Glukozamina to aminocukier naturalnie występujący w macierzy chrząstki stawowej człowieka. Syntetyzowana jest w małych ilościach, a zdolność do jej wytwarzania obniża się wraz z wiekiem. Glukozamina pełni istotną rolę w budowie naszych błon komórkowych, kości, skóry, ścięgien i zastawek sercowych a także naczyń krwionośnych. Liczne badania potwierdziły, że glukozamina może być istotnym elementem w terapii pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS) oraz innymi przewlekłymi chorobami zapalnymi. Kto jeszcze powinien rozważać jej przyjmowanie i na co powinniśmy zwracać uwagę?

Czym jest glukozamina?

Glukozamina to naturalna substancja wytwarzana w organizmie z cząsteczek glukozy i glutaminy przy udziale enzymu – syntetazy glukozaminy. Jest podstawowym składnikiem tworzenia proteoglikanów (wielocząsteczkowe kompleksy), które wpływają na dobrą kondycję i sprężystość naszych stawów. 

Glukozamina wpływa na tworzenie kwasu hialuronowego, co pozwala na utrzymanie odpowiedniego nawodnienia skóry oraz chroni ją przed zbyt szybkim starzeniem. Związek ten może być stabilizowany jako sól, chlorowodorek lub siarczan do podawania doustnego.

Glukozamina – wskazania do stosowania

Glukozamina nie występuje w żadnym z podstawowych produktów żywnościowych, w związku z czym nie jest możliwe przyjmowanie jej w codziennej diecie. Niewielkie ilości glukozaminy można znaleźć jednak w owocach morza, takich jak raki, małże i  krewetki – znajduje się głównie w ich pancerzach. Aby dostarczyć ją do organizmu w odpowiednich ilościach, konieczna jest jednak odpowiednia suplementacja

Glukozamina szczególnie wskazana jest:

  1. jako pomoc w chorobach reumatycznych;
  2. jako pomoc w zwyrodnieniach stawów;
  3. w celu wzmocnienia stawów, szczególnie u osób starszych;
  4. dla sportowców i osób aktywnych, które nadmiernie obciążają stawy. 

Otrzymywanie glukozaminy

Glukozaminę możemy otrzymać z chityny lub chitozanu. Chcąc uzyskać glukozaminę, należy najpierw przeprowadzić hydrolizę chityny, która znajduje się w pancerzach skorupiaków morskich (kraby, kryle i skorupiaki). Proces hydrolizy trwa 8-10 godzin i wykonuje się go w stężonym kwasie solnym w temperaturze wrzenia, po usunięciu pozostałości białek i węglanu wapnia. W ten sposób otrzymana zawiesina, poza glukozaminą zawiera spore ilości kwasu octowego oraz inne uboczne związki. Dlatego później tę mieszaninę wytrząsa się z trietyloaminą w cyklu kilku powtórzeń. Następnie glukozaminę oczyszcza się przez krystalizację z etanolu. Ta metoda nie jest doskonała, ponieważ jest długotrwała i uciążliwa, a dodatkowo produkty uboczne są trudne do usunięcia. 

Glukozaminę można także otrzymać z chitozanu, na przykład poprzez wydzielenie ze ścian komórkowych grzybów strzępkowych dzięki separacji alkalicznej frakcji nierozpuszczalnej w zasadach. Metoda ta ma wiele plusów – jest przyjazna dla środowiska, ponieważ nie stosuje się w niej mocnych kwasów ani zasad, a otrzymywany surowiec posiada wysoką czystość chemiczna, sięgającą nawet 99%. 

Wchłanianie i działanie glukozaminy

Jak dotąd dokładny mechanizm działania glukozaminy nie został do końca poznany. Wiadomo jednak, że przeniesienie glukozaminy odbywa się za pomocą białek transportowych glukozy GLUT. Udało się także ustalić, że glukozamina jest używana przez chondrocyty – komórki tkanki chrzęstnej. Wbudowują jej cząsteczki w łańcuchy glikozaminoglikanów (przykładem może być kwas hialuronowy). 

Dodatkowo glukozamina obniża aktywność niektórych enzymów, uczestniczących w procesach degradacji chrząstki stawowej. Mała masa cząsteczkowa glukozaminy oraz fakt, że jest dobrze rozpuszczalna w wodzie zdecydowanie sprzyja jej wchłanianiu. Po doustnym podaniu wchłaniania jest z jelita cienkiego nawet w 90%, a stamtąd transportowana przez krążenie wrotne do wątroby.

