Zioła na uspokojenie – kompleksowy przewodnik po roślinach zielarskich na dobry sen i samopoczucie

Nadmiar obowiązków, szybkie tempo życia i wszechobecny stres odbijają się na ogólnej kondycji organizmu. Nie tylko obniżają nasze samopoczucie, ale w dłuższej perspektywie mogą wpędzić nas w stany lękowe i pogorszyć jakość snu, prowadząc nawet do bezsenności czy depresji. Po jakie zioła powinniśmy sięgnąć, gdy stres i zdenerwowanie utrudniają nam normalne funkcjonowanie i nie pozwalają zasnąć?

Stres jest nieodłącznym elementem ludzkiego życia i znakiem naszych czasów. Pośpiech, zawodowa presja i ogromna ilość obowiązków odbijają się na naszym zdrowiu i ogólnej kondycji. Sposobów radzenia sobie z tym problemem jest co najmniej kilka: począwszy od technik relaksacyjnych, ćwiczeń rozluźniających, medytacji, mindfulness, przez naturalne zioła, gotowe suplementy diety, kończąc na lekach z aptecznych półek. 

Zanim jednak sięgniemy po radykalne i niestety, napakowane po brzegi chemicznymi substancjami środki, a także ślepo wierząc, że jedna cudowna tabletka rozwiąże wszystkie nasze problemy, sięgnijmy po to, co oferuje nam natura. Dla każdego znajdzie się coś odpowiedniego, co dogodzi zarówno indywidualnym predyspozycjom i potrzebom, a także naszym kubkom smakowym, zwłaszcza jeśli mówimy o ziołowych naparach i ekstraktach. Możliwości jest mnóstwo! Poznajcie najpopularniejsze i najbardziej lubiane zioła na uspokojenie, bezsenność i stres.

Uwaga! Poniższe porady nie dotyczą kobiet w ciąży oraz karmiących, w których przypadku stosowanie jakichkolwiek ziół, suplementów czy leków należy skonsultować z lekarzem lub farmaceutą.

Liść melisy

Melisa (Melissa officinalis) jest jednym z najbardziej znanych i kojarzonych z działaniem uspokajającym ziół. Stosowana regularnie łagodzi napięcie, świetnie przy tym relaksując, rozluźniając i wyciszając po ciężkim dniu. Warto sięgać po nią zwłaszcza kiedy jesteśmy zdenerwowani i nadmiernie pobudzeni, bo mówi się nawet, że zioło to działa lepiej niż tabletki uspokajające! Preparaty ziołowe na bazie melisy koją nerwy i minimalizują skutki stresu, którego w tych czasach chyba nie sposób uniknąć.

Melisa polecana jest zwłaszcza podczas bezsenności i problemów z zasypianiem oraz w stanach niepokoju, lęku i przy nerwicach wegetatywnych. Zioło to świetnie wspomaga układ nerwowy, a także poprawia pamięć i zdolność koncentracji. 

Melisa ma zbawienny wpływ na nasze ogólne samopoczucie, dlatego jak najczęściej powinniśmy sięgać po nią pod postacią ekstraktu czy samodzielnie przygotowanego naparu. Taka ziołowa herbatka może pomóc także przy migrenach oraz bólach głowy i co ważne, jest łatwa i szybka w przygotowaniu. Wystarczy zalać jedną łyżkę dobrego jakościowo zioła szklanką wrzątku i parzyć 20-30 minut pod przykryciem.

Ciekawostka: melisa reguluje procesy trawienne i pomaga przy wzdęciach, wrzodach oraz infekcjach układu pokarmowego. Polubią ją także panie, bo sprawdza się również podczas miesiączki – rozluźnia mięśnie i działa rozkurczowo. 

Kozłek lekarski

Valeriana officinalis, czyli kozłek lekarski lub waleriana, to skuteczne zioło na sen i lepsze samopoczucie. Jego stosowanie może minimalizować stres i niwelować stany lękowe. Warto więc sięgać po kozłek, kiedy szybkie tempo życia utrudnia nam normalne funkcjonowanie i zauważamy, że cierpi na tym nasza psychika, a układ nerwowy zaczyna szwankować.

