Antybiotyk nie jest panaceum na każdą chorobę! Powinen być stosowany rozsądnie i tylko wtedy, kiedy są ku temu konkretne wskazania. Nigdy nie przyjmujmy go na wszelki wypadek! Kiedy więc antybiotyk jest naprawdę konieczny i jak mądrze go stosować?
[aktualizacja: 02’2022]
Czy i w jakich sytuacjach stosować antybiotyk?
W ostatnich czasach ciężko nadążyć za trendami w tym właśnie względzie. Z jednej strony wydaje się, że istnieją lekarze, którzy „z grubej rury” ładują w dziecko antybiotyk, a z drugiej tacy, którzy wypisują receptę na antybiotyk raczej niechętnie. Podobnie jest z rodzicami. Jedni panikują na samą myśl o podaniu antybiotyku swojemu dziecku, inni odmawiają wyjścia z gabinetu bez recepty.
Na szczęście coraz więcej jest kampanii społecznych i konferencji dla lekarzy, które każą wyraźnie ograniczyć stosowanie antybiotyków.
„Na szczęście” ponieważ antybiotyk zapisany bez powodu to nie tylko niepotrzebne aplikowanie lekarstwa małemu dziecku (powodującego przecież wielokrotnie działania niepożądane), ale i zwiększanie tak zwanej oporności bakterii na antybiotyki.
To zjawisko jest jednym z najpoważniejszych zagrożeń współczesnego świata. Jeśli wydawane „lekką ręką” antybiotyki powodują powstawanie coraz groźniejszych drobnoustrojów, które potrafią bronić się przed dostępnymi lekami, to co zastosujemy w sytuacji zagrożenia życia u pacjenta? Jaki lek mu podamy, jeśli żaden nie będzie skuteczny?
Dlatego warto podkreślić, że nie każda gorączka (nawet wysoka 39-40°C) u dziecka, to wskazanie do podania antybiotyku. Tym bardziej – nie każda infekcja wymaga jego stosowania!
Zdecydowana większość infekcji dróg oddechowych wieku dziecięcego wywołana jest przez wirusy i nie wymaga stosowania chemioterapeutyków i antybiotyków. Antybiotyk ma sens tylko i wyłącznie przy infekcji bakteryjnej.
Przeczytaj także: Antybiotyki i antybiotykooporność, to powinieneś wiedzieć!
Jak rozpoznać, że mamy do czynienia z infekcją bakteryjną?
Zdarzają się sytuacje alarmowe, które nakazują lekarzowi zastosować leczenie antybiotykiem. Jeśli podejrzewa się u dziecka anginę paciorkowcową, zapalenie opon mózgowo rdzeniowych, posocznicę, zapalenie nerek, bakteryjne zapalenie płuc to podanie antybiotyku chroni dziecko przed ciężkimi powikłaniami choroby i przed śmiercią.
Zawsze rozstrzygające jest badanie lekarskie, a dodatkowo pomocne mogą być badania laboratoryjne.
Jeśli choroba dziecka rozpoczęła się nagle, pacjent wysoko gorączkuje i przy tym nie wygląda dobrze, a co więcej, widoczne są powiększone węzły chłonne, naloty na migdałkach, wybroczyny na skórze (jak „kropki od czerwonego flamastra”), a także ma obustronne zapalenie uszu, to obecność bakterii w organizmie malucha jest dość prawdopodobna.
W przypadku badania krwi w celu rozpoznania infekcji bakteryjnej nakierować nas powinna liczba leukocytów – zwłaszcza granulocytów (neutrocyów – im wyższa tym mniejsze prawdopodobieństwo wirusa). Wysokie białko CRP (norma do 5-10) również informuje nas o toczącym się w organizmie stanie zapalnym. Jeśli ten parametr przekracza 100, wówczas zwykle myślimy o bakteriach.
Sprawdź również: Gorączka u dziecka bez innych objawów.
Jakich objawów choroby nie wolno nam bagatelizować?
Jeśli Twoje dziecko przechodzi infekcję, to zwróć uwagę na kilka kwestii:
- możliwą wysoką gorączkę (powyżej 38’C), utrzymującą się dłużej niż 3 dni
- ewentualne wybroczyny na skórze dziecka (wspomniane wyżej „flamastrowe kropki”)
- dziecko jest apatyczne, nie chce się bawić, dużo śpi
- żywo-czerwoną, „płonącą” wysypkę
- dziecko dziwnie się zachowuje/ma światłowstręt/uskarża się na bóle głowy/wymiotuje lub odmawia chodzenia
Jeśli na którekolwiek z wyżej wymienionych punktów możesz odpowiedzieć „TAK” to znaczy, że konieczna jest natychmiastowa konsultacja z lekarzem. Całkiem prawdopodobne, że będzie trzeba zastosować antybiotyk.
