Szpiczak to groźna i nieuleczalna choroba powoli niszcząca układ kostny i cały organizm. Jeśli skończyłeś 60 lat, cierpisz na niedokrwistość, odczuwasz bóle miednicy i żeber, miewasz częstsze infekcje, w tym zapalenia płuc lub masz problemy z nerkami – nie lekceważ tych objawów! Czym jest szpiczak i jak skutecznie go leczyć?pytamy prof. dr hab. n. med. Jadwigę Dwilewicz-Trojaczek oraz Jacka Gogulskiego.

Czym jest szpiczak?

Szpiczak, zwany także szpiczakiem mnogim lub szpiczakiem plazmocytowym, to rzadki nowotwór układu krwiotwórczego, który zazwyczaj dotyka osoby starsze. Wśród chorych są też osoby młodsze, a nieswoiste objawy choroby mogą utrudniać jej szybkie rozpoznanie!

To jeden z najczęstszych nowotworów układu krwiotwórczego!

Szpiczak jest nowotworem powstającym z komórek plazmatycznych. Nowe komórki plazmatyczne wytwarzane są w celu zastąpienia starych i zużytych komórek. Zwykle odbywa się to w sposób uporządkowany i kontrolowany, jednak w niektórych przypadkach proces wymyka się spod kontroli. W wyniku zaburzeń wytwarzana jest duża liczba nieprawidłowych komórek plazmatycznych tzw. komórek szpiczakowych. Komórki te wypełniają szpik kostny i zakłócają proces wytwarzania prawidłowych komórek krwi (krwinek czerwonych, białych i płytek krwi). W ten sposób dochodzi do rozwoju szpiczaka.

Komórki szpiczakowe rozprzestrzeniają się w szpiku kostnym i w kościach powodując rozrzedzenie kości, bóle kostne, a czasami złamania!

Komórki szpiczakowe zazwyczaj wytwarzają znaczne ilości jednego typu nieprawidłowych przeciwciał. Są one znane pod nazwą paraprotein lub protein M. Przeciwciała te nie mogą skutecznie zwalczać infekcji i często hamują wytwarzanie przeciwciał prawidłowych.

Zobacz także: Mięsak Ewinga. Groźny guz kości, który atakuje dzieci i młodzież!

Szpiczak i jego typy

Istnieją różne rodzaje szpiczaka klasyfikowane w zależności od rodzaju immunoglobuliny (Ig) wytwarzanej przez komórki szpiczakowe. Najczęstszym typem szpiczaka jest IgG, gdzie ciężkim łańcuchem immunoglobuliny jest gamma. U około 60% osób ze szpiczakiem plazmocytowym występuje IgG, z kolei u 30% typy rzadsze: IgA, IgD, IgE i IgM.

Rodzaj rozpoznanego szpiczaka zazwyczaj nie ma wpływu na leczenie! Może mieć jednak wpływ na sposób, w jaki choroba oddziałuje na pacjenta.

U około jednej trzeciej pacjentów występuje rodzaj szpiczaka, w którym wytwarzane są tylko łańcuchy lekkie. Jest to tak zwana choroba łańcuchów lekkich lub szpiczak Bence Jones’a. Znacznie rzadziej występuje tzw. szpiczak niewydzielający, w którym komórki szpiczakowe produkują bardzo mało immunoglobulin lub nie produkują ich wcale.

Szpiczak jest jednym z zaburzeń komórek plazmatycznych.

Inne zaburzenia komórek plazmatycznych mogą prowadzić do wytworzenia komórek szpiczakowych, jednak nie zawsze tak się zdarza. Do najbardziej znanych zaburzeń należy monoklonalna gammapatia o niezidentyfikowanym znaczeniu (MGUS) oraz tlący się szpiczak, zwany również szpiczakiem bezobjawowym. W przypadku rozpoznania któregokolwiek z tych zaburzeń zachodzi potrzeba objęcia pacjenta regularną kontrolą m.in. poprzez wykonywanie badań krwi. Leczenie nie będzie tu potrzebne, o ile stan pacjenta nie będzie się pogarszał.

Zdarza się, że nieprawidłowe komórki plazmatyczne występują tylko w kościach w obrębie jednego obszaru w organizmie. Mówimy wówczas o guzie plazmocytowym, który leczy się za pomocą radioterapii.

U niektórych osób guz plazmocytowy może przekształcić się w szpiczaka plazmocytowego, dlatego należy regularnie wykonywać badania krwi.

szpiczak

Szpiczak to choroba nie tylko ludzi starszych!