Ziołowy napar lub wyciąg z kozłka lekarskiego działa uspokajająco i relaksująco. Waleriana może okazać się nieocenionym wsparciem w poprawie ogólnego samopoczucia. Spożywając ją przez dłuższy czas, możemy zauważyć poprawę jakości snu, objawiającą się także łatwiejszym zasypianiem. Kozłek może wydłużyć czas jego trwania oraz zmniejszyć ilość wybudzeń w trakcie nocy. Co więcej, zioło to sprzyja także poprawie koncentracji, pamięci i zdolności poznawczych.

UWAGA: Napar z korzenia kozłka lekarskiego jest wskazany przy dolegliwościach jelitowych, które mają swoje źródło w psychice.

Lawenda

Kwiaty lawendy to nie tylko wyrazisty zapach czy piękny kolor w najróżniejszych odcieniach fioletu i błękitu, ale znane od dawna właściwości prozdrowotne. Zawierają w swoim składzie 3% olejku eterycznego i 12% fenolokwasów, triterpeny, kumaryny, antocyjany, procyjanidyny, garbniki, fitosterole i flawonoidy. To prawdziwa skarbnica działających synergicznie składników aktywnych, które mają korzystny wpływ na zdrowie człowieka.

Lawendę warto więc sadzić w przydomowych ogródkach albo wspomagać się ziołowymi mieszankami, które mogą pomóc nam przy wielu dolegliwościach i stanach chorobowych.

Lawenda ma szerokie zastosowanie farmakologiczne. Od wieków stosuje się ją jako naturalny lek na uspokojenie oraz środek ułatwiający zasypianie. Łagodzi także stres i korzystnie wpływa na sen — zaleca się ją więc w stanach napięcia nerwowego, niepokoju czy bezsenności. Powinniśmy sięgać przede wszystkim po kwiaty lawendy, które mają działanie rozluźniające i odprężające, a także jeszcze silniejszy w działaniu olejek lawendowy o udowodnionym bezpośrednim i pozytywnym wpływie na ośrodkowy układ nerwowy.

Wśród miłośników ziołolecznictwa dużą popularnością cieszą się oczywiście ziołowe napary, w tym także herbatka z lawendy. Ten aromatyczny napój sprawdzi się nie tylko przy problemach z zasypianiem czy przewlekłym stresie, ale również w dolegliwościach jelitowych i zaburzeniach trawienia.

Rumianek

To pospolite zioło warto mieć zawsze pod ręką. Dlaczego? Rumianek jednym z najbardziej znanych i dobrze przebadanych ziół na całym świecie. I choć mówi się, że jest pospolitym ziołem, powinniśmy jednak zwrócić na niego uwagę, bo posiada wiele cennych właściwości.

Ziele rumianku ma szerokie spektrum działania. Wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze, a także przeciwalergiczne oraz przeciwlękowe. To ostatnie zostało potwierdzone badaniami klinicznymi w 2009 roku podczas randomizowanego, podwójnie zaślepionego badania, przeprowadzonego na osobach cierpiących na łagodne i umiarkowane zaburzenia lękowe. 

Osoby te podzielono na dwie grupy — jedna stosowała wyciąg z rumianku, a drugiej z kolei podawano placebo. Po 8 tygodniach zauważono znaczne obniżenie poziomu lęku u osób stosujących ekstrakt z rumianku. Co ciekawe, inne badania dowodzą także, że zioło to korzystnie wpływa na psychikę kobiet cierpiących z powodu zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS) i bolesnego miesiączkowania.

Jednym z najważniejszych właściwości rumianku jest jego działanie uspokajające. Właśnie dlatego po napar z rumianku można sięgać w sytuacjach stresowych, w celu złagodzenia stresu, rozluźnienia oraz odprężenia. Ponadto herbatka rumiankowa ułatwia zasypianie i wspomaga sen. Chętnie więc sięgają po nią osoby zmagające się z bezsennymi nocami i problemami z zasypianiem. 

Chmiel

Chmiel zwyczajny (Humulus lupulus) to zioło silne i pewne w działaniu. Ceni się je za wszechstronne zastosowanie, ale przede wszystkim za liczne właściwości prozdrowotne. W jakich stanach chorobowych warto więc po nie sięgać?

Tę wyjątkowo aromatyczną roślinę doceniano już w starożytnym Rzymie, gdzie jej pędy podawano w formie sałatki. W średniowieczu z kolei szczególnie upodobali ją sobie klasztorni mnisi. To właśnie im zawdzięczamy tak lubiane i znane wszystkim piwo. Z prozdrowotnych właściwości chmielu czerpała medycyna ludowa – przy problemach z zasypianiem zalecano wypełnianie poduszek jego szyszkami. Chmiel ma bowiem silne właściwości uspokajające i usypiające. Sprawdzi się więc w stanach napięcia nerwowego, bezsenności – także tej, której przyczyną jet nerwica.

