Bradykardia – co robić, gdy Twoje serce się nie spieszy?

Bradykardia jest jednym z zaburzeń pracy serca, które charakteryzuje się zwolnionym biciem serca. Podobnie jak tachykardia wymaga konsultacji lekarskiej i odpowiedniego leczenia. Co robić, gdy serce bije zbyt wolno i co powinno wzbudzić nasz niepokój oraz skłonić do kontaktu z lekarzem?

Czym jest bradykardia i co ją wywołuje?

Bradykardia jest jednym z rodzajów arytmii, która objawia się zbyt wolnym biciem serca.Ze względu na zróżnicowane przyczyny i niejednolity przebieg trudno jest jednoznacznie zdefiniować tę chorobę.Przyjmuje się, że standardowo serce powinno kurczyć się z częstotliwością od 60 do 100 uderzeń na minutę. Te wartości mogą jednak różnić się w zależności od wieku, trybu życia czy naszej aktywności fizycznej. Mięsień sercowy może bowiem pracować nieco inaczej – wolniej lub szybciej, dlatego ocena jego czynności powinna być rozpatrywana indywidualnie.

Bradykardia (rzadkoskurcz) jest przeciwieństwem tachykardii, charakteryzującej się przyspieszeniem akcji serca. W przypadku bradykardii rytm serca jest zbyt wolny – umownie przyjmuje się, że o bradykardii można mówić, gdy czynność serca spada poniżej 60 uderzeń na minutę.

Bradykardia jest schorzeniem, u którego przyczyn dopatruje się między innymi: uszkodzenia ośrodka głównego rozrusznika serca, zapalenia mięśnia sercowego, chorobę niedokrwienną serca, niewydolność węzła zatokowego, nadmiernego napięcia nerwu błędnego, zaburzeń elektrolitowych czy hipotermii, a nawet zakażeń wirusowych uszkadzających serce. Bradykardię mogą wywoływać również choroby bakteryjne, takie jak borelioza.

Bradykardia może występować także u osób chorujących na miażdżycę lub po zawale serca – w tym przypadku jednak spowolnienie akcji serca ma charakter ustępujący.

Warto wiedzieć! Bradykardia bardzo często może także występować wśród sportowców i osób nadużywających alkoholu, narkotyków czy innych toksycznych substancji. Co ciekawe, do jej rozwoju może doprowadzić próba Valsalvy, która skutkuje wzrostem ciśnienia w klatce piersiowej, a w efekcie również podniesieniem tętna i ciśnienia krwi.

Czy spowolniona akcja serca zawsze powinna budzić nasz niepokój?

Zwykle przyjmuje się, że bradykardia jest stanem, kiedy częstość akcji serca spada poniżej 60 uderzeń na minutę. Powinniśmy jednak wiedzieć, że jest to tylko i wyłącznie granica umowna. Tylko co to właściwie oznacza?

Sytuacja, w której mięsień sercowy wykonuje mniej niż 60 uderzeń na minutę, nie zawsze musi świadczyć o zaburzeniach rytmu serca!

U młodego, zdrowego oraz wysportowanego człowieka częstość akcji serca może wynosić około 50 uderzeń na minutę. Taki stan wcale nie musi świadczyć o poważniejszych problemach zdrowotnych czy bradykardii. Z kolei u osoby starszej, u której zdiagnozowano miażdżycę, takie wartości mogą już zagrażać zdrowiu i życiu. Choroby tętnic istotnie wpływają bowiem na przepływ krwi przez naczynia objęte miażdżycą, który jest wówczas znacznie utrudniony. Mięsień sercowy nie otrzymuje odpowiedniej ilości krwi i tlenu, co skutkuje spowolnieniem akcji serca.

Ocena bradykardii i dalsze postępowanie terapeutyczne powinny być rozpatrywane indywidualnie, z uwzględnieniem szeregu czynników i ogólnej kondycji zdrowotnej pacjenta.

UWAGA: bradykardia może iść w parze z tachykardią. Krótkotrwałe spowolnienie akcji może skutkować w późniejszym czasie dramatycznym przyspieszeniem akcji serca, a przyjmowanie leków spowalniających czynność mięśnia sercowego w przebiegu tachykardii mogą doprowadzić do bradykardii.

To może Cię zainteresować: Problemy sercowe kobiet, czyli słów kilka o zawale u płci pięknej.

Bradykardia – uważaj na nietypowe objawy!

Choć bradykardia, podobnie jak tachykardia, może być naturalnym stanem fizjologicznym, pod żadnym pozorem nie powinniśmy jej lekceważyć! W zaawansowanym stadium choroby może bowiem dojść do rozwoju niebezpiecznych powikłań. Wśród nich najczęściej wymienia się asystolię, czyli brak czynności elektrycznej serca.

W przebiegu bradykardii serce pompuje niewystarczającą ilość krwi. Skutkiem tego najczęściej są duszności, zawroty głowy i omdlenia oraz mniejsza tolerancja na wysiłek.