Początki infekcji – jak nie dać się jej rozwinąć?
Zdarza się, że wirusowa infekcja przekształcić się może w bakteryjną z powodu nadkażenia. Z tego względu tak ważne jest, aby zwłaszcza u tych najmłodszych dzieci, działać szybko i nie ignorować pierwszych objawów.
Jeśli dziecko ma katar, pamiętaj o częstym oczyszczaniu jego noska. Niemowlętom ułatwi to nie tylko jedzenie i spanie, ale także je uspokoi. Podawaj do nosa sól fizjologiczną i stosuj swoje ulubione aspiratory (frida, katarek itp.). Jeśli starsze dziecko uskarża się na ból gardła, podawaj mu mu dużo płynów.
PAMIĘTAJ! Odpowiednio nawilżone drogi oddechowe ułatwiają odkrztuszanie i wydmuchiwanie wydzieliny z dróg oddechowych. Możesz również stosować preparaty w sprayu, które działają przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Pomogą w walce z infekcją!
W trakcie każdej infekcji dbaj także o odpowiednią higienę. Jak najczęściej myj ręce ciepłą wodą z mydłem (bez względu na to czy sama jesteś chora, czy chore jest Twoje dziecko) i zachęcaj do tego malucha. Jeśli kichasz – nie zasłaniaj buzi dłonią (którą zaraz pogłaszczesz dziecko), tylko kichaj w łokieć.
Dbaj również o odpowiednie wietrzenie mieszkania. Świeże powietrze wymieni się z tym „zawirusowanym” i usprawni oddychanie u Twojego maleństwa. Jeśli dziecko nie gorączkuje i jest ładna pogoda, wychodź z nim jak najczęściej na spacery.
Nie udało się uniknąć antybiotyku? O tym musisz pamiętać!
Trzymaj się instrukcji. Jeśli lek ma postać zawiesiny, staraj się jak najdokładniej rozpuścić go w odpowiedniej ilości wody. Pamiętaj, żeby przed każdym podaniem dawki całość dokładnie wymieszać. No i przechowuj w odpowiedniej temperaturze – wiele antybiotyków należy trzymać w lodówce.
Przestrzegaj godzin podania antybiotyku. Jeśli masz go stosować dwa razy dziennie, to zawsze podawaj o tej samej godzinie. Dla przykładu – pierwszą dawkę dziecko otrzymało o godzinie 8:00 rano – to kolejną o godzinie 20:00. I w kolejnych dniach lek podawaj w tych samych godzinach. Jeśli dawkowanie jest 3 x dziennie, to podziel dobę na 3 i podawaj antybiotyk co 8 godzin – nawet, jeśli masz budzić dziecko w nocy. 20 minut w jedną czy drugą stronę nie robi dużej różnicy, ale godzina już tak!
Pamiętaj o podawaniu probiotyków w trakcie antybiotykoterapii. Te „dobre bakterie” chronią dziecko przed niektórymi działaniami niepożądanymi antybiotyku np. biegunką czy zakażeniem grzybiczym!
Zapytaj w aptece o dobry probiotyk pamiętając, że warto wybierać te posiadające status produktu leczniczego i dobre oznaczenia tj. oznaczenie gatunku i konkretnego szczepu, na przykład: Lactobacillus rhamnosus ATCC 53103.
Nie przerywaj kuracji, kiedy dziecko przestanie gorączkować. Jeśli lekarz zalecił leczenie przez 10 dni, trzymaj się tego terminu. Odstawienie antybiotyku może wywołać u dziecka powikłania i szybki nawrót infekcji!
Jak postępować po zakończeniu leczenia antybiotykiem?
Dziecko po zakończonej antybiotykoterapii zwykle jest osłabione. Nie uprawiaj z nim sportu wyczynowego, ale pamiętaj o tym, żeby zdrowo się odżywiało, spacerowało na świeżym powietrzu. I co istotne – nie wysyłaj go zaraz po leczeniu do przedszkola. Daj dziecku kilka dni na regenerację!
Dowiedz się więcej, jak dbać o dziecko w zdrowiu i w chorobie! Zajrzyj do naszego działu: PARENTING
