Krew ma ogromną wartość nie tylko z czysto biologicznego punktu widzenia. Mówi się, że jest wyjątkowa, bo jak dotąd pomimo wielu starań nie udało się stworzyć krwi syntetycznej, która rozwiązałaby wiele problemów związanych z krwiodawstwem czy realnym zagrożeniem jej deficytu, o którym od pewnego czasu alarmują lekarze. Szacuje się, że już w 2030 roku zapotrzebowanie na krew będzie przewyższać jej pozyskiwane zasoby! Czy rzeczywiście wkrótce może zabraknąć krwi i co zrobić, aby uniknąć czarnego scenariusza?
Po co nam krew?
Krew spełnia wiele istotnych funkcji w naszym organizmie. Zaopatruje komórki w tlen i składniki odżywcze, wydala mocznik oraz dwutlenek węgla, a także transportuje hormony i inne ważne dla ogólnego funkcjonowania substancje.
Krew jest substancją niezastąpioną, bez której życie jest niemożliwe.
Bez krwi organizm i narządy wewnętrzne nie mogłyby prawidłowo funkcjonować. W stwierdzeniu: krew daje życie, nie ma ani odrobiny przesady. Jeśli dojdzie do jej nagłej i zbyt dużej utraty, w krótkim czasie może dojść do śmierci.
W składzie krwi znajdziemy komórki czerwone (erytrocyty), komórki białe (leukocyty), płytki krwi (trombocyty) i osocze. Krwinki czerwone, których głównym składnikiem jest hemoglobina, dzięki umiejętności łączenia tlenu z żelazem transportują tlen do wszystkich komórek znajdujących się w organizmie człowieka. Z kolei krwinki białe chronią organizm przed drobnoustrojami i infekcjami. Co więcej, blokują również powstawanie zakrzepów i odpowiadają za prawidłową pracę układu immunologicznego (limfocyty T).
Płytki krwi biorą udział w procesie krzepnięcia krwi i w przypadku uszkodzeń tworzą skrzep hamujący krwawienie. Osocze natomiast odpowiada za transport substancji odżywczych, a także bierze udział w reakcjach obronnych organizmu i utrzymuje stałe ciśnienie oraz pH komórek.
To może Cię zainteresować: Jak powinna wyglądać diagnostyka laboratoryjna anemii?
Krew – lek, który ratuje zdrowie i życie
Krew ratuje nie tylko zdrowie, ale także ludzkie życie. Potrzebują jej nie tylko poszkodowani w wypadkach, ale także osoby przewlekle chore, które wymagają regularnych transfuzji. Według danych z 2019 roku aż 64% wszystkich przetoczeń wynikało z leczenia niedokrwistości w chorobach przewlekłych!
Głównym wskazaniem do przetaczania krwi jest niedokrwistość.
Przetoczenia krwi dla wielu pacjentów często są koniecznością – zwłaszcza, gdy inne metody leczenia nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Regularnych transfuzji krwi potrzebują przede wszystkim chorzy na nowotwory układu krwiotwórczego i małopłytkowość, a także pacjenci z przewlekłą niedokrwistością i niewydolnością szpiku kostnego.
We wielu przypadkach transfuzje krwi są jedyna możliwością leczenia osób przewlekle chorych.
Trzeba jednak pamiętać, że choć transfuzje krwi mogą uratować życie chorego, wiążą się jednak z pewnym niebezpieczeństwem. Niosą bowiem za sobą ryzyko ostrych powikłań i skutków ubocznych. Z tego względu należy wykonywać je tylko wtedy, gdy istnieją ku temu konkretne medyczne wskazania, a inne metody leczenia nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Korzyści z transfuzji muszą więc przewyższać potencjalne ryzyko!
W związku z rosnącą liczbą osób przewlekle chorych i problemem starzejącego się społeczeństwa zapotrzebowanie na krew ciągle rośnie.
