Co z tą chlorellą? Nadinterpretacje a faktyczne wyniki badań.

Chlorella to jednokomórkowy glon z gromady zielenic rosnący w słodkiej wodzie i odznaczający się bogactwem składników odżywczych. W Polsce preparaty chlorelli cieszą się coraz większą popularnością ze względu na liczne właściwości zdrowotne. Czy tak jest faktycznie i czy wyniki badań idą w parze z przekazem marketingowym? Przyjrzyjmy się sprawie bliżej i wyciągnijmy własne wnioski.

Najpopularniejszym gatunkiem chlorelli jest Chlorella vulgaris. Pierwsze badania nad chlorellą datują się na rok 1890 i tu pojawia się nazwisko mikrobiologa Martinusa Beijerincka. Niemcy, którzy odkryli jak bogatym źródłem białka są algi, wykorzystali tę wiedzę po I wojnie światowej, chroniąc się przed klęską głodu. Amerykanie zaobserwowali ochronne, tj. zmniejszające skutki napromieniowania, działanie alg.

Bogactwo składników odżywczych chlorelli

Chlorella, jako alternatywne źródło pokarmu odznacza się wysoką zawartością białka (55-67%), zawiera 1-4% chlorofilu, 9-18% błonnika, oraz:

• wielonienasycone kwasy tłuszczowe: kwas linolowy, kwas alfa-linolenowy, kwas palmitynowy, kwas stearynowy, kwas oleinowy,
• polisacharydy: skrobię, glukozę,
• barwniki: chlorofil, alfa-karoten, beta-karoten, luteinę, zeaksantynę,
• witaminy: A, z grupy B, C, E,
• minerały: wapń, żelazo, jod, fosfor, magnez, cynk, miedź.

W przemyśle spożywczym (ale nie tylko) wzrasta zapotrzebowanie na tanie, szeroko dostępne i bogate w składniki odżywcze źródło pożywienia. Stąd też obserwujemy wzrost zainteresowania algami jako organizmami, których produkcja jest wysoko wydajna.

Zastosowanie chlorelli w medycynie

Dodatkowo zaobserwowano właściwości alg, które można wykorzystać w medycynie, ze względu na zawartość związków:

• przeciwbakteryjnych,
• przeciwwirusowych,
• przeciwgrzybiczych,
• oraz związków wykazujących właściwości przeciwnowotworowe.

Poza tym wykazano także ich działanie:

• przeciwzapalne,
• antyoksydacyjne,
• immunostymulujące,
• wspomagające oczyszczanie organizmu z ksenobiotyków czy metali ciężkich.
• pozytywnie wpływające na profil lipidowy.

Przyglądając się badaniom nad właściwościami chlorelli postaramy się wskazać również na ich ograniczenia, gdyż często w popularnych artykułach pojawiają się nadinterpretacje, co do jej stosowania. Wyniki badań, które przedstawiamy poniżej oparte są o konkretne, dobrze przebadane substancje, wyciągi z alg, a nie o preparaty dostępne w powszechniej sprzedaży! Dużo badań nie podawało też konkretnych linii organizmu, które do nich wybrano. A to rodzi problem powtarzalności wyników. Warto o tym pamiętać, jeśli chcemy zastosować suplement z pożytkiem dla zdrowia!

Chlorella a podwyższony poziom cholesterolu

W przypadku łagodnego podwyższenia poziomu cholesterolu stosowanie preparatów z chlorellą odniosło pozytywne rezultaty: obniżył się cholesterol całkowity i poziom trójglicerydów. Z czym to było związane? Przede wszystkim chlorella zawiera bardzo dużo karotenoidów (pisaliśmy o nich w artykule: „Karotenoidy to silne antyoksydanty, chroniące przed chorobami przewlekłymi!”) zwłaszcza luteiny, zeaksantyny i alfa-karotenu. Po drugie chlorella w przewodzie pokarmowym absorbuje kwasy tłuszczowe i cholesterol zarówno z żółci, jak i z pożywienia, co zmniejsza jego ilość w organizmie. Dlatego w tym wskazaniu może być jedną z rekomendowanych naturalnych substancji.

