Zapalenie krtani u dziecka jest jedną z chorób dróg oddechowych atakujących najmłodszych. Dotyczy ono wszystkich grup wiekowych, u najmłodszych jest jednak znacznie częstsze i jest następstwem niedoleczonych stanów zapalnych błony śluzowej nosa i gardła. Przebieg zapalenia krtani zwykle jest łagodny, a objawy krótkotrwałe, co nie oznacza, że należy sytuację bagatelizować, zwłaszcza u małych dzieci, poniżej 3. roku życia. Krup może bowiem doprowadzić do znacznego zwężenia dróg oddechowych i utrudnienia oddychania, nawet zagrażającego życiu.
aktualizacja: 10’2021
Zapalenie krtani u dzieci – spokojny, ale niebezpieczny wróg
Zapalenie krtani może mieć różne przyczyny i być wywoływane przez wirusy i bakterie. Rodzaj patogenu determinuje przebieg i nasilenie objawów. Najczęściej odpowiedzialne za rozwój choroby są wirusy powodujące ostre podgłośniowe zapalenie krtani, które z angielskiego (ang. croup – kaszleć ochryple) określa się także jako krup wirusowy lub pseudokrup. Krtań u dziecka reaguje na zakażenie obrzękiem błony śluzowej, zwłaszcza w okolicy podgłośniowej.
Zapalenie krtani u niemowląt może być niebezpieczne, dlatego że krtań niemowlaków jest wąska i bardzo podatna na obrzęk oraz na stany skurczowe.
Przebieg zapalenia krtani zwykle jest łagodny, a objawy krótkotrwałe, co nie oznacza, że należy sytuację bagatelizować, zwłaszcza u małych dzieci, poniżej 3. roku życia. Krup może bowiem doprowadzić do znacznego zwężenia dróg oddechowych i utrudnienia oddychania, nawet zagrażającego życiu. Do szczególnie niebezpiecznych sytuacji może dochodzić w przypadku zapalenia krtani u niemowlaka z tej racji, że jego krtań jest wąska i podatna na obrzęk oraz na stany skurczowe.
Krup wirusowy odpowiada u dzieci za 90% przypadków zaburzeń oddychania, co spowodowane jest stanem zapalnym wywołującym zwężenie dróg oddechowych i dotyczy przede wszystkim dzieci w wieku od 6 miesięcy do 3 lat.[1]
Objawy krupu i pseudokrupu, czyli kiedy należy koniecznie reagować
Pierwsze objawy ostrego zapalenia krtani
Na początku objawy pseudokrupu sugerują zwykłe jesienno-zimowe przeziębienie: zapchany nos, ból gardła, chrypka, które w ciągu 1-2 dni przechodzi w zapalenie krtani. Objawy się zaostrzają, dochodzi do zwężenia krtani u dziecka, utrudnienia oddychania, występuje chrypa i charakterystyczny kaszel, który można porównać do szczekania.
Rozwój choroby
Dalsze postępowanie choroby u dzieci zwiększa uczucie duszności, oddech znacząco przyspiesza, robi się „świszczący” i podnosi się poziom niepokoju. Na tym etapie w większości przypadków choroba się ogranicza. Objawy trwają maksymalnie około tygodnia a później sukcesywnie zanikają. Jednak nie zawsze tak jest.
Kiedy zapalenie krtani wymaga natychmiastowej reakcji?
U niewielkiego odsetka małych pacjentów drogi oddechowe zwężają się jeszcze bardziej, oddychanie wiąże się z dużym wysiłkiem, może dojść do:
- niedotlenienia,
- sinicy,
- przyspieszenia akcji serca,
- obniżenia poziomu świadomości.
Jakikolwiek z tych objawów wymaga natychmiastowej reakcji i wprowadzenia szybkiego leczenia.
Poziom nasilenia objawów ocenia się między innymi z użyciem 17-stopniowej skali Westleya, w której wynik równy lub wyższy od 12 oznacza stan zagrażający zdrowiu i życiu dziecka. [2]
Schorzeniu wirusowemu na każdym etapie może, ale nie musi towarzyszyć gorączka. Jest ona objawem bardziej charakterystycznym dla ostrego bakteryjnego zapalenia krtani, zwanego krupem. Najczęściej początek jest podobny, w toku choroby dochodzi do wtórnego zakażenia bakteriami, co powoduje powstawanie na błonie śluzowej owrzodzeń i ropnych nalotów, które blokują przepływ powietrza. Już po około 10 godzinach od infekcji bakteryjnej dochodzi do niewydolności oddechowej z próbami odkrztuszenia gęstej wydzieliny i ciężką dusznością. Przebieg jest więc znacznie szybszy, gorączka wyższa i często prowadzi do powikłania w postaci zapalenia płuc.
Leczenie zapalenia krtani w polskich warunkach
Leczenie pseudokrupu zależy przede wszystkim od stopnia nasilenia objawów. Odbywa się zazwyczaj na oddziałach laryngologicznych i opiera się na trzech uzupełniających się środkach jakimi są:
nawadnianie w postaci kroplówki,
inhalacje solą fizjologiczną,
podanie leków sterydowych.
