Oparzenie to skutek urazu, do jakiego dochodzi na skutek działania wysokiej temperatury, prądu, różnych substancji chemicznych lub słońca. Oparzenia to jedne z cięższych obrażeń ciała, których najczęściej doznają dzieci i osoby starsze. Ciężkość oparzenia zależy od wielu elementów, przede wszystkim od rodzaju działającego czynnika, czasu działania oraz powierzchni oparzenia. Oparzenia u dzieci wymagają szczególnego postępowania.
[aktualizacja: 02’2021]
Rodzaje oparzeń
Ze względu na głębokość obrażeń oparzenia dzieli się na powierzchowne, o pośredniej głębokości oraz głębokie i kwalifikuje się je według 4-stopniowej skali.
Oparzenia u małych dzieci
Oparzenia u małych dzieci występują najczęściej do 4 r.ż., ponieważ maluchy nie są jeszcze świadome zagrożeń i niebezpieczeństw groźnych dla życia. Zdarzenia te często są wynikiem braku opieki lub nieuwagi rodziców, czy opiekunów.
Najczęstszymi źródłami oparzeń u dzieci są:
- wrzątek,
- płomienie,
- para wodna,
- garnki,
- pokrywki,
- grzejnik,
- żelazko.
Do groźnych oparzeń należą oparzenia środkami chemicznymi, do których dochodzi na skutek wylania na siebie lub wypicia niebezpiecznej substancji, na przykład środka żrącego.
Dlatego też zadbajmy, aby w zasięgu rąk małych dzieci nie znajdowały się żadne substancje chemiczne, które dziecko mogłoby wypić. Oparzeniem skóry – o czym warto pamiętać – jest też poparzenie słoneczne, tu najważniejszą ochroną są odpowiednie kremy z filtrem.
Jak udzielić pierwszej pomocy w przypadku oparzenia?
Przede wszystkim nie wolno nam wpadać w panikę.
Pierwsza pomoc udzielona oparzonemu ma duży wpływ na rokowanie i przebieg dalszego leczenia.
Poparzone miejsce powinniśmy jak najszybciej schłodzić, polewając je zimną, ale nie lodowatą, wodą przez czas około 15-30 minut i jeżeli jest to możliwe, jak najszybciej postarać się zdjąć odzież i wszelką biżuterię z oparzonych kończyn, ponieważ na skutek urazu dochodzi do szybko narastającego obrzęku. Schłodzoną wcześniej ranę należy zabezpieczyć sterylnym opatrunkiem.
Oparzenia u dzieci wymagają szczególnego postępowania
Oparzenia u niemowląt i małych dzieci wymagają kontaktu z lekarzem, można tego zaniechać jedynie w przypadku, gdy mamy do czynienia z oparzeniem I stopnia, które dotyczy niewielkich obszarów skóry.
Natomiast oparzenia II i III stopnia oraz przypadki, które budzą jakąkolwiek obawę u rodziców powinny być obejrzane i skonsultowane przez lekarza jak najszybciej, ponieważ mogą one wymagać bardzo specjalistycznego postępowania.
Tak samo rzecz się ma z wszystkimi przypadkami oparzeń spowodowanych: chemikaliami, prądem elektrycznym, porażeniem piorunem. W tych przypadkach trudno jest początkowo ocenić rozmiar uszkodzenia i jego następstwa, dlatego trzeba jak najszybciej udać się do lekarza po pomoc.
Kiedy oparzenie I stopnia wymaga jednak wizyty u lekarza?
Wizyta u lekarza staje się niezbędna w przypadku, gdy:
- objawy początkowo niewielkiego oparzenia nie ustępują w ciągu kilku dni,
- nasila się zaczerwienienie i obrzęk,
- ból nie ustępuje, a staje się większy,
- pojawiła się wysoka gorączka,
- pojawiły się dreszcze,
- zauważyliśmy ropną wydzielinę na oparzonej powierzchni.
Historie z pracy pielęgniarki
W mojej praktyce spotkałam się z sytuacją, kiedy 2-letnie dziecko wypiło płyn do czyszczenia toalet. Mama, chcąc mu pomóc, wywołała wymioty, doprowadzając do wtórnych uszkodzeń błony śluzowej przełyku. W takiej sytuacji należy natychmiast podać do picia płyn obojętny, na przykład wodę i zgłosić się na SOR lub wezwać karetkę, ale nigdy nie prowokować wymiotów.