Zastosowanie chlorelli w wirusowym zapaleniu wątroby typu C

Badaniem objęto 18 pacjentów z przewlekłym zakażeniem wirusem zapalenia wątroby typu C, aby sprawdzić bezpieczeństwo i efekt suplementacji chlorellą przez okres 12 tygodni. Ogólne wyniki były bardzo obiecujące. Przede wszystkim odnotowano wyraźny spadek aminotransferazy alaninowej ALAT. Nieistotny statystycznie, ale obecny był również spadek aminotransferazy asparginowej AST oraz zmniejszona wiremia. Pacjenci czuli się dobrze, niektórzy zgłaszali poprawę poziomu energii oraz ogólnego postrzegania jakości życia. Próba była niewielka, ale przy tak ciężkiej chorobie warto zastosować każdy środek, zwłaszcza naturalny, aby ulżyć choremu.

Wyniki suplementacji chlorellą przy NAFLD

Dobre wyniki uzyskano w niealkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby (o NAFLD pisaliśmy więcej w artykule ⇒ „Dieta w niealkoholowym stłuszczeniu zapalnym wątroby.”) dodając chlorellę do terapii metforminą i witaminą E. Osiągnięto wyraźny spadek ASPAT, ALAT, triglicerydów, kwasu moczowego oraz poprawiła się wrażliwość na insulinę.

Czy chlorella ma wpływ na wydolność oddechową?

Zbadano także efekt suplementacji chlorellą na wydolność oddechową młodych osób – z pozytywnym rezultatem. Próba jednak była niewielka, a ilość zmiennych (styl życia, odżywienie, sposób ćwiczeń) duża. Nie dało się wykazać, że efekt ten jest wynikiem obecności w glonie jakiejś szczególnej substancji. Autorzy raczej przypuszczają, że to efekt działania składników odżywczych i antyoksydacyjnych algi.

Chlorella dla palaczy?

Pojawiło się też małe badanie, wskazujące na wzrost czynników antyoksydacyjnych we krwi i osłabienie peroksydacji lipidów u palaczy, co powinno zmniejszyć obciążenie i śmiertelność u nałogowców.

Wyniki badań nad chlorellą w chorobach sercowo-naczyniowych

Metaanaliza 19 randomizowanych badań (797 osób) wykazała poprawę czynników mogących spowodować ryzyko sercowo-naczyniowe. Odnotowano spadek cholesterolu całkowitego, lipoptotein o niskiej gęstości (LDL), skurczowego i rozkurczowego ciśnienia krwi oraz spadek stężenia glukozy we krwi na czczo. Zmiany w stężeniu trójglicerydów, HDL czy wskaźników masy ciała (BMI) były jednak niezadowalające. Uznano, że konieczne są dalsze badania, aby wyciągnąć bardziej mocne wnioski.

Chlorella pomocna w zapobieganiu udarom?

W wyizolowanej grupie szczurów z nadciśnieniem samoistnym i podatnych na udar stosowano algę osiągając niższe ciśnienie, znacząco mniej udarów i przedłużenie życia.

Po podzieleniu jej na frakcję tłuszczową, resztkową i wodną zauważono, że tłuszczowa działa poprzez dużą ilość antyoksydantów (karotenoidów), a we frakcji resztkowej jest duża zawartość argininy, która wzmacnia ściany naczyń. Sugeruje się, że pozytywne efekty są związane z synergistycznym działaniem kilku składników.

Wyniki badań nad chlorellą u osób z fibromialgią, nadciśnieniem i wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego

Przeprowadzono również badanie na 55 osobach z fibromialgią, 33 osobach z nadciśnieniem i 9  z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego (WZJG) podając im 10 g czystej chlorelli w tabletkach i 100 ml płynu z ekstraktem chlorelli przez okres 2 lub 3 miesięcy. Odnotowano łagodzenie objawów choroby i niewielką poprawę jakości życia, ale potrzebne są dalsze badania, żeby określić faktyczny potencjał algi w tym zakresie.

Rola chlorelli w detoksykacji organizmu

Dużo prac poświęca się pomocniczej roli chlorelli w detoksykacji organizmu zarówno z metali ciężkich, jak i z substancji toksycznych jak np. leki czy dioksyny.