Dużą nadzieje wielu pacjentom dają nowoczesne metody leczenia w postaci leków, takich jak luspatercept. Pozwala on zmniejszyć ilość wykonywanych transfuzji, a tym samym ograniczyć zużycie krwi pozyskiwanej od honorowych dawców. Udostępnienie go chorym na szerszą skalę umożliwiłoby zaoszczędzenie „cennego leku” w postaci krwi, którego ze względu na rosnącą liczbę przewlekle chorych pacjentów wkrótce może… zabraknąć.
Krew a wyzwania, przed którymi stoi krwiodawstwo
Jedynym sposobem pozyskiwania krwi (koncentratu krwinek czerwonych – KKCz) jest honorowe krwiodawstwo. Niestety pomimo podejmowanych starań chętnych do oddawania krwi wciąż jest zbyt mało. Od dawna stacje krwiodawstwa oraz specjaliści alarmują, że ilość pozyskiwanej krwi wkrótce może okazać się niewystarczająca, aby pokryć całe, nieustannie rosnące zapotrzebowanie. Szacuje się, że do 2030 roku popyt na krew wzrośnie aż o 15%.
Zaledwie 1,5% osób dorosłych regularnie oddaje krew.
Zapotrzebowanie na krew z każdym rokiem wzrasta. To efekt starzenia się społeczeństwa, wzrostu liczby przewlekle chorych, a także postępu współczesnej medycyny – transplantologii, onkologii, chirurgii sercowo-naczyniowej i hematologii. Specjaliści i eksperci szacują, że przy obecnych tendencjach w ciągu kolejnych dziesięciu lat system opieki zdrowotnej w Polsce może utracić samowystarczalność zaopatrzenia w krew.
Wciąż rosnący popyt na krew niesie za sobą ogromne wyzwanie dla polskiej służby zdrowia. Aby uniknąć czarnego scenariusza, już teraz należałoby nie tylko poszukiwać nowych dawców i stopniowo zwiększać zasoby krwi, ale także racjonalnie je wykorzystywać. Podstawą działań jest również odpowiednie monitorowanie oraz zarządzanie pozyskiwaną krwią i zmiana dotychczasowej polityki transfuzji krwi. Wiąże się z tym przede wszystkim zapewnienie pacjentom przewlekle chorym lepszego dostępu do leków zapobiegających powikłaniom po przetoczeniu krwi oraz terapii celowanych, które mogą zmniejszyć liczbę wykonywanych transfuzji.
Właściwe zarządzanie zasobami krwi i kontrolowanie jej zużycia są kluczowe dla prawidłowego systemu opieki zdrowotnej w Polsce.
Istotną kwestią jest również wzrost świadomości społecznej na temat krwiodawstwa oraz pozyskiwanie nowych dawców, bo jak podkreślają eksperci – wciąż jedynym źródłem krwi jest człowiek. Niestety znaczące niedobory, utrudniony transport pozyskanej krwi, a co gorsza jej marnotrawstwo mogą mieć poważne, daleko idące skutki. A te odbiją się przede wszystkim na pacjentach, którzy jej potrzebują!
Przeczytaj także: Fundacja DKMS. Zostań dawcą, możesz uratować komuś życie!
Krew – lek, wartość i zasób. Co dalej?
18 maja 2021 roku opublikowano raport „Krew. Lek, wartość, zasób. Aktualne wyzwania i potrzeby związane z przetoczeniami krwi w chorobach przewlekłych”, opracowany przez Polskie Towarzystwo Hematologów i Transfuzjologów. Porusza on istotne kwestie zarządzania zasobami pozyskiwanej od dawców krwi w kontekście rosnącego zagrożenia deficytu krwi.
Raport przygotowany przez PTHiT analizuje zebrane w ostatnich latach dane dotyczące zużycia krwi i gospodarowania jej zasobami, a także rekomenduje konkretne działania, które mogą zapobiec deficytowi koncentratu czerwonych krwinek.
Cały raport można przeczytać między innymi na stronie internetowej Instytutu Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie: ihit.waw.pl
Artykuł powstał na podstawie konferencji prasowej: „KREW – Lek. Wartość. Zasób. Aktualne wyzwania i potrzeby związane z przetoczeniami krwi w chorobach przewlekłych”.