Wyciąg z szyszek chmielu pozwoli nam nie tylko łatwiej i szybciej zasypiać czy ukoić skołatane nerwy. Stosując go regularnie, możemy usprawnić także funkcjonowanie układu pokarmowego. Chmiel minimalizuje problem wzdęć i odbijania, wskazujący na przewlekły nieżyt układu pokarmowego oraz usprawnia procesy trawienne.

Dziurawiec

Dziurawiec, dawniej znany jako korzeń Chejrona, to dobre źródło wielu związków aktywnych, takich jak: naftodiantrony, pochodne floroglucyny, garbniki katechinowe, flawonoidy czy olejki eteryczne. Jego działanie różni się jednak w zależności od postaci, w której zastosujemy to ziółko. 

Wyciąg lub napar wodny z dziurawca będzie działać głównie na choroby związane z układem pokarmowym. Z kolei alkoholowy wyciąg charakteryzuje się działaniem antydepresyjnym oraz zmniejszającym napięcie nerwowe, drażliwość i zdenerwowanie. Wiele osób sięga po niego właśnie w stanach niepokoju i obniżonego nastroju, a także w sytuacjach stresowych, kiedy potrzebują rozluźnienia i odprężenia.

Właściwości prozdrowotne tej rośliny — działanie uspokajające, poprawiające nastrój oraz działanie przeciwstresowe i przeciwdepresyjne — potwierdzają liczne badania. Najbardziej obiecujące efekty dało badanie przeprowadzone na grupie 440 osób z lekką i umiarkowaną depresją. Okazuje się, że dziurawiec może wspomagać leczenie łagodnych postaci choroby, nie powodując przy tym działań ubocznych i negatywnych zmian w organizmie chorego. 

UWAGA: depresja to poważna choroba, która wymaga odpowiedniego i specjalistycznego leczenia. Pacjent powinien znaleźć się pod nadzorem lekarza, bez względu na to, czym jest leczony i jaką postać przybiera jego choroba. Niewskazane jest samodzielne leczenie, a przyjmowanie dodatkowych leków i ziołowych preparatów należy wcześniej skonsultować z lekarzem.

Jeśli masz problemy z zasypianiem, męczy Cię bezsenność i niezbyt dobrze radzisz sobie ze stresem, dobrym rozwiązaniem może okazać się napar z dziurawca. Taka herbatka jest łatwa w przygotowaniu, bo odrobinę suszu należy zalać gorącą wodą (nie wrzątku!) i zaparzać pod przykryciem przez 5 -10 minut. Przygotowany napar należy popijać przed snem, a jeśli dodatkowo masz problemy z trawieniem lub niestrawność, możesz popijać go także po posiłku. Pobudzisz w ten sposób układ trawienny do pracy i unikniesz nieprzyjemnych wzdęć.

Arcydzięgiel lekarski

Mówi się, że arcydzięgiel jest równie cenny dla Europejczyków, co żeń-szeń dla Chińczyków. I nie ma w tym nawet odrobiny przesady, bo rodzaj Angelica ma ogromny potencjał leczniczy. Zioło wzmacnia odporność układu nerwowego i wpływa na ośrodkowy układ nerwowy, działając przeciwlękowo, przeciwdepresyjnie i uspokajająco. Równocześnie usuwa także dolegliwości wynikające z wyczerpania nerwowego.

Najwięcej substancji aktywnych, które wspomogą funkcjonowanie całego organizmu, znajdziemy w korzeniu arcydzięgla (Radix Angelicae). Najprościej i najwygodniej stosować go w postaci naparu. Regularne picie herbatki z korzenia arcydzięgla pomoże ukoić nerwy oraz poprawi ogólny nastrój i przywróci dobre samopoczucie. W medycynie europejskiej arcydzięgiel był skutecznym środkiem na stres i bezsenność, a jego stosowanie polecano również w stanach napięcia nerwowego. 

Co ciekawe, w badaniach nad jego właściwościami zaobserwowano, że działanie uspokajające wyciągów z korzenia arcydzięgla jest porównywalne do działania uspokajającego korzenia kozłka lekarskiego. Aktywność tą zawdzięcza głównie zawartej w nim angelicynie.