W artykule przybliżającym trawienie wspominaliśmy o tzw. krążeniu jelitowo-wątrobowym. Otóż żółć wyrzucona do dwunastnicy zostaje częściowo wchłaniana w jelicie cienkim – organizm stara się oszczędzić kwasy tłuszczowe, aby nie musieć znów ich produkować. W tłuszczach żółci rozpuszczone są substancje, które organizm chce usunąć po ich zmetabolizowaniu do mniej aktywnych pochodnych. Usuwane są w ten sposób np. niektóre leki, toksyny, czy niepotrzebne metabolity. Oczywiście w czasie wchłaniania zwrotnego w jelicie część z nich znów wraca do wątroby. Dlatego niektóre substancje krążą między jelitem a wątrobą dłuższy czas.

Chlorella, wiążąc kwasy tłuszczowe przy okazji zabiera ze sobą substancje w nich rozpuszczone, zwiększając ich wydalanie. Dlatego zaobserwowano dobry wpływ na usuwanie właśnie dioksyn (badanie na kobietach w ciąży w Japonii), czy innych szkodliwych substancji rozpuszczalnych w tłuszczach i usuwanych tą właśnie drogą.

Glony i inne rośliny wodne posiadają zdolność do pochłaniania toksycznych metali śladowych ze swojego środowiska, co powoduje, że wewnętrzne stężenie jest większe niż stężenie otaczających wód. Ta właściwość alg została wykorzystana, jako środek do oczyszczania ścieków przemysłowych zawierających metale.

Wykazano, że chlorella rozwija odporność na wody zanieczyszczone kadmem poprzez syntezę białek wiążących metale.

Szczurom podawano pokarm z zawartością kadmu i badano jego usuwanie z moczem. Jeśli suplement chlorelli podawano razem z takim pokarmem, to wchłanianie kadmu było mniejsze (chlorella wiązała go w jelitach), nieco większe było także wydalanie go z moczem w kompleksie z białkiem wiążącym metale (tu mógł istnieć wpływ chlorelli na produkcję tego białka w jelicie, ale tego nie wykazano; sam metal ciężki stymuluje swoją obecnością organizm do ratunkowej produkcji takiego białka). Niestety, jeśli chlorella zaczęła być podawana po skończeniu karmienia żywnością z kadmem, to nie wykazywała już ochronnych właściwości.

Podobne wyniki uzyskano badając możliwość usuwania ołowiu z organizmu. Próbowano badać jej wpływ na wiązanie w jelitach strontu i cezu i tu wpływ był słabszy, niż innych adsorbentów. Ponadto stront słabo wchodzi do krążenia wątrobowo-jelitowego, jest głównie magazynowany w kościach i wydalany przez nerki. Wchłanianie strontu podawanego razem z chlorellą było oczywiście niższe, lecz nie aż tak jak się spodziewano.

Chlorella przy AZS

Kolejne z badań dotyczy atopowego zapalenia skóry (AZS). Wywołano je sztucznie u myszy i badano, jaki w tym przypadku będzie wpływ chlorelli. Okazał się pozytywny. Nie wiadomo, czy taki sam efekt udałoby się uzyskać u ludzi, to wymaga wielu dalszych badań.

UWAGA!! Jednakże tu powinniśmy uważać, bo bywały przypadki nasilenia chorób autoimmunologicznych u ludzi, ze względu na potencjał immunostymulujący chlorelii (wzmocnienie działania układu immunologicznego!).

Chlorella dla kobiet w ciąży?

W Japonii przebadano 70 kobiet w ciąży i zauważono, że suplementacja chlorellą zmniejszyła ilość przypadków niedokrwistości związanej z ciążą, białkomoczu i obrzęków. Wydaje się, że suplement ten może być przydatny jako źródło witaminy B12, kwasu foliowego i żelaza dla ciężarnych.

Przeciwnowotworowe działanie chlorelli?

Co do badań nad przeciwnowotworowym wpływem wyciągów z chlorelli, to na razie poruszamy się w obszarze badań in vitro (na szalce) na izolowanych komórkach nowotworowych oraz badań na zwierzętach.