Glukozamina a choroba zwyrodnieniowa stawów 

Choroba zwyrodnieniowa stawów, czyli osteoartroza, jest często występującym zaburzeniem prawidłowej funkcji stawów. Jej następstwem są dolegliwości bólowe o różnym stopniu natężenia oraz niepełna sprawność ruchowa, co znacznie pogarsza aktywność fizyczną chorego. 

Glukozamina została uznana zarówno w Europie, jak i w Stanach Zjednoczonych za lek lub suplement diety przeznaczony do leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów (OA).

Początkowo uważano, że glukozamina dostarcza organizmowi tylko składniki budulcowe. Okazało się jednak, że ma także działanie przeciwzapalne. Preparaty glukozaminy testowane w różnych procedurach in vitro lub in vivo wykazują wiele pozytywnych mechanizmów działania na struktury stawowe. 

W świetle badań klinicznych wykazano różne stopnie skuteczności glukozaminy u pacjentów z OA. Być może dlatego zalecenia co do stosowania tej substancji przez różne instytucje leczenia różnią się od siebie. Dla przykładu OARSI (Osteoarthritis Research Society International) i EULAR (European League Against Rheumatism) zalecają stosowanie głównie siarczanu glukozaminy w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego i biodrowego. Natomiast ARC (American College of Rheumatology) oraz NICE (UK National Institute for Health and Clinical Excellence), pomimo potwierdzenia działania glukozaminy, nie zalecają jej stosowania ze względu na brak dokładnego ustalenia definicji przypadków i ocen wyników. 

Glukozamina klasycznie jest podawana doustnie w dawce 1500 mg/dzień. Badania kliniczne z udziałem pacjentów z OA pokazały, że glukozamina zmniejsza ból i zapewnia poprawę funkcjonalną.

Wyniki badań nie są jednak jednoznaczne. Metaanalizy ujawniły niejednorodność miar wyników i stronniczość publikacji. Na przykład analiza Sawitzke nie wykazała istotnej różnicy w ocenie bólu po podaniu glukozaminy w porównaniu z placebo. 

Co istotne, słabe działanie glukozaminy zgłaszane w badaniach klinicznych można przypisać niskim stężeniu glukozaminy dostępnej w tkankach stawów. Rzeczywiście konkurencja między glukozaminą i glukozą o wychwyt komórkowy sprzyja transportowi glukozaminy w jelicie, wątrobie i nerkach, pozostawiając jej niewielkie ilości do wychwytu przez stawy.

Glukozamina a reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)

Wiele badań potwierdziło potencjalny wpływ przeciwzapalny i przeciwutleniający glukozaminy. Jako element terapii glukozamina może chronić przed rozwojem reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) oraz innych przewlekłych chorób zapalnych. 

W 2007 roku w Japonii przeprowadzono podwójnie ślepe, kontrolowane placebo badanie na 51 osobach, cierpiących na reumatoidalne zapalenie stawów. Pacjentom podawano chlorowodorek glukozaminy w dawce 1500 mg dziennie, co skutkowało złagodzeniem objawów, zgodnie z oceną samych chorych oraz lekarzy.

Przeczytaj także: Reumatoidalne Zapalenie Stawów (RZS) powoli atakuje stawy odbierając sprawność fizyczną!

Glukozamina a jelita 

Ciekawe badanie pojawiło się 2013 roku. Przeprowadzono niezaślepione, randomizowane badanie kliniczne z udziałem 38 pacjentów, u których zdiagnozowano chorobę zwyrodnieniową stawu kolanowego. Każdy uczestnik otrzymywał 3000 mg siarczanu glukozaminy dziennie. 

Badanie to wskazuje, że suplementy diety zawierające glukozaminę mogą regulować niektóre metaboliczne i immunologiczne aktywności mikrobioty przewodu pokarmowego. Wyniki wskazują bowiem na zmniejszenie stanu zapalnego oraz obniżenie stężenia bakterii z rodzaju Clostridia, odpowiedzialnych za występowanie biegunek.

Zobacz również: Sprawnie funkcjonujące jelita to podstawa! Co im sprzyja, a co szkodzi?

