Żyjemy w czasach globalnej pandemii bezsilności i bezradności wobec tego, co dzieje się wokół nas. Psychika dzieci i młodzieży cierpi. Mówimy tu o silnie podważonym poczuciu bezpieczeństwa. Mówimy też o smutku, lęku i narastającym przygnębieniu. Zwłaszcza, gdy dorosły nie jest z jakiegoś względu wsparciem dla dziecka. Jak budować lub odbudować relacje w rodzinie, aby być podporą dla dziecka? O rozwoju społeczno-emocjonalnym, psychice dzieci i młodzieży w dobie pandemii oraz otwartej e-konferencji „AkcjaReakcja” rozmawiamy z Joanną Węglarz – psycholog dziecięcą.
Pozbawieni poczucia bezpieczeństwa!
Pandemia COVID-19 jest pewnego rodzaju kryzysem. Wydarzyła się nagle i nieoczekiwanie, pozbawiając nas realnego wpływu na to, co dzieje się wokół. Izolacja, ograniczenie kontaktów społecznych i utrata poczucia bezpieczeństwa odbija się na kondycji psychicznej każdego, także najmłodszych!
Osoba dorosła, która wcześniej doświadczyła trudnych sytuacji i zmian w życiu, w mniejszym lub większym stopniu poradzi sobie z „pandemicznym kryzysem”. Inaczej jest jednak w przypadku dzieci i młodzieży, którym niezwykle trudno jest odnaleźć się w nowej rzeczywistości.
W przypadku dzieci i młodzieży zwykle takich globalnych kryzysów jeszcze nie było lub było ich niewiele. To znacznie utrudnia proces adaptacji do nowej, tak niestabilnej rzeczywistości. Problem jeszcze bardziej pogłębia fakt, że dzieci nierzadko widzą dorosłych, którzy z różnym powodzeniem zmagają się ze skutkami pandemii i borykają się nie tylko z jej konsekwencjami społecznymi, ale także ekonomicznymi.
Młody człowiek traci stabilność i poczucie bezpieczeństwa, kształtowane w nim od najmłodszych lat.
Zwykle to rodzice są wsparciem dla swoich dzieci. Młodzi poprzez obserwację zachowań dorosłych nabywają umiejętności i doświadczenia, z których czerpią. To naturalny trening umiejętności społecznych.
Dzieci widząc dorosłych, którzy buntują się, narzekają i nie radzą sobie z sytuacją, tracą dobre wzorce. W efekcie ich problemy jeszcze bardziej przybierają na sile, bo nie mogą liczyć na odpowiednie wsparcie!
Sprawdź także: Psychika Polaków a pandemia COVID-9. Jak izolacja wpływa na nasze zdrowie psychiczne?
Psychika dzieci i młodzieży w dobie pandemii bezsilności i bezradności
Skala problemu jest ogromna. Okazuje się, że nawet 20% społeczeństwa nie radzi sobie emocjonalnie z sytuacją związaną z pojawieniem się COVID-19. Problem może objawiać się na wiele sposobów i mieć tragiczne konsekwencje w przyszłości…
Żyjemy w czasach globalnej pandemii – bezsilności i bezradności wobec tego, co dzieje się wokół nas. To sytuacja niezwykle stresująca i trudna, która będzie miała swoje daleko idące konsekwencje.
Z obecną sytuacją wiąże się zjawisko pandemicznego ostrego zaburzenia stresowego objawiające się obniżonym nastrojem oraz uczuciem lęku i ciągłego niepokoju. Jest to stan pomiędzy zespołem stresu pourazowego a reakcją adaptacyjną, z którą jeszcze w pewnym stopniu możemy sobie poradzić.
Naukowcy badający problem ostrego stresu wysnuli wniosek, że tego, co dzieje się z ludzką psychiką podczas pandemii nie da się w pełni porównać do zaburzeń, z którymi mieliśmy do czynienia jeszcze przed COVID-19.
Pandemia to sytuacja wyjątkowa i z różnych powodów wcześniejsze kryteria diagnostyczne są niewystarczające, aby opisać i diagnozować nowy rodzaj zaburzenia. Z tego też powodu określono nową jednostkę, nazwaną zjawiskiem pandemicznego ostrego zaburzenia stresowego.
Smutek, lęk, przygnębienie – towarzysze młodych ludzi w dobie pandemii!
Szacuje się, że aż 1/3 najmłodszego pokolenia stale zmaga się z trudnymi emocjami, takimi jak: lęk, przygnębienie czy smutek. Obecna sytuacja: izolacja, brak kontaktów społecznych i zdalne nauczanie jeszcze bardziej nasilają problem!
Aby człowiek mógł normalnie funkcjonować i realizować wyższe potrzeby, musi zaspokajać te najbardziej podstawowe – potrzebę przynależności i potrzebę bezpieczeństwa.
W dobie pandemii młodzi ludzie zostali odcięci od swoich grup rówieśniczych, przez co zostaje zaburzona podstawowa potrzeba przynależności. Dzieci tracą jednocześnie motywację do realizowania wyższych potrzeb, takich jak: nauka, rozwijanie swoich pasji i zainteresowań czy nawiązywanie nowych relacji.
W efekcie nie mają chęci do działania i nie chcą aktywnie uczestniczyć w zdalnych lekcjach czy dodatkowych zajęciach. Najmłodsi nie mają także ochoty na robienie rzeczy, które wcześniej sprawiały im radość. To poważny problem, który będzie miał konsekwencje w przyszłości!