Szpiczak stanowi 1% wszystkich rodzajów nowotworów i choruje na niego około 3,4 pacjentów na 100 tys. osób. Najczęściej to choroba ludzi starszych, jednak może rozwinąć się także u młodszych osób. Szczyt zachorowań na szpiczaka przypada na około 60 – 70. rok życia, ale zdarza się, że chorują na niego także osoby poniżej 30. roku życia!

Szpiczak jest nowotworem diagnozowanym bardzo późno!

Zwykle od pojawienia się pierwszych objawów do rozpoznania szpiczaka mija nawet kilka miesięcy! To choroba, która może mieć zróżnicowany przebieg, co znacznie opóźnia postawienie diagnozy. Chorzy bardzo często ignorują dolegliwości i bardzo późno zgłaszają się do lekarza! Do pierwszych objawów szpiczaka należą: osłabienie, zmęczenie, częste infekcje i łamliwość kości. Chorzy zwykle nie zdają sobie sprawy, że częste kontuzje mogą być oznaką groźnej choroby!

Szpiczak plazmocytowy to choroba nieuleczalna!

U większości pacjentów ze szpiczakiem OB jest wyższe niż 40 mm po 1h (często ma też wartość trzycyfrową). We krwi, a czasem i w moczu można wykryć białko monoklonalne. U około 3/4 pacjentów występuje również niedokrwistość i inne zaburzenia w morfologii krwi.

Szybsze wykrycie szpiczaka umożliwiają regularne badania, takie jak: morfologia krwi, OB (odczyn Biernackiego) oraz ogólne badanie moczu. Warto wykonywać je raz w roku!

UWAGA! Objawami szpiczaka u starszych osób mogą być: niedokrwistość, bóle miednicy i żeber, częste infekcje i zapalenia płuc, a także problemy z nerkami. Niestety tego typu dolegliwości bardzo często są ignorowane także przez lekarzy i błędnie uznawane za objaw starzenia się!

Jak leczyć szpiczaka? Aktualnie dostępne terapie

Szpiczak plazmocytowy to choroba nieuleczalna, która pomimo odpowiedniego leczenia może nawracać. Polscy pacjenci mają dostęp do skutecznego leczenia na pierwszej i drugiej linii terapii w szpiczaku mnogim.

Nowotwory krwi należą do chorób rzadkich, przez co tylko nieliczna grupa pacjentów kwalifikuje się do leczenia poszczególnymi sposobami!

Szpiczak jest chorobą nawracającą, której nie można w pełni wyleczyć. Z tego względu pacjenci potrzebują innowacyjnych i skutecznych metod leczenia oraz odpowiedniej opieki psychologicznej i rehabilitacji. W ostatnim czasie zarejestrowano kilka skutecznych leków, dzięki którym rokowania i stan pacjentów chorych na szpiczaka mogą się poprawić.

Innowacyjne metody leczenia mogą przyczynić się do poprawy stanu pacjentów i ułatwienia ich funkcjonowania.

Od dnia 1 listopada 2018r. zakończyła się długa batalia organizacji pacjenckich i lekarzy o finansowanie trzeciej i czwartej linii terapii w szpiczaku mnogim. Nowoczesny lek Imnovid (pomalidomid) został objęty refundacją w ramach programu lekowego: „Pomalidomid w leczeniu nawrotowego i opornego szpiczaka mnogiego”. Do programu kwalifikowani są chorzy z opornym lub nawrotowym szpiczakiem plazmocytowym powyżej 18. roku życia, u których stosowano co najmniej dwa modele leczenia lenalidomidem i bortezomibem i u których w trakcie ostatniego leczenia nastąpiło zaostrzenie choroby.

Posłuchaj tego podcastu >> Niedożywienie w chorobie nowotworowej.

Leczenie szpiczaka – posłuchaj podcastu

Więcej o chorobach nowotworowych i ich leczeniu przeczytasz w naszym dziale: CHOROBY NOWOTWOROWE, WALKA Z RAKIEM.

Gośćmi Radiokliniki byli:

Prof. dr hab. n. med. Jadwiga Dwilewicz-Trojaczek, posiadająca drugi stopień specjalizacji w zakresie chorób wewnętrznych oraz specjalizację z onkologii klinicznej. Zatrudniona w Klinice Chorób Wewnętrznych, Hematologii i Onkologii Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Jadwiga Dwilewicz-Trojaczek

Jacek Gogulski – prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Pomocy Chorym na Przewlekłą Białaczkę Szpikową.

Jacek Gogulski

Zapytaj lub skomentuj:

Napisz komentarz
Podaj swoje imię