innymi specjalistami, spójny Program Profilaktyki Oddechu „Złap oddech w betonie”. Program skierowany jest do różnych grup społecznych i zawodowych. Autorami projektu są: Natalia Dul, Katarzyna Miałkowska, Maciej Szyszka, Matylda Nowak.

Celem programu „Złap oddech w betonie” jest poprawa jakości zdrowia fizycznego i psychicznego, emisji głosu i wymowy. Postanowiliśmy zwrócić uwagę na rolę oddechu w kontekście naszego życia, w ujęciu holistycznym i interdyscyplinarnym.

Wyszliśmy z założenia, że łącząc różne techniki i wiedzę kilku specjalistów, trafimy w wiele obszarów, które wymagają profilaktycznych działań. Dzięki odpowiednim technikom oddechowym możemy wpłynąć m.in. na:

  1. zdrowie,
  2. ból fizyczny,
  3. regenerację organizmu,
  4. aktywność mózgu,
  5. odporność,
  6. jakość snu,
  7. stres,
  8. pozycję spoczynkową języka,
  9. prawidłowe połykanie,
  10. wady zgryzu,
  11. emisję głosu,
  12. emocje,
  13. napięcia i blokady w ciele,
  14. pamięć i koncentrację.

O tym, jak ważną rolę w jakości naszego życia odgrywa oddech, mówiliśmy już dawno, chociaż każdy z nas w innym kontekście. Uważamy, że nic nie dzieje się bez przyczyny, a pewnych ludzi nie spotykamy na swojej drodze przypadkiem. Dlatego uzupełniając się i łącząc nasze doświadczenia stworzyliśmy spójny Program Profilaktyki Oddechu, w którym ujęliśmy cztery główne zagadnienia:

  1. oddech torem przeponowym,
  2. oddech statyczny – kiedy nie mówisz,
  3. oddech dynamiczny – kiedy mówisz,
  4. uważność. 

Na co dzień pracujemy jako logopedki i specjalistki z zakresu emisji głosu. Prowadzimy warsztaty, szkolenia i rady pedagogiczne. Obie posiadamy wykształcenie logopedyczne i aktorskie. Dostrzegłyśmy znaczące różnice w systemie edukacji pedagogów i aktorów, gdzie oba zawody narażone są na nadmierną eksploatację głosu. Z pewnością nauczyciel nigdy nie zostanie objęty takim systemem praktycznej edukacji, w zakresie emisji głosu, jak aktor. Natomiast możemy skupić się na budowaniu mocnego fundamentu, jakim jest prawidłowy oddech.

Uważamy, że dzięki nauce prawidłowego oddechu zmniejszy się zapadalność na chorobę zawodową nauczycieli – w myśl zasady, że lepiej zapobiegać niż leczyć. Pod pojęciem emisji głosu skrywa się wiele zagadnień. Powinniśmy z tego „worka” wybrać najważniejszy element – prawidłowy oddech. Skupić się na precyzyjnym jego opanowaniu, gdyż wpływa on także na inne sfery życia.

To może Cię zainteresować: Sms-owa szyja – syndrom groźny dla zdrowia

Zanim wypowiesz pierwsze słowo…

Kilka miesięcy temu włączyłyśmy do naszego programu szkoleniowego z zakresu emisji głosu osobny cykl warsztatów: „Zanim wypowiesz pierwsze słowo”. Ich celem było skupienie się przede wszystkim na wybranych technikach oddechowych. Okazało się, że właśnie tego potrzebują nauczyciele. Oddech od zawsze stanowił dla nich wyzwanie, a w obecnej sytuacji dostrzeżenie tego problemu zwiększa się.

Większość nauczycieli przedszkolnych to kobiety. Płeć żeńska, w porównaniu do męskiej, częściej oddycha nieprawidłowo. Jedną z kilku przyczyn są zmiany zachodzące w organizmie kobiety chociażby podczas ciąży. Specyfika tego zawodu wymaga nadmiernego mówienia, co z kolei może wywoływać hiperwentylację.

Z korzyścią dla nauczycieli byłoby, gdyby wiedzieli jaka jest różnica między oddechem statycznym – gdy nie mówi się i dynamicznym –  kiedy mówi się. Następnie stosowali poznaną wiedzę, w zależności od okoliczności. Ważne, aby mieli świadomość, że oddech wpływa na jakość mówienia, zdrowie psychiczne i fizyczne. Dzięki technikom prawidłowego oddychania jesteśmy w stanie wpłynąć na stres, emocje, nieprawidłowe mówienie, napięcia w ciele i poradzić sobie z niekorzystnymi warunkami akustycznymi w sali. Według specjalistów wyżej wymienione czynniki przyczyniają się do choroby zawodowej nauczycieli. 