Testując podawanie chlorelli razem z lekiem stosowanym w chemioterapii – cyclofosfamidem – zauważono zmniejszenie skutków krwotocznego zapalenia pęcherza moczowego, będącego powikłaniem leczenia nowotworu. Zmniejszył się ból trzewny i stan zapalny. Jest to warte zbadania na ludziach, aby poprawić tolerancję na kurację.

Chlorella a Helicobacter pylorii

Izolowane polisacharydy pozyskane z alg (spirulina jest mocniejsza niż chlorella, ale obie wykazały to działanie) powodowały obniżenie adhezji Helicobacter pylorii do świńskich mucyn żołądkowych. Im kwaśniejsze środowisko, tym ta właściwość jest mocniejsza. Te wnioski potwierdzono w badaniu na myszach, co stwarza podstawy do wykorzystania właściwości alg w terapiach chorób żołądka.

Szanse, ale i zagrożenia ze stosowania preparatów chlorelli

Przeprowadzono też ciekawe badanie dostępnych w Polsce preparatów z chlorellą (pkt 18 bibliografii). Oznaczono w nich ilościowo magnez, cynk i żelazo, a następnie umieszczono w sztucznych sokach trawiennych.

Okazało się, że co prawda ilość metali była zgodna z deklaracją producenta, ale już jego uwalnianie do soków trawiennych było bardzo słabe: 0,01% zapotrzebowania dziennego na cynk, 7,7% (mężczyźni) i 9,9% (kobiety) na magnez, oraz 10,9% (mężczyźni) oraz 4,8% (kobiety) na żelazo. Ilość luteiny, chociaż mniejsza niż w próbkach kontrolnych, była wystarczająca do uzupełnienia około 40–60% dziennego zapotrzebowania u ludzi.

Gdyby się nad tym zastanowić to widzimy, że z jednej strony wykorzystujemy zdolność alg do wychwytywania metali, z drugiej strony chcielibyśmy pozyskać z niej ważne dla nas mikroelementy. Sęk w tym, że chlorella będzie bardziej adsorbować różne związki, niż je oddawać.

Powyższe badanie było przeprowadzone w sztucznych sokach trawiennych, więc była tam obecna tylko chlorella i metale w niej zawarte. W środowisku jelit są mikroelementy z naszego soku żółciowego i jelitowego oraz z pokarmu, który zjadamy. Nie sposób przewidzieć końcowego efektu. Wręcz można się spodziewać, że chlorella zaabsorbuje to, co zjedliśmy.

Pęd do oczyszczania organizmu i związane z nim stosowanie produktów adsorbujących jest ostatnio szeroko reklamowane i propagowane, szczególnie przez producentów tychże specyfików. Istnieje zagrożenie, że postępując w ten sposób sami pozbawimy się cennych składników pożywienia, próbując usunąć te szkodliwe.

Trzeba sobie uzmysłowić, że ograniczając po prostu ilość złych substancji w pożywieniu i swoim otoczeniu już odciążamy naturalne mechanizmy wydalania i poprawiamy zdrowie. A dodatkowe wspomaganie można stosować tylko czasowo i wtedy, jeśli nie mamy dużych braków substancji odżywczych w organizmie.

Problem z chlorellą polega też na tym, że jest to nie tylko mnogość gatunków, ale także istnieją właściwości charakterystyczne dla szczepu. Dużo badań nie podawało konkretnych linii organizmu, które do nich wybrano. A to rodzi problem powtarzalności wyników.

Następnym problemem jest proces produkcyjny. Komercyjna produkcja biomasy glonów jest w większości prowadzona w otwartych stawach, gdyż jest to tańsze i bardziej trwałe, niż zamknięte reaktory. Jednocześnie zwiększa się możliwość skażenia grzybami, bakteriami, w tym toksycznymi, pierwotniakami lub innymi glonami. Dalsze przemiany produkcyjne również są różne, co powoduje niejednorodność składu, a także może powodować degradację wartościowych składników.

Produkcja biomasy na potrzeby żywieniowe lub farmaceutyczne musi się wiązać z wysoką jakością i powtarzalnością.