Objawy bradykardii zwykle są łatwe do zaobserwowania. Do jej pierwszych symptomów należą przede wszystkim zasłabnięcia i omdlenia. Pacjenci bardzo często zauważają przerwy w biciu serca, które pracuje znacznie wolniej, niż powinno. Niestety w niektórych przypadkach choroba może dawać bardzo dyskretne objawy. Pacjenci nierzadko nie zwracają na nie uwagi, nie wiążąc ich z zaburzeniami rytmu serca.

U osób starszych spowolnienie czynności serca może skutkować pogorszeniem się jakości snu, zaburzeniami pamięci czy brakiem sił podczas wykonywania codziennych czynności. Zdarza się także, że pacjent w ogóle nie odczuwa żadnych dolegliwości, które mogłyby jednoznacznie wskazywać na bradykardię. Z tego względu wszelkie niepokojące objawy należy zawsze konsultować z lekarzem. Ich zbagatelizowanie może doprowadzić do poważnych problemów poważnie zagrażających życiu i zdrowiu. 

Prawidłowa praca serca jest niezwykle ważna dla ogólnego funkcjonowania mózgu, stąd objawy zaburzeń pracy serca mogą prowadzić do stopniowego pogarszania się zdolności poznawczych chorego.

Objawy bradykardii nie są jednak wcale takie oczywiste. Wiele z nich może wskazywać nie na problemy układu sercowo-naczyniowego, a zaburzenia w układzie neurologicznym. Serce jest bowiem ściśle powiązane z naszym układem nerwowym.

Co powinno więc skłonić nas do kontaktu z lekarzem?

• ból i zawroty głowy
• zasłabnięcia i omdlenia
• utrata przytomności
• spadek koncentracji
• problemy z pamięcią
• duszności
• zmniejszona tolerancja na wysiłek
• spowolnione reakcje
• utrata sił i zmęczenie

UWAGA: spowolnienie czynności serca może pojawiać się nagle i równie szybko ustępować. Zaburzenia rytmu nie zawsze mają charakter trwały, a jedynie przejściowy.

Sprawdź także: Burza elektryczna w sercu – niebezpieczne zjawisko zagrażające życiu!

Jak rozpoznać bradykardię?

Bradykardię podobnie jak tachykardię diagnozuje się na podstawie wywiadu lekarskiego oraz zapisu EKG (elektrokardiografia). Zwłaszcza ta ostatnia odgrywa tutaj kluczową rolę, ponieważ pozwala rozpoznać zaburzenia przewodzenia, a także bradykardię permanentną. Na ścieżce diagnostycznej pomocne będzie także badanie metodą Holtera – bradykardia bardzo często pojawia się cyklicznie, na przykład w nocy podczas spoczynku.

Jedną z metod diagnostycznych zaburzeń rytmu serca jest badanie elektrofizjologiczne. Jego wyniki mówią lekarzowi wiele na temat sprawności rytmu zatokowego oraz o szybkości przewodzenia. W zapisie elektrofizjologicznymwidoczne są również ewentualne uszkodzenia wiązek łączących przedsionki z komorami, co pozwala na szybkie wykrycie patologicznych stanów zagrażających zdrowiu i życiu pacjenta.

To warto wiedzieć! Badanie elektrofizjologiczne jest inwazyjną metodą diagnostyczną, która polega na wprowadzeniu elektrod do mięśnia sercowego w sposób kontrolowany, w celu rozpoznania ewentualnych zaburzeń rytmu.

Zobacz także: EKG, holter, echo serca i inne badania diagnostyczne w kardiologii – przewodnik!

Bradykardia – możliwości leczenia

Leczenie bradykardii, choć ma na celu usunięcie objawów, powinno opierać się przede wszystkim na ustaleniu i leczeniu przyczyny. Zwykle po usunięciu lub redukcji czynnika odpowiadającego za zaburzenia rytmu (na przykład zredukowaniu dawek leków czy wyrównania poziomu elektrolitów), częstość akcji serca wraca do normy.

Choć istnieją różne możliwości leczenia farmakologicznego tego rodzaju zaburzeń rytmu, polegające między innymi na podawaniu adrenaliny lub pochodnych atropiny, nie zawsze są jednak skuteczne. Wiele leków działa tylko przez krótki czas, a część z nich nie jest dobrze tolerowana przez pacjentów. Najskuteczniejszą formą leczenia jest wszczepiany do serca stymulator (rozrusznik) – urządzenie pobudzające pracę mięśnia sercowego.

Wszczepienie rozrusznika serca jest najskuteczniejszą formą leczenia zaburzeń rytmu serca. Nie obawiajmy się go – stymulator nie utrudnia normalnego funkcjonowania. Nie istnieją także przeciwwskazania do aktywności fizycznej czy podróżowania samolotem po jego wszczepieniu.

To również może Cię zainteresować: Arytmia, czyli zaburzenia rytmu serca. Kiedy nie wolno ich bagatelizować?

Bradykardia – podcast do wysłuchania

Gościem Jarosława Rosińskiego był prof. Łukasz Szumowski – kardiolog i elektrofizjolog, kierownik Kliniki Zaburzeń Rytmu Serca w Instytucie Kardiologii w Aninie. Zachęcamy do wysłuchania całej rozmowy!

To może Cię zainteresować: Naturalne leki na wzmocnienie serca