Rola świadomego oddechu w pracy zawodowej nauczyciela

Oddech nie jest potrzebny nam tylko po to, by żyć. Jego świadome używanie wpływa na jakość naszego życia. Wprowadzanie turnusów rehabilitacyjnych, rocznego urlopu na tzw. poratowanie zdrowia, oraz kilkugodzinnych szkoleń z zakresu emisji głosu, w których skupiamy się na wielu elementach jednocześnie, nie są rozwiązaniem problemu. To jedynie złudzenie, że coś robimy w zakresie poprawy stanu naszego głosu. Powinniśmy świadomie postawić na profilaktykę, która wyeliminuje nieprawidłowy wzorzec oddechowy i pozytywnie wpłynie na wiele aspektów naszego życia. Chcemy tą profilaktyką objąć jak najwięcej placówek przedszkolnych i szkolnych, jednak by było to możliwe potrzebujemy wsparcia instytucji, które zechcą przyłączyć się do naszego projektu. Porozmawiajmy o świadomym oddechu. 

Autorki artykułu: Natalia Dul i Katarzyna Miałkowska, logopedki, trenerki emisji głosu, współautorki Programu Profilaktyki „Złap oddech w betonie”.

Sprawdź także, czym jest >> Zatorowość płucna.

Poprzedni artykułPiołun – ziele przydatne przy problemach trawiennych i nie tylko!
Następny artykułCzy można dobrze oddychać w maseczce?
Spójny program oddechowy dla różnych grup społecznych i zawodowych, stworzony w oparciu o wybrane techniki oddechowe. Celem programu jest poprawa jakości zdrowia fizycznego, psychicznego, emisji głosu i wymowy. Jako pierwsi połączyliśmy wybrane techiki oddechowe w celu stworzenia spójnego Programu Profilaktyki Oddechowej. Oddech w ujęciu holistycznym i interdyscyplinarnym. Wiedza poparta doświadczeniem, wykształceniem i badaniami. Pomysłodawcy projektu: Natalia Dul - z wykształcenia logopeda, dziennikarka, aktorka. Posiada uprawnienia pedagogiczne. Zawodowo: właściciel gabinetu i Studio Aktorstwa LogoArtis we Wrocławiu, logopeda dla dzieci i dorosłych, trener emisji głosu, logopeda medialny i artystyczny, specjalistka z zakresu logopedii w biznesie. Autorka artykułów logopedycznych i parentingowych. Współautorka książki logopgedyczno-teatralnej dla dzieci "SzySzolandia" i pierwszej w Polsce pacynki logopedycznej z ruchomym językiem. Producent pomocy edukacyjnych dla dzieci i specjalistów. Współautorka Programu Profilaktyki Oddechu "Złap oddech w betonie". Katarzyna Miałkowska - z wykształcenia logopeda, aktorka i pedagog. Zawodowo: właściciel firmy FoxEdu, logopeda dla dzieci i dorosłych, trener emisji głosu, logopeda artystyczny i medialny, instruktor zajęć teatralnych, wykładowca akademickii. Autorka słuchowisk dla dzieci i licznych projektów teatralnych. Współautorka książki logopgedyczno -teatralnej dla dzieci "SzySzolandia" i pierwszej w Polsce pacynki logopedycznej z ruchomym językiem. Producent pomocy edukacyjnych dla dzieci i specjalistów. Współautorka Programu Profilaktyki Oddechu "Złap oddech w betonie". Maciej Szyszka - właściciel firmy Maciej Szyszka - mastering body and mind, fizjoterapeuta, trener oddechu, ciała i umysłu. Od lat przekonuje, jak ważne znaczenie ma prawidłowe oddychanie dla naszego zdrowia i wewnętrznego spokoju. Stosuje bodziec jakim jest zimno w celu poprawy odporności i lepszego radzenia sobie ze stresem. Autor e-booków związanych z tematyką oddychania i odporności. Matylda Nowak - wykładowca, doktorantka ASP we Wrocławiu. Temat pracy doktorskiej: "Produkt do oporowych ćwiczeń oddechowych. Wzornictwo produktu w kontekście jego wpływu na motywację użytkownika do ćwiczeń." Aktualnie projektuje obudowy i sposób mocowania urządzenia medycznego na ciele pacjenta dla Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu.

2 KOMENTARZE

Zapytaj lub skomentuj:

Napisz komentarz
Podaj swoje imię