Czerniak –  mała plamka czy duży problem? Rocznie na świecie notuje się ponad 100 tys. zachorowań, jednak wykrywalność tego nowotworu na szczęście wzrasta. Jesteśmy bardziej świadomi i mamy coraz doskonalsze metody nieinwazyjnego badania skóry. O metodach diagnozowania i leczenia czerniaka rozmawiamy ze specjalistką z prof. Anną Wojas-Pelc, kierownikiem Oddziału Klinicznego Kliniki Dermatologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie.

[aktualizacja: 08’2020]

Czym jest czerniak?

Czerniak (łac. melanoma malignum) to złośliwy nowotwór skóry. Cechuje się wysokim stopniem złośliwości i może dawać przerzuty do węzłów chłonnych oraz mózgu. Postępuje bardzo szybko, ale jednocześnie jest najrzadszym rodzajem raka skóry.

Czerniak najczęściej występuje na skórze, jednak może atakować także gałki oczne i błony śluzowe.

Warto wiedzieć, że wykryty i wycięty we wczesnym stadium jest w pełni uleczalny. Dlatego tak ważna jest profilaktyka oraz regularne badanie i samobadanie skóry!

Czerniak – metody badania skóry

Rozwój technik obrazowania, w tym: dermatoskopii, wideodermatoskopii oraz mikroskopii konfoklanej, pozwala na ocenę struktur i zmian skórnych bez wnikania głęboko metodami inwazyjnymi.

Diagnostyka czerniaka rozpoczyna się od wykonania dermatoskopii.

To podstawowa metoda badania skóry. Pozwala na obejrzenie zmiany w dziesięciokrotnym powiększeniu. Jeśli istnieją wskazania do dalszej diagnostyki, wykonuje się także wideodermoskopię. To metoda, która z dużym prawdopodobieństwem umożliwia rozpoznanie czerniaka.

Mikroskopia konfokalna w połączeniu z badaniem histopatologiczne pozwalają na pełne rozpoznanie czerniaka.

Z kolei mikroskopia konfokalna pozwala ocenić zmiany także na poziomie komórkowym. Nie jest jednak standardową i szeroko stosowaną metodą diagnostyczną. Niestety dzieje się tak ze względu na niezwykle drogi sprzęt diagnostyczny. Ponadto ocena uzyskanego obrazu jest bardzo trudna.

Wykrywalność i leczenie czerniaków

Zwiększa się wykrywalność czerniaków cienkich (stopień 0 – tak zwany carcinoma in situ, czyli postaci nieprzekraczającej naskórka i nienaciekającej). Tego typu czerniak jest w 100% wyleczalny!

Ludzie zaniepokojeni jakąś zmianą na skórze częściej i chętniej zgłaszają się do dermatologa!

Trzeba mieć świadomość, że  jeszcze kilka lat temu powiedzenie „miałem czerniaka” było niemożliwe! Mamy bowiem do czynienia z nowotworem, który jest szczególnie immunogenny i „ucieka” przed naszym układem immunologicznym. Układ nie rozpoznaje go, w związku z czym może się łatwo rozprzestrzeniać!

Czerniak to nowotwór, który zmienia swój obraz immunologiczny. Nasze limfocyty nie potrafią go rozpoznawać i niszczyć  pojedynczych komórek.

Cała nauka związana z leczeniem czerniaka, zwłaszcza tego najbardziej zaawansowanego (stopień IV, w którym dochodzi do powstania przerzutów w odległych narządach, takich jak płuca i wątroba) dąży do produkcji takich leków, które będą poprawiać rozpoznawalność czerniaka przez nasz własny organizm!

Leczenia czerniaka zawsze polega na jego wycięciu.

Zobacz także: Rak kolczystokomórkowy skóry – objawy, diagnostyka i leczenie.

Jak rozpoznać zmianę, która rzeczywiście jest zagrożeniem?

Istnieje już kilka dobrze poznanych czynników ryzyka rozwoju czerniaka. Warto je znać i obserwować swoją skórę!

Jeden z najlepiej poznanych czynników ryzyka to krótkie i ostre ekspozycje na słońce (promieniowanie ultrafioletowe UV, przede wszystkim o długości fali 280-320 nm UVB. Ogromnym problemem są zarówno te naturalne, jak i sztuczne źródła promieniowania (solaria), w tym również ekspozycja i oparzenia słoneczne w wieku dziecięcym! Jeśli byliśmy narażeni na tego typu sytuacje, powinniśmy częściej obserwować swoją skórę. Warto zwracać uwagę, czy na skórze pojawiają się dziwne plamki lub przebarwienia.

Wystarczy wiedza, samokontrola i badania! Wcześnie wykrytego czerniaka można zatrzymać !

Kolejnym czynnikiem ryzyka jest rodzaj skóry oraz liczba znamion i przebarwień. Najbardziej narażone na rozwój tego typu raka to osoby z jasnymi i rudymi włosami, jasnymi oczami oraz bladą cerą. Łatwo ulegają poparzeniom słonecznym i opalają się z dużym trudem.

Prawdopodobieństwo zachorowania na czerniaka rośnie wraz z wiekiem!

Warto wiedzieć, że po 40. roku życia pojawienie się każdego nowego znamienia barwnikowego powinno być sygnałem do niezwłocznego zgłoszenia się do lekarza dermatologa! Kolejnym czynnikiem ryzyka czerniaka są również skłonności genetyczne. Trzeba również pamiętać, że czerniak nie tylko rozrasta się na powierzchni skóry. Co gorsze – wrasta w jej głąb!

Popularną metodą samobadania jest system ABCD(E).

czerniak

Przeczytaj także: Czerniak to nie tylko podstępna choroba skóry!

Czerniak wczesny – obraz kliniczny

Tabela 1. Obraz kliniczny czerniaków wczesnych – system ABCD(E) i miejscowo zaawansowanych – system Glasgow.

System ABCDSystem Glasgow
A (asymmetry) − asymetria (czerniak jest asymetryczny względem każdej osi w odróżnieniu do łagodnych zmian, które zwykle są okrągłe lub owalne, a także prezentuje obraz nieregularny, złożony z wyniosłości określanych mianem wysp)   B (borders) − brzegi nierówne i postrzępione C (color) − kolor różnorodny (od jasnobrązowego po czarny, stalowy) z nierównomiernym rozkładem barwnika, często z jego punktowymi depozytami (szczególnie dobrze widoczne w badaniu dermatoskopowym) D (diameter) − średnica większa niż 5 mm lub (dynamics) dynamika zmian morfologicznych w guzie1 – powiększanie   2 – zmiana kształtu 3 – zmiana koloru 4 – obecność stanu zapalnego 5 – obecność sączenia, krwawienia ze zmiany lub widoczny strup 6 – zaburzenie czucia (np. świąd i przeczulica) 7 – średnica > 7 mm

źródło: http://www.akademiaczerniaka.pl/dla-lekarzy/diagnoza-i-leczenie-czerniaka/objawy-i-diagnostyka/

Posłuchaj podcastu

Naszym gościem była prof. dr hab. n. med. Anna Wojas-Pelc – kierownik Oddziału Klinicznego Kliniki Dermatologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie. Od 2004 r. Kierownik Katedry i Kliniki Dermatologii UJ CM.

Zapraszamy do wysłuchania całej rozmowy!

Anna Wojas-Pelc
prof. Anna Wojas-Pelc

1 KOMENTARZ

Zapytaj lub skomentuj:

Napisz komentarz
Podaj swoje imię