Innym przykładem niewłaściwego postępowania po oparzeniu była sytuacja, gdy dziecko wylało na siebie gorącą herbatę – rodzice, działając w panice, pominęli etap schładzania rany oparzeniowej, wsiedli w samochód i przywieźli dziecko do lekarza. Czas, który minął od momentu poparzenia do przyjazdu do lekarza niestety był na tyle długi, że rany stały się rozleglejsze i głębsze. Natychmiastowe schłodzenie przerwałoby proces niszczenia tkanek i zmniejszyłoby ból.
Przebieg leczenia, czas jego trwania, czy rokowania co do wyleczenia ran oparzeniowych zależą od kilku czynników:
- prawidłowości udzielenia pierwszej pomocy,
- stopnia oparzenia,
- rozległości rany,
- wieku chorego,
- ewentualnego współistnienia innych chorób.
Proces powstawania ran przewlekłych po oparzeniach
Jeżeli uszkodzenie skóry i tkanek jest rozleglejsze lub gdy dostaną się do niego bakterie, wirusy, grzyby, lub gdy u pacjenta występują inne schorzenia, typu: cukrzyca, nowotwór, zaawansowana niewydolność krążenia, choroby metaboliczne, wtedy proces gojenia – każdej rany, nie tylko oparzeniowej – jest zakłócony i utrudniony. W wielu takich przypadkach organizm nie jest w stanie sam poradzić sobie z odbudowaniem tkanki. Powstaje wtedy tzw. rana przewlekła, której leczenie może trwać miesiącami, a nawet latami.
Leczenie ciężkich oparzeń
Jednym ze sposobów leczenia ciężkich oparzeń są przeszczepy skóry, ale u chorych przewlekle nie zawsze można tę metodę zastosować. W leczeniu wykorzystuje się natomiast specjalistyczne, lecz kosztowne opatrunki.
Niejednokrotnie stykałam się z ranami u chorych przewlekle, pełne wyleczenie takich ran to trudne zadanie dla wielospecjalistycznego zespołu.
W przypadku oparzeń I i II stopnia możliwe jest całkowite wyleczenie ran oparzeniowych, bez trwałych następstw. Natomiast w przypadku oparzeń III stopnia proces gojenia przebiega z wytworzeniem blizny przerostowej lub bliznowców, które mogą czasami utrudniać prawidłowe funkcjonowanie, na przykład ograniczać pełen wyprost lub zgięcie kończyny. Innym możliwym następstwem są trwałe przebarwienia i odbarwienia skóry. Z kolei w głębokich oparzeniach rokowanie zależy m.in. od wieku pacjenta i rozległości procesu chorobowego.
Co robić, aby uniknąć oparzenia?
Unikanie oparzeń jest związane z zapobieganiem nieszczęśliwym wypadkom i obejmuje wiele aspektów życia codziennego. Istotne jest jak najszybsze schłodzenie miejsca oparzenia, co zapobiega rozwojowi głębszych uszkodzeń skóry.
ℹ️ Artykuł powstał przy współpracy z polską marką Oktaseptal® ⇒ nowoczesnym lekiem antyseptycznym i dezynfekującym, działającym bakteriobójczo, grzybobójczo i wirusobójczo, przeznaczonym m.in. do leczenia antyseptycznego niezbyt rozległych ran oraz dezynfekcji skóry i błon śluzowych.
Bibliografia:
- Strużyna, Wczesne leczenie oparzeń, PZWL, wyd.1
- https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/pierwszapomoc/139519,oparzenia; dostęp 2018.11.23
- Rola pielęgniarki w nowoczesnym leczeniu ran przewlekłych; http://www.dbc.wroc.pl/Content/7123/Zarzadzanie.pdfdostęp 2018.11.23
- https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/171058,oparzenia-skory; dostęp 2018.11.26
To może Cię zainteresować: Pieluszkowe zapalenie skóry. Co robić, aby go uniknąć?
Świetny artykuł. Oparzenia zawsze bywały dla mnie problematyczne, teraz już wiem co robić
Wszystko się zgadza, tylko w sytuacjach stresujących czesto działamy odruchowo, łapiemy cierpiące dziecko i szukamy pomocy. Trudno wymagać wtedy od rodziców aby logicznie myśleli.