Badania preparatów komercyjnych wykryły:

• • 1. niejednorodność szczepów chlorelli w preparacie,
    2. zanieczyszczenia bakteriami niepatogennymi, ale też i szkodliwymi,
    3. dużą ilość produktów degradacji, zamiast związków podstawowych (np. produkty degradacji chlorofilu zamiast tylko chlorofilu),
    4. zanieczyszczenia metalami ciężkimi.

Dodajmy jeszcze, że donoszono o kilku przypadkach pogłębienia się choroby autoimmunologicznej po zastosowaniu chlorelli – podejrzewa się, że było to wynikiem zbytniego działania immunostymulującego, akurat dla tych pacjentów i w ich stanie – niekorzystnego.
Jedno badanie wskazało na obecność w ścianie chlorelli endotoksyny LPS (lipopolisacharyd), która aktywuje czynniki zapalne. Może to być niekorzystne dla naszego organizmu. Organizmy wodne, które żywią się glonami wykształciły mechanizmy dezaktywacji tego związku, my nie mamy takich możliwości.

Chlorella – podsumowanie

Jak sami widzicie powinniśmy zwracać baczną uwagę na jakość produktów, których używamy i zastanowić się nad czasem ich stosowania, a także zachować bezpieczny odstęp między ewentualną suplementacją chlorelli a innych preparatów, czy nawet żywności. Prawodawstwo dotyczące nutraceutyków nie jest na tyle restrykcyjne, żebyśmy mogli jednoznacznie zweryfikować jakość i pozostaje nam wiara w deklaracje producenta.

Często pacjenci zgłaszają różne objawy złego samopoczucia po zażyciu chlorelli. Chciałabym tu dodać, że złe samopoczucie po stosowaniu jakiegokolwiek preparatu może być wynikiem naszej nietolerancji na niego lub jego złej jakości. Piszę o tym, bo zauważyłam w wielu publikacjach internetowych uspokajanie, że jest to normalna reakcja organizmu na detoksykację, przejściowe zatrucie. Jeśli nawet by tak miało być, to w prowadzeniu terapii minimalizuje się takie rzeczy, zmniejszając np. dawkę.

Dodatkowe obciążanie chorego organizmu nie jest właściwym postępowaniem, a naszym zadaniem jest wspieranie naturalnych mechanizmów regeneracji.