Leki sterydowe odpowiadają przede wszystkim za zmniejszenie obrzęku i umożliwienie swobodnego przepływu powietrza. W stanach ciężkich uzupełnieniem leczenia w niektórych krajach jest nebulizacja z adrenaliną.[3]
W Polsce brak jest zarejestrowanego preparatu do tej formy podania, więc jest to użycie off-label (użycie poza wskazaniami do stosowania), w związku z czym w terapii dominują kortykosteroidy. Istotnie wpływają one na poprawę stanu małych pacjentów, skracają czas pobytu w szpitalu i zmniejszają ryzyko powrotu na oddział.[4]
Równolegle mogą być stosowane inne środki dopasowane do występujących objawów, takie jak leki przeciwhistaminowe, przeciwgorączkowe, czy rozluźniające gęsty śluz mukolityki. Prognozy są zazwyczaj dobre, w wyniku leczenia obrzęk i pozostałe dolegliwości przemijają w ciągu doby od pierwszego podania leków.
W postaci wirusowej zapalenia krtani z przyczyn oczywistych podawanie antybiotyków jest niewskazane. Odmiennie jest w przypadku typowego krupu, czy bakteryjnego ostrego zapalenia nagłośni. Oba te schorzenia mają szybki przebieg, co wymaga równie szybkiej interwencji.
Kluczowe jest utrzymanie drożności dróg oddechowych, często przez rurkę intubacyjną. Poza lekami już wymienionymi do leczenia dołącza się antybiotyki zwalczające główny patogen odpowiedzialny za chorobę.[5]
Ujmując rzecz statystycznie, na podstawie danych pochodzących z różnych oddziałów szpitalnych obserwujemy, że w ostrym bakteryjnym zapaleniu krtani intubacji wymaga 38-100% małych pacjentów. Na początku XX wieku śmiertelność wynosiła nawet 40%, natomiast teraz nie odnotowuje się takich przypadków.
Czy można zapobiec zapaleniu krtani u dziecka?
Profilaktyka zapalenia krtani opiera się u podstaw na wszystkich tych działaniach, które chronią nasze drogi oddechowe przed czynnikami szkodliwymi, na które są one narażone w okresie zwiększonej zachorowalności.
- Nawilżanie powietrza w pomieszczeniach, w których przebywamy, unikanie zbędnej ekspozycji na smog, ubiór dostosowany do temperatury, różnorodne sposoby wzmacniania odporności, czy nie narażanie dzieci na bierne palenie, to tylko niektóre z nich.
- Drugą istotną sprawą jest, abyśmy nie zaniedbywali pierwszy oznak choroby, a już zwłaszcza u małych pacjentów. Wczesna interwencja, na etapie stanów zapalnych błony śluzowej nosa czy gardła, pozwala skutecznie powstrzymywać rozprzestrzenianie choroby na kolejne odcinki dróg oddechowych. Dobrym rozwiązaniem jest sięgnięcie po lek w spray na bazie benzydaminy, na przykład UNIBEN, który zadziała odkażająco, ale również przeciwwirusowo i przeciwbakteryjnie. Jego zaletą jest to, że działa miejscowo, nie zawiera zbędnych substancji dodatkowych, jest bezpieczny dla dzieci i kobiet w ciąży.
- Trzecią drogą, która w sposób znaczący ogranicza występowanie epizodów bakteryjnego zapalenia krtani są szczepienia ochronne przeciwko szczepom bakterii Haemophilus infuenzae typu b (pałeczka grypy),która jest jednym z głównych sprawców tej jednostki chorobowej. Częstość przypadków ostrego bakteryjnego zapalenia nagłośni w wyniku szczepień została ograniczona o 90-95%.[6] Świadczy to jak najlepiej o tym postępowaniu profilaktycznym w dobie jego złej sławy.
Wiemy już jak zapobiegać, jak rozpoznawać i jak wygląda leczenie zapalenia krtani u dzieci wobec czego jesteśmy wyposażeni w konkretne narzędzia, które z pewnością przyczynią się do jeszcze lepszej dbałości o zdrowie małych podopiecznych, a którzy w kwestiach zdrowia muszą polegać właśnie na wiedzy nas, dorosłych. Szczególną uwagę kierujmy na najmłodszych, pamiętając, że zapalenie krtani u niemowlaka może szybko spowodować poważne problemy z oddychaniem.
UWAGA! Jeśli Twoje dziecko oddycha przez otwarte usta, chrapie w trakcie snu lub mówi przez nos, to mogą być objawy krzywej przegrody nosowej. Zajrzyj do artykułu >> Krzywa przegroda nosowa u dziecka <<< tam dowiesz się więcej.
Bibliografia
[1] A.J. Sybilski: Zespół krupu – aktualny stan wiedzy. Terapia. 2018, 8, 3–8
[2] Jakub Mierzejewski i wsp.: Ostre zapalenie krtani u dzieci w praktyce ratownika medycznego. Na ratunek. 2017, 4, 49-56
[3] Bjornson C. i wsp: Nebulized epinephrine for croup in children. The Cochrane Database od systematic reviews. 2013. 10, 10, CD006619
[4] C. L. Bjornson, D. W. Johnson: Croup. Lancet. 2008, 371, 329–339
[5] K. Ślączka, L. Zawadzka-Głos: Stany zagrożenia życia w ostrych zapaleniach krtani u dzieci – ocena epidemiologii i postępowania. Nowa Pediatria. 2014, 1, 8-14
[6] Izabella Głodzik: Podgłośniowe zapalenie krtani (krup wirusowy). 2016.
Dostęp: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/laryngologia/138899,podglosniowe-zapalenie-krtani-krup-wirusowy
