Zapalenie płuc w dobie pandemii COVID-19. Czy można mu zapobiec?

Zapalenie płuc to groźne schorzenie, które może mieć fatalne skutki, zwłaszcza w dobie pandemii koronawirusa! 12 listopada obchodzony jest Światowy Dzień Zapalenia Płuc. To dobra okazja, aby zastanowić się, jak zapobiegać zapaleniom płuc i jak je skutecznie leczyć.

Czym jest zapalenie płuc?

Zapalenie płuc to proces zapalny toczący się w organizmie człowieka, związany z obrzękiem i wysiękiem zapalnym w jednym lub obu płatach płuc. Stan zapalny rozwija się w pęcherzykach płucnych, tj. końcowym odcinku dróg oddechowych i charakteryzuje się objawami ogólnymi oraz narządowymi. Przyczyn rozwoju zapalenia płuc może być bardzo wiele, jednak najczęstszymi czynnikami są wirusy – zwykle wirus grypy oraz bakterie, m.in. pneumokoki, zwłaszcza u dzieci poniżej 2. roku życia.

Jeśli pęcherzyk płucny nie jest zdolny do wymiany gazowej, organizm gorzej pobiera tlen i nie usuwa prawidłowo dwutlenku węgla.

Gdy tlen nie przenika właściwie do krwi, pojawia się zjawisko gorszego wysycenia krwi tlenem (saturacja krwi tlenem). W takiej sytuacji tlen nie dochodzi we właściwych ilościach do krwiobiegu, co prowadzi do upośledzenia funkcji narządów. Dlaczego tak się dzieje? Obszar objęty zapaleniem funkcjonuje gorzej, ponieważ w pęcherzykach płucnych gromadzi się płyn zapalny. Pacjent z zapaleniem płuc ma mniej sprawnych i zdrowych pęcherzyków płucnych!

Zapalenie płuc to jedna z najczęstszych infekcyjnych przyczyn śmierci wśród dzieci i dorosłych! Tylko w ubiegłym roku z powodu zapalenia płuc i jego powikłań zmarło na świecie aż 2,5 miliona osób, w tym prawie 700 tysięcy dzieci.

Dane są zatrważające – aż 75% zmarłych to dzieci poniżej 5. roku życia oraz dorośli po 70. roku życia! Najwięcej z nich umiera w krajach o niskich i średnich dochodach. Pandemia Covid-19 pokazuje, że ryzyko zgonu z powodu wirusowego zapalenia płuc wzrasta także w przypadku dorosłych poniżej 70. roku życia. Tylko do 6.11.2020 odnotowano aż 47 milionów przypadków, z czego 1,2 mln zakończyło się śmiercią chorego!

Najczęstsze objawy zapalenia płuc i diagnostyka

Dolegliwości i objawy choroby są niezależne od patogenów, które je wywołują. Mogą jednak mieć różny stopień nasilenia, w zależności od ogólnej kondycji stanu zdrowia chorego oraz rodzaju zapalenia płuc. Co powinno nas zaniepokoić i skłonić do kontaktu z lekarzem?

Objawy ogólne zapalenia płuc:

• pogorszone samopoczucie
• gorączka
• ból w klatce piersiowej
• przyspieszona czynność serca
• utrudniony kontakt z chorym

Objawy narządowe zapalenia płuc:

• kaszel (na początku suchy, a później produktywny, gdy pacjent odkrztusza duże ilości wydzieliny)
• przyspieszony oddech
• sina skóra i błony śluzowe
• zwiększony wysiłek oddechowy

Same objawy kliniczne nie są wystarczające do postawienia diagnozy. Podstawą rozpoznania zapalenia płuc u dorosłego jest badanie RTG płuc oraz badanie krwi, w przypadku podejrzenia podwyższonego stężenia białka CRP lub limfocytów.

Sprawdź także: Grypa to nie przeziębienie! Poradnik skutecznego leczenia.

Zapalenie płuc – leczenie i profilaktyka

Wirusowa odmiana zapalenia płuc w większości przypadków ogranicza się tylko do leczenia objawowego. Z kolei bakteryjne zapalenie płuc (m.in. pneumokokowe) można leczyć również za pomocą antybiotyków, jednak sporym utrudnieniem uniemożliwiającym szybką i skuteczną terapię może być oporność na antybiotykoterapię. To coraz częstszy problem – szerzej pisaliśmy o tym w artykule: Antybiotyki i antybiotykooporność, to powinieneś wiedzieć!

Uwaga: w przebiegu wirusowego zapalenia płuc podawanie antybiotyku nie zawsze jest konieczne!

Bardzo ważne jest także postępowanie niefarmakologiczne. Chory powinien dużo odpoczywać – sporo leżeć i spać, a także zaprzestać palenia papierosów (także biernego!). Warto również często wietrzyć pomieszczenia.

Lepiej zapobiegać zapaleniu płuc niż je leczyć – zadbaj o właściwą profilaktykę!