To może Cię zainteresować: Trawa cytrynowa w leczeniu schorzeń i codziennej pielęgnacji

Zioła uspokajające na bezsenność, nerwy i stres – sięgnij po gotowe mieszanki

Zioła na sen, zioła na stres, zioła na nerwy, zioła na lepsze trawienie, zioła na odporność… Od ilości i możliwości może nieźle zakręcić się nam w głowie. W wielu przypadkach są jednak znacznie lepszym wyborem niż syntetyczne preparaty z apteki, bo wyróżnia je dobry profil bezpieczeństwa i naturalność. Zdecydowanie łatwiej jest także wypić ulubioną ziołową herbatkę czy mieszankę ziół niż łykać garść tabletek, o których i tak bardzo często zdarza nam się zapominać. Niech pierwszy rzuci kamieniem ten, kto ani razu nie zapomniał o regularnym stosowaniu suplementów czy preparatów, które miały usprawnić ogólne funkcjonowanie organizmu.  

Uwaga! Powinniśmy jednak wiedzieć i pamiętać, że zioła mogą wchodzić w tzw. interakcje z lekami czy suplementami diety. Mogą osłabiać lub potęgować ich działanie! Dlatego ważne jest, aby zachować bezpieczny odstęp pomiędzy zażywanym medykamentem a ziołem, czy to w postaci zwykłej herbatki, czy też suplementu.

Sprawa suplementacji (tej rozsądnej i uzasadnionej!) nie jest jednak taka trudna, o ile wiemy, jak robić to z głową. Po pierwsze: wiele popularnych ziółek, które mamy na wyciągnięcie ręki, charakteryzuje się szerokim spektrum działania i wszechstronnym zastosowaniem. Można więc sięgać po swoje ulubione zioła, które zadziałają na kilka obszarów jednocześnie. Po drugie: z pomocą przychodzą nam gotowe ziołowe mieszanki, które dzięki synergicznemu działaniu oddziałują na cały nasz organizm.

Dobrym przykładem będzie, chociażby mieszanka ziołowa Harmonix — kompozycja 10 ziół zatopionych w soku z aronii, która jednocześnie wspomaga trawienie i pracę jelit oraz zwalcza bezsenność i stany lękowe, poprawiając samopoczucie, a także wspierając ogólną kondycję całego organizmu.

Poznaj naszą autorską recepturę prosto z natury. Odwiedź nasz sklep internetowy z suplementami na bazie ziół – dr.las.pl.

Bibliografia

1. Cybula M., Wszelaki M., Wszelaki N., Dziurawiec, roślina nie(d)oceniona?, Postępy Fitoterapii 1-2/2005, s. 50-52
2. Ożarowski A. Jaroniewski W., Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Panacea 1989
3. Dobros N., Zioła o działaniu uspokajającym i przeciwdepresyjnym, Postępy Fitoterapii 3/2017
4. Mielczarek M., Kołodziejczyk J., Olas B., Właściwości lecznicze chmielu zwyczajnego (Humulus lupulus L.), Postępy Fitoterapii 2010, nr 4
5. Nowak G., Surowce roślinne o działaniu przeciwlękowym i antydepresyjnym, Herba Polonica 2005
6. Grys A., Kania M., Baraniak J., Rumianek – pospolita roślina zielarska o różnorodnych właściwościach biologicznych i leczniczych, Postępy Fitoterapii, 2, 2014, s. 90-93
7. Zielińska-Pisklak M., Szeleszczuk Ł., Rumianek lekarski – dlaczego warto mieć go w domowej apteczce, Farmakoterapia, 23, 2013, s. 72-79
8. Różański H., Korzeń arcydzięgla – Radix Archangelicae w praktycznej fitoterapii, http://rozanski.li/355/korzen-arcydziega-radix-archangelicae-w-praktycznej-fitoterapii/ [dostęp 20.01.2022]
9. Głowniak K., Widelski J., Archangelica – roślina polecana przez anioły, Panacea 4(17), 2006, s. 16-17
10. Johnson R. L., Foster S., Low Dog T., Kiefer D., Przewodnik po ziołach leczniczych, Wydawnictwo Olesiejuk, 2019

Sprawdź także >> Kocimiętka właściwa – miododajna roślina ozdobna o właściwościach leczniczych. Czy warto ją uprawiać?