Bibliografia

• 1. Chlorella vulgaris triggers apoptosis in hepatocarcinogenesis-induced rats Emey Suhana Mohd Azamai, Suhaniza Sulaiman, Shafina Hanim Mohd Habib, Mee Lee Looi, Srijit Das, Nor Aini Abdul Hamid, Wan Zurinah Wan Ngah, and Yasmin Anum Mohd Yusof,
  2. Impact of daily Chlorella consumption on serum lipid and carotenoid profiles in mildly hypercholesterolemic adults: a double-blinded, randomized, placebo-controlled study Na Hee Ryu, Yeni Lim, Ji Eeun Park, Joohee Kim, Ji Yeon Kim, Sung Won Kwon, and Oran Kwon,
  3. Microalgal food supplements from the perspective of Polish consumers: patterns of use, adverse events, and beneficial effects Piotr Rzymski i Monika Jaśkiewicz,
  4. The multidisciplinary approach to safety and toxicity assessment of microalgae-based food supplements following clinical cases of poisoning Piotr Rzymski, Przemysław Niedzielski, Nina Kaczmarek, Tomasz Jurczak, Piotr Klimaszyk,
  5. Efficacy and safety of Chlorella supplementation in adults with chronic hepatitis C virus infection Jose Azocar and Arley Dian,
  6. Chlorella-derived multicomponent supplementation increases aerobic endurance capacity in young individuals Sachiro Umemoto and Takeshi Otsuki,
  7. Investigation of the effects of Chlorella vulgaris supplementation on the modulation of oxidative stress in apparently healthy smokers. Panahi Y, Mostafazadeh B, Abrishami A, Saadat A, Beiraghdar E, Tavana S, Pishgoo B, Parvin S, Sahebkar A.,
  8. Effect of Chlorella supplementation on cardiovascular risk factors: A meta-analysis of randomized controlled trials. Fallah AA, Sarmast E, Habibian Dehkordi S, Engardeh J, Mahmoodnia L, Khaledifar A, Jafari T.,
  9. A review of recent clinical trials of the nutritional supplement Chlorella pyrenoidosa in the treatment of fibromyalgia, hypertension, and ulcerative colitis. Merchant RE, Andre CA.,
  10. Effect of Chlorella vulgaris intake on cadmium detoxification in rats fed cadmium You Jin Kim, Sanghee Kwon and Mi Kyung Kim,
  11. Chlorella vulgaris Attenuates Dermatophagoides Farinae-Induced Atopic Dermatitis-Like Symptoms in NC/Nga Mice. Kang H, Lee CH, Kim JR, Kwon JY, Seo SG, Han JG, Kim BG, Kim JE, Lee KW,
  12. Effect of chlorella and its fractions on blood pressure, cerebral stroke lesions, and life-span in stroke-prone spontaneously hypertensive rats. Sansawa H, Takahashi M, Tsuchkura S, Endo H.,
  13. Benefits of Preventive Administration of Chlorella sp. on Visceral Pain and Cystitis Induced by a Single Administration of Cyclophosphamide in Female Wistar Rat Sophie Hidalgo-Lucas, Pascale Rozan, Laetitia Guerin-Deremaux, Blandine Baert, Nicolas Violle, Marie-Helene Saniez-Degrave and Jean-Francois Bisson,
  14. Evaluation of Chlorella as a Decorporation Agent to Enhance the Elimination of Radioactive Strontium from Body Kazuma Ogawa, Tadahisa Fukuda, Jaegab Han, Yoji Kitamura, Kazuhiro Shiba and Akira Odani,
  15. Chlorella pyrenoidosa supplementation reduces the risk of anemia, proteinuria and edema in pregnant women. Nakano S, Takekoshi H, Nakano M.,
  16. Chlorella vulgaris Induces Apoptosis of Human Non-Small Cell Lung Carcinoma (NSCLC) Cells. Zhang ZD, Liang K, Li K, Wang GO, Zhang KW, Cai L, Zhai ST, Chou KC,
  17. Investigation of the effects of Chlorella vulgaris supplementation in patients with non-alcoholic fatty liver disease: a randomized clinical trial. ahi Y, Ghamarchehreh ME, Beiraghdar F, zare R, Jalalian HR, Sahebkar A,
  18. Bioaccessibility of phenolic compounds, lutein, and bioelements of preparations containing Chlorella vulgaris in artificial digestive juices. Bożena Muszyńska, Agata Krakowska, Jan Lazur, Barbara Jękot, Łukasz Zimmer, Agnieszka Szewczyk, Katarzyna Sułkowska-Ziaja, Ewa Poleszak, and Włodzimierz Opoka,
  19. Paweł Krzyżek, Polisacharydy alg i roślin w terapii chorób wywołanych przez Helicobacter pylori,
  20. Chlorella (Chlorella pyrenoidosa) supplementation decreases dioxin and increases immunoglobulin a concentrations in breast milk. Nakano S, Takekoshi H, Nakano M.,
  21. Chlorella Accelerates Dioxin Excretion in Rats. Kunimasa Morita, Takahiko Matsueda, Takao Lida, Takashi Hasegawa,
  22. Chlorella pyrenoidosa Lowers Serum Methylmalonic Acid in Vegans and Vegetarians with a Suspected Vitamin B12 Deficiency. Randall Edward Merchant Todd W. Phillips and Jay Udani Nutritional Supplementation with.
  23. Preventive effects of Chlorella on skeletal muscle atrophy in muscle-specific mitochondrial aldehyde dehydrogenase 2 activity-deficient mice. Yuya Nakashim, Ikuroh Ohsawa, Kiyomi Nishimaki, Shoichiro Kumamoto, Isao Maruyama, Yoshihiko Suzuki and Shigeo Ohta.
  24. Quality analysis of commercialChlorellaproductsused as dietary supplement in human nutrition. Manuela Görs & Rhena, Schumann & Dominik, Hepperle & Ulf Karsten.