Kluczowa jest jednak profilaktyka, która pozwala zapobiegać rozwojowi wirusowego zapalenia płuc. U każdego dziecka powinno stosować się szczepienia ochronne przeciwko Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae i grypie. Istotna, zwłaszcza w dobie pandemii koronawirusa, jest również właściwa higiena oraz izolacja chorych, w celu zapobiegania rozprzestrzeniania się infekcji.

Warto wiedzieć, że szczepienia przeciwko pneumokokom wyraźnie redukują częstotliwość występowania zapalenia płuc wśród dzieci. 

Kiedy należy hospitalizować pacjenta z zapaleniem płuc?

Zapalenie płuc może być leczone w warunkach domowych, jeśli pacjent otrzyma właściwą opiekę. Wskazaniem do hospitalizacji mogą być nie tylko konkretne objawy, czy pogorszenie się stanu zdrowia, ale także wiek chorego. Do szpitala powinnny trafić przede wszystkim niemowlęta i małe dzieci, ponieważ w ich przypadku przebieg zapalenia płuc może mieć gorszy i bardziej gwałtowny przebieg.

W przypadku zapalenia płuc u małych dzieci lekarz pediatra powinien podjąć decyzję o miejscu leczenia biorąc pod uwagę to, czy rodzice mogą zapewnić dziecku odpowiednią opiekę, m.in. podawanie leków o stałych porach.

Szczególną uwagą i opieką powinni być objęci także seniorzy. Zapalenie płuc w podeszłym wieku charakteryzuje się znacznie mniej nasilonymi objawami. Nie oznacza to jednak, że pacjenci w podeszłym wieku lżej przechodzą chorobę! Z tego względu należy zachować wzmożoną czujność i nie ignorować żadnych, nawet lekkich objawów wśród seniorów!

Warto wiedzieć, że zapadalność na zapalenie płuc wrasta wraz z wiekiem. Szczególnie narażone na zachorowanie są osoby chorobami przewlekłymi, m.in. POChP, niewydolnością serca i chorobą wieńcową, astmą, czy rozedmą płuc. Czynnikiem ryzyka może być także otępienie starcze i alkoholizm.

Wskazania do hospitalizacji w przebiegu zapalenia płuc:

• hipoksemia (saturacja <90% w warunkach domowych),
• odwodnienie i trudności w nawadnianiu doustnym,
• odmowa spożywania pokarmów – w przypadku dzieci,
• umiarkowane lub ciężkie zaburzenia wentylacji (częstotliwość oddechów – u niemowląt: >70/min, u starszych dzieci >50/min)
• trudności w oddychaniu i bezdechy,
• choroby współistniejące (schorzenia układów oddechowego, nerwowego i krążenia, wady genetyczne, choroby metaboliczne)
• powikłania: ropniak, martwica, ropień i wysięk,
• zakażenie pneumokokiem lub gronkowcem złocistym,
• wygląd „wstrząsowy”,
• brak widocznej poprawy lub pogorszenie stanu pacjenta po 48-72h leczenia pozaszpitalnego.

To może Cię zainteresować: „Pokonałem koronawirusa”. Posłuchaj, co mówi człowiek, który przeszedł COVID-19!

Zapalenie płuc w dobie pandemii COVID-19. Czy można mu zapobiec?

Okazuje się, że zapalenie płuc jest jedną z najczęstszych postaci zakażenia koronawirusem (SARS CoV-2). Niestety jego przebieg może być bardzo gwałtowny i trudny do przewidzenia, co znacząco pogarsza rokowania oraz ogranicza możliwości leczenia.

Zapalenie płuc w przebiegu COVID-19, nie zawsze jest zapaleniem stricte wirusowym.

Zdarza się, że zapalenie płuc może w tym przypadku przybierać postać nadkażenia bakteryjnego. Warto mieć świadomość, że na zachorowanie w przebiegu SARS CoV-2 szczególnie narażone są osoby z chorobami przewlekłymi, m.in. schorzeniami układu krążenia i układu oddechowego, a także chorób upośledzających odporność – cukrzycy, chorób hematologicznych i autoimmunologicznych oraz nowotworów.

Do najczęstszych objawów zapalenia płuc w przebiegu COVID-19 należą gorączka, kaszel i problemy z oddychaniem.

Zakażenie COVID-19 najczęściej skutkuje śródmiąższowym zapaleniem płuc, które prowadzi do niewydolności oddechowej. Pacjenci narażeni są również na znacznie dłuższy i gorszy przebieg choroby. Niestety wciąż brakuje jednoznacznych informacji na temat trwałych zmian w płucach oraz skutków zdrowotnych SARS CoV-2 wśród osób, które przeszły zakażenie.

Dowiedz się więcej, zajrzyj do naszego działu: INFEKCJA, GRYPA I PRZEZIĘBIENIE

Bibliografia:

Artykuł opracowany na podstawie warsztatów online „Quo Vadis medicina?. Groźne zapalenia płuc w dobie pandemii.” Organizator spotkania: Stowarzyszenie Dziennikarze dla zdrowia.

Eksperci biorący udział w warsztatach:

To może Cię zainteresować: Wirus RSV (RS) groźny dla dzieci! Jak ochronić malucha przed zakażeniem?