Przeczytaj także: Jak stres wpływa na powstawanie chorób?
Psychika dzieci i młodzieży cierpi. Młodzi nie mają czasem siły zawołać o pomoc!
Sytuacja wciąż jest bardzo dynamiczna i trudno przewidzieć, co wydarzy się na świecie w przyszłości. Nie ma jednak już wątpliwości, że skutki pandemii COVID-19 już teraz są poważne – zwłaszcza dla najmłodszego pokolenia, którego psychika i osobowość jeszcze się kształtuje.
Wiele rodzin zmaga się z gospodarczymi i finansowymi skutkami pandemii. To bezpośrednio przekłada się także na najmłodszych, którzy w związku z pogarszającą się sytuacją domową tracą poczucie stabilności i bezpieczeństwa.
Problemem jest także wszechobecność i przesyt negatywnych informacji płynących każdego dnia z mass-mediów. Dzieci dorastają w poczuciu lęku, strachu i niepewności, co będzie dalej. Pandemia już pokazała, że nie zawsze mamy wpływ na swoje życie… A to jeszcze bardziej wzmaga poczucie bezsilności wobec tego, co dzieje się wokół nas.
Od lat mówi się, że aktualny system wsparcia dzieci i młodzieży jest nieskuteczny. Młodzi ludzie bardzo często pozostają ze swoimi problemami zupełnie sami i nie otrzymują fachowej pomocy.
Na problem niewydolności nałożyła się niestety także pandemia, która jeszcze bardziej ograniczyła młodym ludziom dostęp do właściwego wsparcia psychologicznego.
Dziś wiadomo już, że na skutek pojawienia się COVID-19 wzrósł odsetek depresji wśród najmłodszych. Kondycja psychiczna dzieci i młodzieży w pandemii jest niestety coraz słabsza!
Pandemia odciska swoje piętno na psychice najmłodszych na tyle mocno, że wiele z nich popada w depresję, a także okalecza się i próbuje odebrać sobie życie. To poważny problem, któremu trzeba jak najszybciej przeciwdziałać! W grę wchodzi bowiem zdrowie i życie naszych dzieci.
Psychika dzieci i młodzieży to także problem dorosłych
W dużej mierze to właśnie od dorosłych – zwłaszcza rodziców – zależy, czy dzieci wyjdą z pandemii obronną ręką. Trzeba zachować czujność i być uważnym na problemy najmłodszego pokolenia, które z bezsilności często nie ma już siły wołać o pomoc.
To my, dorośli powinniśmy być wyczuleni na sygnały, które wysyłają dzieci, aby w porę im pomóc i zapobiec tragicznym skutkom obecnej sytuacji!
Co powinno zaniepokoić nas – dorosłych?
Pierwszym sygnałem jest przede wszystkim zmiana zachowania młodego człowieka, która trwa przez dłuższy czas. Radosne i otwarte dziecko może stać się smutne, bardziej markotne, wycofane i zamknięte w sobie. Okres nastoletni to czas w życiu młodego człowieka, który rządzi się swoimi prawami. Mimo tego nie można ignorować długotrwałej zmiany zachowania. Wręcz trzeba być bardziej czujnym.
Jeśli w naszej głowie po raz pierwszy zapali się „czerwona lampka”, należy baczniej przyglądać się dziecku i nie bać się poprosić o pomoc specjalistę!
Depresja jest chorobą śmiertelną, ale można z nią wygrać, jeśli odpowiednio w porę wyciągniemy do osoby chorej pomocną dłoń i otworzymy się na jej problemy. Szacuje się, że każdego roku na całym świecie aż 800 tysięcy osób odbiera sobie życie! To dane, które porażają jeszcze bardziej, gdy uświadomimy sobie, że większość z nich można było uratować odpowiednio wcześnie udzielając im fachowej pomocy.
Szybka reakcja i odpowiednio wcześnie udzielona pomoc psychologiczna, to szansa na życie!
Przeczytaj także: Samobójstwa i problemy psychiczne wśród nastolatków. Gdzie leży problem?
AKCJA RELACJA – o sposobach wspierania rozwoju społeczno-emocjonalnego dzieci i młodzieży
W odpowiedzi na problemy, z którymi w dobie pandemii zmagają się najmłodsi oraz ich rodzice w dniach 6-7 marca 2021 roku startuje AKCJA- RELACJA – największa e-konferencja dotycząca sposobów wspierania rozwoju społeczno-emocjonalnego dzieci i młodzieży.
Zaproszeni goście i prelegenci będą mówić kondycji psychicznej dzieci i młodzieży w dobie pandemii oraz o tym, co zmieniło się w ciągu ostatniego roku. Wszystko w kontekście relacji – niezwykle ważnych dla rozwoju społeczno-emocjonalnego młodego człowieka. Jak je budować, na co zwracać uwagę nawiązując więź z własnym dzieckiem i dlaczego bezpośredni kontakt z drugim człowiekiem jest tak ważny dla psychiki dzieci i młodzieży? Odpowiedzi na te i inne pytania poznamy już w najbliższy weekend podczas e-konferencji AKCJA-RELACJA!
Psychika dzieci i młodzieży w pandemii. Posłuchaj podcastu.
Zachęcamy do wysłuchania całej rozmowy. Powyższy artykuł jest jedynie jej streszczeniem.
Naszym gościem była Pani Joanna Węglarz – psycholog dziecięca, założycielka studia psychologicznego oraz jedna z prelegentek e-konferencji AKCJA-RELACJA.