Skutki uboczne stosowania glukozaminy 

Jak do tej pory glukozaminę uznaje się za substancję o wysokim profilu bezpieczeństwa. Nie wykazano żadnych poważnych skutków ubocznych nawet przy długotrwałym stosowaniu. Czasami mogą jednak wystąpić łagodne objawy w formie zaparć, biegunki, senności, bólu głowy czy reakcji skórnych. 

Warto pamiętać, że preparaty z glukozaminą produkowane są ze skorupiaków i osoby z alergią na owoce morza powinny zachować szczególną ostrożność podczas suplementacji. 

W roku 2007 pojawiły się pierwsze wzmianki o bezpieczeństwie stosowania terapii glukozaminą podczas ciąży. W badaniu brały udział 54 kobiety ciężarne stosujące glukozaminę. Otrzymane wyniki pokazały, że terapia glukozaminą w okresie ciąży nie zwiększa ryzyka pojawienia się wad rozwojowych płodu. Badań odnośnie bezpieczeństwem stosowania w ciąży i w trakcie karmienia piersią jest jednak niewiele, dlatego nie zaleca się jej suplementowania w tym okresie, a szczególnie w I trymestrze. 

Jaką glukozaminę wybrać?

Na rynku zdecydowanie króluje glukozamina w postaci suplementów diety. W przypadku leczenia łagodnej lub umiarkowanej choroby zwyrodnieniowej stawów (OA) wydaje się jednak wskazane zastosowanie leku na receptę. Preparat jest dostępny w formie saszetek do rozpuszczania, które zawierają siarczan glukozaminy w jednorazowej dawce 1500 mg. 

Glukozamina – podsumowanie

Podsumowując:

  1. Suplementowanie glukozaminy zaleca się osobom cierpiącym na chorobę zwyrodnieniową stawu kolanowego lub biodrowego oraz w przypadku bólu w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów. 
  2. Objawy niepożądane występują rzadko. Zwykle są to dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak zgaga, biegunka czy nudności. 
  3. Należy mieć świadomość, że mogą wystąpić interakcje przy jednoczesnym zażywaniu pochodnych kumaryny, na przykład warfaryny. W połączeniu z glukozaminą może dojść do nasilonego działania przeciwzakrzepowego. 
  4. Przeciwwskazaniem do stosowania glukozaminy może być alergia na skorupiaki lub astma. Osoby z ostrą niewydolnością nerek lub wątroby, także nie powinny jej przyjmować. W przypadku insulinooporności lub cukrzycy należy zachować ostrożność zażywając glukozaminę. 
  5. Zalecane dawkowanie to 500 mg doustnie, trzy razy dziennie lub jednorazowo 1500 mg. Poprawę stanu zdrowia można zaobserwować średnio po 30-90 dniach stosowania. Zgodnie z wynikami badań podawanie większych dawek mija się z celem, ponieważ nie wpływa to w istotny sposób na zmianę stężenia glukozaminy we krwi pacjentów. 

Bibliografia

  1. Dahmer S, Schiller R, Glucosamine, Am Fam Physician. 2008, 15, 78(4) : 471-476;
  2. Henrotin Y, Marty M, Mobasheri A, What is the current status of chondroitin sulfate and glucosamine for the treatment of knee osteoarthritis? Maturitas, 2014, 78(3), s. 184-187;
  3. Henrotin Y, Marty M, Mobasheri A,; Is there any scientific evidence for the use of glucosamine in the management of human osteoarthritis? Arthritis Research & Therapy, 2012, 14(1): 201;
  4. Studzińska-Sroka E, Bylka W, Glukozamina – pomoc w leczeniu osteoartrozy, Borgis, Postępy Fitoterapii, 2011, 4, s. 248-253;
  5. Jędrzejczyk T, Nowicki T, Otrzymywanie chlorowodorku D-glukozaminy i D-glukozaminy z chitozanu, Food Chemistry and Biotechnology, 2008, 72, s. 99-103;
  6. Reginster J, Neuprez A, Lecart M, Sarlet N, Bruyere O, Role of glucosamine in the treatment for osteoarthritis, rheumatology International, 2012, 32(10), s. 2959-2967;
  7. Coulson S, Butt H, Vecchio P, Gramotnev H, Vitetta L, green-lipped mussel extract and glucosamine sulphate in patients with knee osteoarthritis: therapeutic efficacy and effects on gastrointestinal microbiota profiles, Inflammopharmacology, 2013, 21(1). S. 79-90;
  8. https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/D-glucosamine

Zapytaj lub skomentuj:

Napisz komentarz
Podaj swoje imię